AKP hükümetlerinin iş başında olduğu son 15 yılda 125 büyük özelleştirme yapıldı. Diğer küçük özelleştirmelerle birlikte toplam 62 milyar dolar gelir elde edildi. 80 yılda elde edilen Cumhuriyet eserlerini 10 yılda satıp açıklar kapatılmaya çalışıldı ama buna rağmen Türkiye’nin iki yakası bir araya gelmedi, geçen 10 yılda 170 milyar dolan aşan bütçe açığr verildi. Üretim ekonomisi yerine tüketimi körükleyen politikalar sonucu, yapılan yollar, açılan köprüler, şehirlere dikilen devasa plazalar ülkemizdeki, 15 milyon asgari ücretlinin açlık sımnnrn altında yaşamasına çözüm olmadı. Türkiye’nin son 5 sene içerisinde 270 milyar dolar daha borçlanarak dış borcu 400 milyar dolara çıkardığını belirten ekonomistler borçları üreterek ödenebileceğini belirtiyorlar. Ekonomide bu kötü gidişatı gören hükümet yeni kaynak arayışlanna girdi. Bunun için de Türkiye Varlık Fonu kuruldu. Türkiye’nin kalan kamu kuruluşlar da teminat gösterilmek üzere bu fona devredildi.
Stratejik kuruluşlar devredildi
Vatandaşın ödediği vergilerle yapılan dev kurumlar, sanayi tesisleri, limanlar, kamu binalan ve arsalar arka arkaya satışa çrkartıldı. Kamuya ait varlıklann satışından 62 milyar dolar gelir elde edildi. Bu paranın bir kısmıyla İMF’ye olan 23.5 milyar dolarlık borç kapatıldı. Özelleştirme gelirleri AK Parti iktidarında ciddi artrş gösterdi. 1986-2002 döneminde toplam 8 Milyar dolar özelleştirme geliri elde edilirken, 2003-2015 döneminde bu tutar 61,8 Milyar Dolar’a erişti. Cumhuriyet tarihi boyunca elde edilen özelleştirme gelirlerinin yüzde 90’ı AK Parti döneminde elde edildi. Özelleştirmeler yoluyla Türkiye’nin en büyük kamu kuruluşlarr satıldı. Stratejik öneme sahip çok sayıdaki kuruluşta uluslararası şirketler söz sahibi oldu.
2005’te TÜRK TELEKOM’un yüzde 55’i Arap sermayesi Ojer Telekom’a, TÜPRAŞ’ın yüzde 51’i 4.1 milyar dolara İngiliz Shell- Koç ortaklığına satıldı. 2006’da PETKİM’in yüzde 51’i 2 milyar dolara Azer Socar’a, TEKEL’in 6 adet sigara fabrikası 1.7 milyar dolara Hollanda merkezli British&American Tobacco’ya satıldı. TEKEL’in içki bölümünü 2003’te alan yerli Mey, 3 yıl sonra aldığı fiyatın 2,5 katına hisseleri ABD’li fon TPG’ye devretti. Fon 5 yıl sonra Mey’i özelleştirdiği fiyatın yaklaşık 10 katı fiyata İngiliz Diageo şirketine sattı.
Aslan payını aldılar
TÜPRAŞ’ın yüzde 14.76’sı, THY’nin yüzde 26’sı, PETKİM’in yüzde 25’i, Halk Bankası’nın yüzde 17’si, Telekom’un yüzde 9’u borsada yabancı yatrımcılara satıldı. Ayrıca AKP hükümeti döneminde kamunun sahip olduğu limanlar, elektrik dağıtım şirketleri, araç muayene istasyonlan ve fabrikalar özelleştirme ihaleleri yoluyla yabancılarrn eline geçti. Öte yandan, Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu da el konulan bankalann sahiplerine ait şirketleri de yabancı yatırımcılara sattı. TELSİMİ İngilizler, Digiturk’ü ihalesiz Katarlılar alırken, Fon’un elindeki radyolar, fabrikalar vb. İşletmeler yabancı yatırımcıların oldu.
Özelleştirme işsizliği artırdı
İkinci dönem AKP milletvekili seçilen Cengiz Yavilioğlu’nun hazırladığı "Dünyada ve Türkiye’de özelleştirme uygulamaları" başlıklı rapor, özelleştirme uygulamalarının çarpıklıklarını ortaya koydu. Uygulamalarda özelleştirme öncesi kâr eden ve kamuya gelir payı (temettü) sağlayan pek çok şirketin özelleştirme sonrası zarar ettiği, pek çok sektörün istihdamında da azalma olduğu anlaşıldı. Özelleştirme idaresi Başkanlığı’nm (ÖİB) pek çok firmayla ilgili de özelleştirme sonrası bilgiye ulaşamadığı dikkat çekti. Türkiye’nin birçok değerli KİT’inin özelleştirmeler sonrası içine düştükleri durum, şu ifadelerle yer aldı: Demir-çelik: Özelleştirme öncesinde Erdemir’den yıllık ortalama 16.4 milyon dolar temettü sağlanmış, yıllık ortalama 6.4 milyon dolar kaynak aktarılmıştır, sektörde toplam 1361 kişilik bir istihdam azalmasının olduğu görülmüştür. Çimento: Özelleştirmeden önce kâr eden Ankara, Gaziantep, Ladik, Şanlıurfa, Bartın çimento sanayi şirketleri özelleştirmeden sonra zarara geçmiştir. Özelleştirme sonrası çimento sektöründe 1693 kişilik bir personel azalması olduğu görülmektedir. Petrol ve ürünleri: Özelleştirme öncesinde TÜPRAŞ’tan yıllık ortalama 90 milyon dolar, POAŞ’tan 45.7 milyon dolar, PETKİM’den 40.8 milyon dolar temettü elde edilmiştir. TÜPRAŞ’a ortalama yıllık 12.4 milyon dolar, POAŞ’a 10 milyon dolar, PETKİM’e de 1.5 milyon dolar aktarılmıştır. PETKİM’in özelleştirme öncesi net kân, özelleştirildiği yıl 2008’de zarara dönüşmüştür.
İşte yıl yıl satışın listesi
2003
KAYSERİ’dek Taksan, Bolu Gerede’deki Gerkonsan, SEKA’nın Balıkesir, Afyon, Kastamonu, Aksu ve Çaycuma işletmeleriyle Taşucu tersane alanı, TEKEL’in kaya tuzu tesisleri, Çeşme, Kuşadası, Trabzon ve Dikili limanları, Sümer Holding’in Merinos Halı Markası ve Adıyaman İşletmesi, Türkiye Zirai Donatım Kurumu’nun Sakarya işletmesi, İş Bankası C, Arçelik, Tofaş, Ünye Çimento ve Türkiye Kalkınma Bankası’na ait kamunun elindeki hisselerle 277 adet taşınmaz, 103 arsa ve 90 adet lojman.
2004
TEKEL’in alkollü içkiler bölümü, Eskişehir Doğalgaz Şirketi (Esgaz), Artvin Murgul ile Kastamonu Küre’de bakır madeni çıkarıp işleyen Eti Bakır, Sivas ve Malatya’dakı Divriği Hekimhan Maden İşletmeleri, Bursa Doğalgaz Şirketi (Bursagaz), Amasya Şeker Fabrikası, Kütahya Tavşanlı’daki Eti Gümüş, Elazığ’daki Eti Krom, Antalya’daki Eti Elektrometalurji işletmeleri, Çayeli Bakır İşletmeleri, Kütahya Şeker Fabrikası, Türkiye Gübre Sanayi şirketine ait Gemlik ve İstanbul’daki fabrikaları ile Kütahya Gübre Varlıkları ve Şanlıurfa depoları arazisi, Sümer Holding’in Malatya, Bakırköy ve Diyarbakır işletmeleri, SEKA’nın Karacasu, Ardanuç ve Akkuş işletmeleriyle Ankara Alım Satım Müdürlüğü binası, EBÜAŞ’ın Samsun Soğuk Hava Deposu, Manisa Kombinası ve arsası, Sümer Holding’e ait Ortadoğu Teknopark şirketi, Çanakkale Deri, Malatya ve Tümosan işletmeleri, Türkiye Demir Çelik İşletmeleri’ne ait Kalkınma Bankası hisseleri, TEKEL’in Tuzluca ve Sekili tuzlaları. Bursa İnelgöl’deki Kibrit Fabrikası, Kadadeniz Bakır İşletmeleri’nin Samsun İşletmesi, Türkiye Denizcilik İşletmeleri’ne ait Ankara ve Samsun feribotları, THY’nin 126 milyon dolarlık hissesi ile 375 adet taşınmaz ve lojman.
2005
TÜRK Telekom, TEKEL’in sigara bölümü, İstanbul Ataköy Turizm, Ataköy Otelcilik, Ataköy Marina ve Yat İşletmeleri, Konya Seydişehir’deki Eti Alüminyum Fabrikası, Kıbrıs Türk Hava Yolları şirketi, Adapazarı Şeker Fabrikası, Türkiye Deniz İşletmeleri’nin Karadeniz ve Turan Emeksiz gemileri ile şehir hatları hizmetleri ve gemileri, TEKEL’in Kristal Tuz Rafinerisi ile Kağızman Tuzlası, Sümer Holding’in İstanbul İmar Şirketi, Beykoz İşletmesi, makina ve teçhizatları, Türkiye Gübre Sanayi’nin Samsun Gübre Fabrikası ve Ordu Fatsa ile Tekirdağ depoları, DSİ, Bayındırlık Bakanlığı ve Karayollarının Kayseri Erciyes’teki sosyal tesisleri, Sümer Holding’in Aselsan’dakı hissesi, Sarıkamış ve Tercan işletmeleri, Yeşilova Halı ve Battaniye Fabrikası, Emekli Sandığı’nın Kuşadası Tatil Köyü ile İstanbul Hilton Oteli, THY’nin USAŞ’taki hissesi, TOPRAŞ ve PETKİM’deki kamu hisselerinin bir bölümüyle 120 taşınmaz ile 41 adet arsa.
2006
TÜPRAŞ, Erdemir, Başak Sigorta ve Başak Emeklilik, TEKEL’in Kayacık, Yavşan ve Kaldırım tuzlaları, TEKEL’in ikiz kuleler olarak bilinen Ankara Başmüdürlük Binası ve Bodrum tesisleri. Emekli Sandığı’nın başkentteki Büyük Ankara Oteli ve Kızılay Emek Işhanı, İzmir’deki Büyük Efes Oteli, İstanbul’daki Büyük Tarabya Oteli, Türkiye Denizcilik İşletmeleri’nin Yakıt-2 gemisi, Çanakkale Şehir Hatları Hizmetleriyle 9 gemisi, THY’ye ait kamu hisselerinin bir bölümüyle 350 adet daire, arsa ve taşınmaz.
2007
TCDİ-Deveci Maden Sahası İşletme Hakkı, TCDD Mersin Limanı, KGM İstanbul Levent Arsası, Sümer Holding- BUMAS, Araç Muayene İstasyonunun 1.-2. bölgesi. Emekli Sandığı Mülkiyeti Bursa Çelik Palas Otel, Türkiye Halk Bankası, 245 adet daire, arsa ve taşınmaz.
2008
PETKIM Petrokimya Holding A.Ş., Sümer Holding NİTROMAK Makine Kimya Nitro Nobel Kimya Sanayi A.Ş.’nin yüzde 33.5 hissesi. Tekel ve Sigara Sanayii İşletmeleri ve Ticareti A.Ş., Ankara Doğal Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş.’nin 9 santrali. Tekel ve Sigara Sanayi İşletmeleri’ne ait Pipo ve Nargile Markaları, Türk Telekomünikasyon ve 196 adet daire, arsa ve taşınmaz.
2009
TEDAŞ Başkent Elektrik Dağıtım AŞ., TEDAŞ Sakarya Elektrik Dağıtım A.Ş., TEKEL Kastamonu Jüt İpliği Fab. Makine ve teçhizatı, TEDAŞ Konya Meram Elektrik Dağıtım A.Ş. ve 140 adet daire, arsa ve taşınmaz.
2010
TCDD’nin Samsun ve Bandırma limanları, TEKEL’in Çamaltı ve Ayvalık tuzlaları, Eskişehir Osmangazi, Çamlıbel, Uludağ, Çoruh, Yeşilırmak ve Fırat elektrik dağıtım şirketleri, Sümer Holding’in Antalya Barit ve Mersin Taşucu işletmeleriyle 205 adet daire, arsa ve taşınmaz.
2011
BAYBURT, Çemişgezek, Girlevik, Bünyan, Çamardı, Pınarbaşı, Sızır, İznik, Dereköy, İnegöl, Cerrah, Mustafakemalpaşa, Suuçtu, Çağ Çağ, Otluca, Uludere, Adilcevaz, Ahlat, Malazgirt, Varto, Değirmendere, Karaçay, Kuzuculu, Turunçova, Finike, Kayadibi, Besni, Deme, Erkenek, Kernek ve Kovada 1-2 akarsu santralleri, İskenderun Limanı, Trakya Elektrik Dağıtım şirketiyle 195 adet daire, arsa ve taşınmaz.
2012
ACISELSAN’ın yüzde 77 hissesi, PETKİM’in yüzde 10 hissesi. Kayseri Elektrik’in yüzde 20 hissesi, Beykoz’daki iskele ve rıhtım. Halk Bankası’nın yüzde 24 hissesiyle 192 adet daire, arsa ve taşınmaz.
2013
GALATAPORT, Hamıtabat Elektrik Üretim ve Tic. A.Ş., İstanbul Anadolu Elektrik, Boğaziçi Elektrik, Toroslar Elektrik, Araslar Elektrik, Dicle Elektrik, Vangölü Elektrik, Seyitömer ve Kangal Elektrik Santralleri, Yeditepe Beynelmilel Otelcilik ve Turizm Tic. A.Ş.’nin yüzde 15 D grubu, yüzde 11 E grubu hissesi, TEDAŞ’ın Tekirdağ, Muğla, Bilecik, Düzce, İstanbul, Denizli, Kocaelı’dekı çok sayıda taşınmaz.
2014
MİLLİ Piyango’nun şans oyunlarının özelleştirilmesi ihalesi 2015 yılına sarktı. Kemerköy ve Yeniköy Termik Santralleri, Kemerköy Liman Sahası. Yatağan Termik Santrali, TEDAŞ, TDİ ve Malıye’nın çok sayıdaki taşınmazı.