Bireysel emeklilik sisteminde (BES) 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren Otomatik Katılım’a geçilecek. 45 yaş ve altı yaklaşık 13 milyon çalışanı ilgilendiren yeni sisteme geçiş için 2 ay gibi kısa bir zaman kaldı ancak uygulamaya ilişkin yönetmelikler henüz yayımlanmadı ve kafalarda çok sayıda soru işareti var. Üstelik her çalışanın maaşından yüzde 3 kesinti yaparak emeklilik şirketine yatırmak zorunda olan işverenler ise Otomatik Katılım’dan bihaber.

Ücret karşılığı çalışan 45 yaş altındakilerin, işverenleri aracılığıyla otomatik olarak bir emeklilik planına dahil edilmesini düzenleyen Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, 25 Ağustos 2016 tarihinde TBMM’de kabul edilmişti. Emeklilik şirketlerine göre, hükümet Otomatik Katılım’da çok kararlı bir duruş sergiliyor ama mevzuat altyapısının henüz hazır olmaması önemli bir handikap. Sektör sistemin sağlıklı bir şekilde başlayabilmesi çin sürenin 3 ay ötelenmesi gerektiği görüşünde. 

İki aylık sürenin hazırlıkların tamamlanması için yeterli olmadığını savunan Anadolu Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Uğur Erkan, katılımcıların birikimlerinin aktarılacağı fonun yapısından yönetim şekline kadar çok sayıda belirsizlik bulunduğunu vurgulayarak, "Yeni sistemde mevcut fonlarımızı kullanamayacağız. Sektörde 250’nin üzerinde fon var ama burada çok farklı bir fon yapısı öngörülüyor ama özellikleri henüz ortaya konulmuş değil. Bir fonun kurulması normal şartlarda 2-3 ay sürer. İş günü olarak baktığımız zaman 45 günlük bir zamanımız kaldı. İngiltere’deki örneğe bakarsak; 2 yıl uğraşılmış bunun topluma izah edilmesinde" diye konuştu. 

 

 

Sisteme katılanlar seçmekte zorlanmasın diye bir tane Standart Fon oluşturulmasının planlandığını anlatan Erkan, şu hususlara dikkat çekti: "Fonun hangi ürünlere yatırım yapacağına Hazine karar verecek. Ancak fonu kimin kuracağı ve yöneteceği henüz belli değil. İhale açılacağı veya bir kamu emeklilik şirketine verileceğine ilişkin söylemler var. Ancak tek merkezi fonun çeşitli mahsurları bulunuyor. Bunun yönetimi güçleşir, hareket kabiliyeti zor olur. Ayrıca olumsuz bir algı yaratabilir ve sisteme olan güveni zedeleyebilir." 

 

 

Erkan’a göre, Otomatik Katılım uygulamasında sıkıntı yaratacak konulardan birisi de işletmeler. Uygulama ilk yıl 100 ve üzeri işçi çalıştıran kamu ve özel sektör şirketlerini kapsayacak. 2018 yılında 50 ile 100 arasında işçi çalıştıran şirketler sisteme dahil olacak. 2020 yılına kadar ise 5 ve üzeri işçi çalıştıran işyerlerine kadar uygulama genişleyecek. Şu anda Otomatik Katılım’ın 17 bin işletmeyi kapsayacağını ifade eden Erkan, "2017 yılında işverenler her çalışanının maaşından yüzde 3 kesinti yapacak. İşveren en az bir emeklilik şirketi ile anlaşarak çalışanlarını emeklilik planına dahil edecek. Ama bunun gidip şirketlere anlatılması gerekiyor. Sıkışık bir takvimimiz var" dedi. 

İşverenlerin bu konuda pek çok sorusu olduğuna dikkat çeken Erkan, Hazine işbirliğiyle bir rehber hazırlayarak işletmelere dağıtacaklarını söyledi. Prime esas kazanç nedir? Prime esas kazançtan her ay kesilecek yüzde 3 primler ne zaman yatırılacak? Birden fazla şirket ile çalışmak mümkün mü? Faize duyarlı çalışanlar için ayrı bir fon kurulacak mı? Tabii bunlar işverenlerin merak ettiği konular. Maaşlarını düzenli alamayan veya maaşını aynı ay içinde 3 farklı zaman diliminde alanlar açısından bu kesintiler nasıl yapılacak? Veya SGK primini düzenli yatırmayan işletmeler açısından uygulama nasıl olacak? İşte bu sorular da çalışanları ilgilendiren konular. Bunlara nasıl çözüm bulunacağının henüz netleşmediğini ifade eden Anadolu Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Uğur Erkan, "Türkiye’de çok farklı işçi-işveren ilişki modelleri var. Sistemin başarılı olabilmesi için bunlara tek tek çözüm bulunması gerekiyor" dedi.