Yılbaşında asgari ücretin 1300 lira olacağı şimdiden belli. Peki 1300 lira asgari ücret bugün emeğiyle geçinen geniş kitleler için neyi ifade ediyor?

Yılbaşında asgari ücretin 1300 lira olacağı şimdiden belli. Peki 1300 lira asgari ücret bugün emeğiyle geçinen geniş kitleler için neyi ifade ediyor? Asgari ücretlinin yaşam standardında bir iyileşmeye yol açar mı? Birkaç maddede özetlemeye çalışırsak;

(I) Öncelikle adını koyalım… Bilindiği gibi asgari ücret, sadece sayıları resmi olarak 5 milyon olduğu belirtilen asgari ücretlilerin meselesi değil, tüm emeğiyle geçinenlerin yaşam standartlarının bir göstergesi, refah düzeyi ve gelir dağılımının bir ölçütüdür. Bu tanımdan hareketle asgari ücret, ne dolar mağduru işverenin kar haddinin, ne de dış politika skandallarının ülkeye 9 milyar dolar fatura çıkardığı hükümetin ekonomik öngörülerinin bir konusudur. Asgari ücret, ürettiğimiz değerler üzerinde sahip olduğumuz paydır, sınıfsal bir meseledir ve ülkedeki büyük eşitsizliklerin temsilidir.

(II) Hükümet-işveren kanadının işçi kanadına karşı iki katı üstünlüğe sahip olduğu Asgari Tespit Komisyonu’nda antidemokratik bir yöntemle tespit edilen asgari ücret, her yıl baskın tarafın mutabakatıyla hızlıca sonuçlanıyordu. Bu yıl ise hükümet-işveren arasında 1300 lira pazarlığına takıldı. Altını çizelim bir çatışma değil, bir pazarlık. Malum, 1300 lira asgari ücrete karşın sermayenin nasıl tavizlerle teselli edildiğini izliyoruz. Sigorta prim indirimi, vergi muafiyeti ve 1 yıllık yük üstlenimi gibi talepler görünürdeki işveren taleplerini, kıdem tazminatının kaldırılması, iş güvencesinin kaldırılmasına dair mevzuatın bir an önce hayata geçirilmesi ise perdenin arkasındaki talepleri oluşturuyor. Bu taleplerin muhatabı olarak hükümet gözükse de, bedelini ödeyen, yükü sırtlayan yine işçiler, emekçiler oluyor.

(III) Hadi diyelim ki yaklaşık maliyetinin 16 milyar olduğu belirtilen asgari ücret zammı için hükümetin bütçeden sermayeye 3 milyar sus payı ödemesine “ekonomi işlesin, çarklar dönsün, istihdam üretilsin” diyerek razı olduk. Peki sonra? Bu 3 milyar nereye mi gidecek? Döviz borçlarına, borsa ve gayrimenkul yatırımlarına… Ya da diyelim ki sermaye bu pazarlıktan pay koparamadı, “kayıt dışı çalıştırırım, asgari ücretliyi işten çıkarırım” tehditlerini de realize etmeye başladı… Eh zaten AKP’nin iktidar dönemi boyunca “katı” olduğunu iddia ettiği işgücü piyasalarını “esnekleştirmesi” bu amaca hizmet etmiyor muydu? Bu nedenle taşeron çalıştırma bu denli yaygınlaşmadı mı?

(IV) Bu kirli pazarlığın yanında 1300 liranın işçilerin yaşamlarında anlamlı bir iyileşme yaratmayacağı da ortada. 2006 yılından bu yana gıda enflasyonu ve büyüme ortalaması yüzde 15’e yakın. Asgari ücret 1300 lira olduğunda, 2006’dan bu yana ücret zammı ortalaması ancak yüzde 13’e yaklaşıyor. Hala reel anlamda ücretler ekside. Enflasyon hesaplamasında endeks oluşturma yöntemindeki çarpıklığı da göz önüne alırsak- örneğin ekmekte %153, dana etinde %178, süt ve peynirde %80’e yakın artışların görünmez hale getirilmesi gibi- makas daha da açılıyor.

(V) Odak noktalarından birinin iç tüketimin pompalanmasının oluşturduğu ekonomik büyüme algısının da işaret ettiği gibi, AKP politikalarında işçiler ve emekçiler özne değil, birer nesnedir. Bu pompalamada gelirler baskılandığı ölçüde işçiler borçlandırılmış, borçlandırıldıkları ölçüde sermayeye bağımlılıkları artmış, işçileri özne haline getirecek direniş dinamikleri yok edilmeye çalışılmıştır. Gelirin adaletsiz dağılımı, işçilerin gündelik yaşamlarını sürdürmede gelirlerinin yetmediği ölçüde yönlendirildikleri tüketici kredilerinin artışından izlenebilmektedir. Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF)’nün hazırladığı rapora göre Türkiye’de yetişkin başına düşen hanehalkı borcu 2009’dan itibaren yüzde 53 artmıştır. 2015 itibariyle aylık geliri 1000 lira ve daha az olanlarda kişi başına ortalama kredi borcu 13 bin 115 lira. Bunu aylık ödemeye vurduğunuzda, bugün altın bir tepside önümüze sunulan 1300 lira asgari ücret, gerçekleştiği takdirde yüzde 84’ü borca gidecek, adil olmayan bir ücrettir.

•••

Asgari ücret gibi bugün parıltılı laflarla önümüzde sunulan tüm gelişmelere reel perspektiften bakmanın zorunlu olduğu bir dönemdeyiz. Müthiş bir dezenformasyon ortamında bireylerde sahte refah algısı yaratmanın, özünde daha acımasız bir sömürünün kapılarını açmakla eşanlamlı olduğu unutulmamalıdır. “Yüksek maliyet” gerekçesiyle işten çıkarımların ve kayıt dışılığın artması-ki şimdiden açık tehdit halinde işverence sunuluyor- kıdem tazminatının kaldırılması ve de bunun karşısında muazzam bir güvencesizleştirmenin önünün açılması, 1300 lira asgari ücret cilasıyla meşru hale getirilmeye çabalanıyor.

Bugünkü ortamda asgari ücretin 1300 lira olmasının emek dünyası açısından özü budur.