Ekonomide ihracat dışındaki tüm veriler olumsuz. 2018’in son çeyreğinde yüzde 3 küçülme yaşanırken bu durumun 2019’da da devam edeceğine kesin gözüyle bakılıyor. Seçim nedeniyle yapılan harcamalar 31 Mart sonrası kesilecek. Bu durum piyasadaki daralmayı daha da artıracak.

 

 

İnşaat sektöründeki olumsuzluk devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu dün 2019 Şubat ayı konut satış verilerini açıkladı. Verilen tüm desteklere ve düşük faizli kredilere rağmen konut satışlarındaki düşüş sürüyor. Ocak ayında yüzde 24.8 düşüş gösteren ev satışları şubatta da yüzde 18.2 azaldı. Konut sektörünün yaklaşık 300’e yakın sanayi sektörünü etkilediğine dikkat çeken uzmanlar inşaat sektörünün ‘tetikleme etkisine’ vurgu taptılar. İnşaat sektöründeki krizin Bankacılık sektörünü de tehdit ettiğine dikkat çekiliyor. Türkiye’nin durumunu İspanya ve Portekiz’de yaşanan krize benzeten uzmanlar, “Bu ülkelerde kriz uzun sürdü, hâlâ çıkabilmiş değiller. Türkiye’deki krizin de uzun süreceği ortada” diyor.

 

 

Bütçe açığı ciddi bir sorun. İki ayda ‘IMF tanımlı’ bütçe açığı 87 milyar. Bütçe açığı daha da artacak. IMF tanımlı faiz dışı denge ile maliye tanımlı faiz dışı denge arasındaki fark artmaya devam ediyor. IMF tanımlı bütçe açığında bir defalık gelirler hesaplamaya dahil edilmiyor. Şubat ayı sonu itibariyle 12 aylık açık 80 milyar TL’yi aşıyor. MALİye ve Hazine bürokrasisi önümüzdeki döneme dikkat çekiyor. Durgunluk nedeniyle dolaylı vergilerde önemli indirimlere gidileceğine kesin gözüyle bakılıyor. Üstelik, seçimden sonra bir seferlik Merkez Bankası kârı, bedelli askerlik, imar affı gibi gelirler de yok.

 

Seçim sonrası uygulanacak gelir artırıcı önlemler arasında ilk sırada vergilerin artırılması var. Hazine ve MALİye Bakanı Berat Albayrak bir süre önce yaptığı açıklamada, “vergi mimarisini yeniden düzenlemekten” söz etmişti. Seçimden sonra birçok vergi kaleminde önemli artışlar bekleniyor.

 

 

Gündeme gelecek konulardan biri de tasarruf. Devletin birçok konuda tasarrufa gideceği ifade ediliyor. Yeni para bulmak için başvurulan uluslararası mafyalaşmış finans kuruluşları, taleplerini açıkça belirtiyorlar. Yapılan hazırlıklara bakılırsa seçimin ardından gündeme gelmesi beklenen tasarruf tedbirleri ana hatlarıyla şunlar:

 

Kıdem tazminatına yeni düzenleme.

 

Sağlık harcamaların kısılması (şu anda çeşitli uygulamalarla devreye girmiş durumda).

 

Sosyal yardımların tıraşlanması.

 

Seçim öncesi verilen vaatlerin ertelenmesi (3 bin 600 ek gösterge, emeklilikte yaşa takılanlar, …)

 

Seçim öncesi kamuya alınan geçici işçilerin işten çıkarılması.

 

Devletten belediyelere, İller Bankası yoluyla aktarılan paraların azaltılması.

 

Belediyelerin dış borçlanmalarının engellenmesi.

 

 

Seçim sonrası gündeme girecek konulardan biri de kamu ve özel sektör zamları. Devletin vatandaşa hizmetlerinde uyguladığı fiyatların yüksek oranda arttırılacağı ifade edilirken, köprü ve otoyol ücretlerinin de zamlanması bekleniyor.

 

Özel sektör de zam için 31 Mart seçimlerini bekliyor. Ekonomide yaşanan kriz ve üretimde maliyetlerin artması, petrol ürünlerine art arda yapılan zamlar birçok firmayı sıkıntıya sokmuş durumda. Piyasadaki durgunluğa maliyetlerdeki artışın da eklenmesi nedeniyle zor günler yaşayan firmaların çok zorunlu olmadıkça zamları seçim sonrasına erteledikleri biliniyor. Gıda sektöründe faaliyet gösteren sanayi kuruluşların yöneticileri Aydınlık’a yaptıkları açıklamada sadece kendilerinin değil bütün rakiplerinin zor durumda olduğunu vurgulayarak şunları söylediler: “Ekonomi yönetimi zam konusunda bizleri uygun bir şekilde uyardı. 31 Mart’a kadar dikkatli olmamız istendi. Uyarıları dikkate aldık, çok zorunlu olduğumuz ürünlerde sadece çok küçük fiyat artışları yaptık. Şu anda herkes beklemede. Devletin üzerlerine gelmesinden korkuyorlar. Onun için zamlar seçim sonrasına ertelendi. Ama birikmiş zamları tüketiciye nasıl yansıtacağımızı bilemiyoruz. Yüksek zamların durgun piyasayı daha da durdurması endişesi var. Hemen hemen her sektörde kaygı yaşanıyor.”

 

Bir başka sıkıntı da seçim öncesinde otomotiv, beyaz eşya gibi ürünlerde, ÖTV ve KDV indirimlerinin durumu. Hükümet kaynakları, vergi indirimlerinin daha fazla devam etmeyeceğini belirtiyorlar. Üretici kuruluşlar ise vergilerin tekrar eski haline getirilmesi halinde satışların tamamen duracağı görüşündeler.