Enflasyon 2017’nin şubat ayında yıllar sonra ilk kez çift haneye çıktığında dönemin Cumhurbaşkanı, Başbakanı, Ekonomi, MALİye ve Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcıları “Enflasyonu tek haneye düşüreceğiz” açıklamaları yapmışlardı. Aradan geçen süreçte geçelim tek haneye düşmeyi enflasyon yüzde 20’ye doğru yol almaya başladı. Dün 100 günlük eylem programını açıklayan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da, NTV’nin sorularını cevaplandıran Hazine ve MALİye Bakanı Berat Albayrak da yeniden “enflasyonu tek haneye indireceğiz” sözü verdiler. Ancak uzmanlara göre eğer sert önlemler alımazsa enflasyonun yüzde 20’ye kadar yükselecek.

 

 

Temmuz ayı enflasyonuna ilişkin piyasa beklentileri yüzde 16’nın görüleceği şeklindeydi. Şu haliyle enflasyon 15.85’te kalarak olumlu bir duruma işaret etti. Fakat temmuzda enflasyonun nispeten beklentilerin altında kalmasının üç temel nedeni var. Bunlardan ilki 24 Haziran seçimleri öncesi rekor fiyatlara ulaşan, patates ve soğan özelinde gündeme gelen temel gıda maddelerinin fiyatlarına müdahale edilerek yarı yarıya aşağı çekilmesi ve akaryakıt fiyatlarının ÖTV indirimi yoluyla baskılanmasının seçim sonrasında da sürdürülmesi. İkincisi seçim sonrası oluşan ılımlı ortamla dolar kurunun 4.50 TL seviyelerine kadar çekilmesi. Üçüncüsü ilk çeyrekte yüzde 7.4 büyüyen ve ikinci çeyrekte yüzde 6.5 büyüdüğü tahmin edilen ekonominin, üçüncü çeyrek itibarıyla (Temmuz-Eylül dönemi) artık normal büyüme temposu olan yüzde 5 ve altına doğru yavaşlaması. Eğer bu gelişmeler olmasaydı muhtemelen yıllık enflasyon yüzde 17’ye yakın bir seviyede oluşacak ve dolar kurunda çok sert yükseliş yaşanacaktı.

 

 

Şimdilik bu tehlike atlatıldı. Fakat enflasyonda asıl zorlu sınav yeni başlıyor. Salı günü açıklanan Merkez Bankası enflasyon raporunda görüldüğü üzere yıl sonu tahmininde yüzde 60’lık yukarı bir revizyona gidildi. Oysa üst sınır itibarıyla yüzde 14.3 olarak açıklanan enflasyon tahminine; son doğalgaz ve elektrik zamları dahil değil. İlaveten ABD ile yaşanan gerginlik nedeniyle geçen hafta içinde dolar kurunun 5 TL’lik psikolojik sınırı aşarak bu seviyenin üzerinde tutunması da Merkez’in öngürüsünde yer almıyor. Ekmeğe ve süte yapılması beklenen zamlar henüz gelmedi.

 

 

Tüketici enflasyonu yüzde 20’ye varmadan mutfak sınıra dayandı. Ulaştırma ise aştı. TÜİK’in temmuz ayı verilerine göre enflasyon sepetinde yüzde 23.03 ağırlığa sahip gıda ve alkolsüz içeceklerin genel fiyatı son bir yılda yüzde 19.40 arttı. Sepetteki ağırlığı yüzde 17.47 olan ulaştırma da son bir yılda yüzde 24.21 zamlandı. Çeşitli spekülatif fiyat hareketlerinden arındırılmış çekirdek enflasyon da aylık yüzde 0.93 ve yıllık yüzde 15.10 oldu. Bunun anlamı manşet enflasyonun yanında fiyatlarda spekülatif değişimlerin dışında genel bir artış söz konusu.

 

Aylık düzeyde çekirdek enflasyonun yüzde 0.93 ile yüzde 0.55’lik manşet enflasyondan yüksek olması da kötüye işaret. Diğer yandan temmuzda en çok zamlanan ilk dört ürün ise şöyle; yüzde 12.86 ile limon, yüzde 12.35 ile rakı, yüzde 11.88 ile domates ve yüzde 10.59 ile bira.

 

Tüketici enflasyonunu yukarıya taşıyacak nedenlerden ayrı olarak üretici fiyatları cephesinde de ciddi bir maliyet baskısı söz konusu. İstanbul Sanayi Odası’nın açıkladığı Temmuz 2018 PMI raporunda da belirtildiği gibi üretici enflasyonu da zirveye çıktı. Dün tüketici enflasyonu ile eş zamanlı açıklanan yurtiçi üretici fiyatları endeksi yıllık yüzde 25 ile rekor kırdı. Oysa daha yedi ay önce ocak ayında üretici enflasyonu yüzde 12.14’tü. Üreticinin kur nedeniyle yükselen maliyetlerinin ilerleyen aylarda tüketiciye yansıması beklenir. Buna ilaveten sanayicilerin karşı çıktığı doğalgaz ve elektrik zamları da yeni bir maliyet unsuru olarak girdi fiyatlarını artıracak.