Ülkelerin uyguladığı politikalarla ekonomik özgürlüğü hangi oranda desteklediğini gösteren Ekonomik Özgürlük Endeksi’nin 2019 raporunda Türkiye 180 ülke arasında 68’inci oldu. “Orta derecede serbest” kategorisinde yer alan Türkiye’yi Ruanda, Endonezya, Kosta Rika, Jamaika ve Romanya gibi ülkeler geçti. 2018 endeksine göre 10 sıra birden gerileyen Türkiye ayrıca Avrupa bölgesindeki 44 ülke arasında 33’üncü oldu. Bir önceki yılın endeksinde Türkiye Avrupa’da 28’inci sıradaydı. Endeks hesaplamalarında 2018’de 65.4 puana sahip olan Türkiye, 2019’da 0.8 puan gerileyerek 64.6 puana indi. Ekonomik Özgürlük Endeksi’nin ilk sırasında ise 90.2 puanla Hong Kong yer aldı. Onun arkasından 89.4 puanla Singapur ve 84.4 puanla Yeni Zelanda geldi. 5.9 puanla da Kuzey Kore endeksin son sırasında yer aldı. Kuzey Kore’nin hemen arkasında son dönemde dünya gündeminden düşmeyen Venezuela, 25.9 puan ile yer aldı. ABD merkezli düşünce kuruluşu Heritage Vakfı’nın her yıl açıkladığı endeksin hesaplamalarında mülk hakları, yargı etkinliği, hükümet faaliyetleri, mevzuat verimlilikleri, iş ve işçi özgürlükleri, parasal özgürlükler, ticaret, yatırım ve finans serbestisi gibi etkenler değerlendirildi.
YARGI SİSTEMİ ZAYIF
Endeksin “yargı etkinliği” bölümünde Türkiye’nin hem düşük puana sahip olduğu hem de gerilediği görüldü. Bu kategoride 2018 yılında Türkiye’nin puanı 54.5 iken, 2019’da 49.8 oldu. Yargı etkinliği bölümünde ülkelerin yargı bağımsızlığı, yargılama prosedürlerinin kalitesi ve hükümetlerin kararlardaki etkileri değerlendirildi. Türkiye, endekste en yüksek puanı ise “mali sağlık” kategorisinde aldı. Bu alanda 2019’da 92.2 puan alan Türkiye’nin 2018 puanı ise 93.6’ydı.
REFORMLAR YAPILMADI
Ekonomik Özgürlük Endeksi’nin Türkiye değerlendirmesinde, 2018’deki başkanlık seçiminin politik türbülansa neden olduğu, iş ve yatırım ikliminde ihtiyaç duyulan ekonomik reformların yapılamadığı ifade edildi. Türkiye’nin yine de sağlam kamu maliyesi, iyi düzenlenmiş bankacılık sektörü ve dinamik özel sektörü ile esneklik gösterdiği kaydedildi. Endekste, Türkiye’de yaşanan sorunun hükümetteki şeffaflık eksikliği ile birlikte demokrasi ve hukuk erozyonundan kaynaklandığına dikkat çekildi.
Yolsuzluk ve kayırmacılık sıradan hale geldi
Ekonomik Özgürlük Endeksi’ne göre Türkiye’de yolsuzluk ve kayırmacılık günlük yaşamda sıradan hale gelmiş durumda. Türkiye endekste en az puanı 41.2 ile “hükümet dürüstlüğü”nde aldı. 2018’de bu kategorideki puanı 42 idi. Yolsuzlukların ele alınıp oluşturulduğu bu kategoride, başta Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün Yolsuzluk Algı Endeksi olmak üzere pek çok farklı kaynaktan veriler incelendi. Onu “işçi özgürlükleri” takip etti. Bu kategoride asgari ücretle birlikte serbest çalışma saatleri, kıdem tazminatları ve işten çıkarma yasaları gibi parametreler değerlendirildi. 2019’da işçi özgürlüklerinde 49.2 puan alan Türkiye, bir önceki yıl 47.6 puan almıştı.
