Emeğin Gücü, Emekçinin Yanındayız...
TEKGIDA-İŞ SENDİKASI
TEKGIDA-İŞ SENDİKASI
ATAKEY
FELDA IFFCO
PERFETTİ VAN MELLE
KRAFT HEİNZ
SAFE SPİCE
SAGRA
İZTARIM
DOĞANAY
KESKİNOĞLU
BARRY CALLEBAUT
BEL KARPER
Cargill
Doğadan
Tarım Kredi Birlik
Bolez Piliç
Badem Su
İzmir Su
Elmacık Atasu
Sek_Süt
Yudum_Yag
ORYANTAL TÜTÜN PAKETLEME
Olin_Yag
NuhunAnkaraMakarnasi
Nestle_Su
Pinar
Savola
Pepsi
Tuborg_Bira
Nestle cereals
Yepaş Ekmek
Yesaş
Mey
Nestle
Mauri_Maya
Lipton_Dosan
Mondelez
TtlTutun
TrakyaBirlik
Tat
Tamek
Sırma Su
Sunel
KristalYag
Knorr_Besan
Kent_Cadbury
Efes
ELİT Cikolata
Erikli_Su
Eti
Evyap
Ferrero
Filiz Makarna
Timtas
Kavaklıdere
ibb kent ekmek
Hayat Su
Haribo
Frito Lay
BAT
Barilla_Makarna
Banvit
Aroma
Ankara Fırınları
Akmina
Alpin Su
Bimbo QSR
Bolca Mantı
BUNGE YAĞ
Chipita Gıda Üretim A.Ş.
Coca Cola
Damla Su
Danone
Dr Oetker
Agthia
ATAKEY
FELDA IFFCO
PERFETTİ VAN MELLE
KRAFT HEİNZ
SAFE SPİCE
SAGRA
İZTARIM
DOĞANAY
KESKİNOĞLU
BARRY CALLEBAUT
BEL KARPER
Cargill
Doğadan
Tarım Kredi Birlik
Bolez Piliç
Badem Su
İzmir Su
Elmacık Atasu
Sek_Süt
Yudum_Yag
ORYANTAL TÜTÜN PAKETLEME
Olin_Yag
NuhunAnkaraMakarnasi
Nestle_Su
Pinar
Savola
Pepsi
Tuborg_Bira
Nestle cereals
Yepaş Ekmek
Yesaş
Mey
Nestle
Mauri_Maya
Lipton_Dosan
Mondelez
TtlTutun
TrakyaBirlik
Tat
Tamek
Sırma Su
Sunel
KristalYag
Knorr_Besan
Kent_Cadbury
Efes
ELİT Cikolata
Erikli_Su
Eti
Evyap
Ferrero
Filiz Makarna
Timtas
Kavaklıdere
ibb kent ekmek
Hayat Su
Haribo
Frito Lay
BAT
Barilla_Makarna
Banvit
Aroma
Ankara Fırınları
Akmina
Alpin Su
Bimbo QSR
Bolca Mantı
BUNGE YAĞ
Chipita Gıda Üretim A.Ş.
Coca Cola
Damla Su
Danone
Dr Oetker
Agthia
11 Eylül 2019
FAİZ VE KUR ÇIKMAZI (II)

Piyasa ekonomisinde oyunu kuralına göre oynamak gerekir. İstikrarlı faiz politikası, her ne pahasına olursa olsun reel faizleri düşürmek değil, enflasyonu kalıcı olarak düşürmekle mümkün olur.

FAİZ VE KUR ÇIKMAZI (II)

Dünkü yazımın sonunda, ‘‘enflasyondaki oynaklık  faizlerde belirsizliğe neden oluyor’ diye yazmıştım. Faizlerde belirsizliğe neden olan bir başka faktör, döviz ihtiyacıdır. İçerde reel faizler artarsa, sıcak para girişi hızlanır. Yine Para politikasının sık değişmesi de faizlerde belirsizliğe neden olur.

Bizde faizler her dönemde aşırı kırılgan olmuştur. Dün de bu gün de bunun nedeni ekonomi yönetiminin yanlışları olmuştur.

1994 yılında, devletin daha az borçlanma kararı ve faizi düşük tutma kararı, döviz kurunun artmasına neden oldu. Dolar kurunda Ocak 1994’de yüzde 13.5, sonra Nisan ayında da yüzde 100’lük bir kur artışı oldu. MB kur artışını önlemek ve TL bulmak için faizleri artırdı. Bu defa faiz oranları yüzde 400′ e sıçradı.

Bu günde hükümetin faizi düşük tutma ısrarı neticesinde, 2013 haziran ayında Merkez bankası bir haftalık repo ihale faizi yüzde 4.5 idi. Aynı tarihte yıllık enflasyon yüzde 6.51 idi. O zaman bile reel faiz eksi idi.

2013 yılında eksi reel faiz, büyümeyi artırdı. GSYH yüzde 8.5 oranında büyüdü.

2013 Mayıs’ından bir sene sonra 2014 Mayıs ayında TÜFE yüzde 9.75 oldu. 2013 Mayıs ayında TL’ye yatırım yapanlar bir yıl sonrasında eksi faiz alarak kaybettiler. Eksi reel faiz bir süre toplam talebin de hızla artmasına neden oldu ve enflasyon arttı. Üstüne kur şoku yaşayınca da bu günlere geldik.

Faizlerin oynak olması, Devlet İç Borçlanma Senetleri’ni elde tutma riskini artırır; yatırım planlaması – fizibilite yapmayı zorlaştırır; yatırımları caydırır. GSYH da büyümeyi negatif etkiler.

Piyasa ekonomisinde oyunu kuralına göre oynamak gerekir. İstikrarlı faiz politikası, her ne pahasına olursa olsun reel faizleri düşürmek değil, enflasyonu kalıcı olarak düşürmekle mümkün  olur. 

Öte yandan siyasi yapı ve ekonomik konjonktür değişti. Önceleri özellikle 2009 sonrası dünyada düşük faiz ve likidite artışı büyümeyi teşvik unsuru olarak kullanıldı. Bu gün ise düşük faizle büyüme olacağı savı da artık geçerli değil. AB’de faizler eksi ve fakat AB komisyonu ekonomik tahminler raporuna göre, bu sene Euro bölgesinde büyüme oranı düşük, yüzde 1.3 olarak bekleniyor.

Türkiye’de  artık büyüme sorunu da iktisat politikalarının etkisiz kaldığı bir zemine oturdu. Yalnızca güven sorununa bağlandı. Hukuk ve demokrasi altyapısı değişmezse, güven sorununu ve büyümeyi çözemeyiz.

Öte yandan; iktisat politikaları, yerinde kullanılmazsa, iki tarafı kesen bıçak olur. Bu günkü iktisadi konjonktürde kur politikasının yalnızca eksi tarafı kesiyor. Söz gelimi dünyada kur savaşları yaşanıyor. ABD ve Çin ayrı ayrı milli parasının düşük kalmasını ve rekabet gücünün artmasını istiyor.

Bizde ise TL değeri halen kur sepetine göre yüzde 25 dolayında düşüktür. Yani ithalat içerde üretmekten daha pahalıdır. Buna rağmen aramalı ve hammadde ithal ediyoruz. Çünkü içerde yatırım ortamı yoktur. Bunun içindir ki kur şokları üretim maliyetlerini artırıyor. Ayrıca kırılgan bir ekonomi olmamız nedeni ile  ithalatın pahalı finansmanı da maliyeti artırıyor. Girdi ithalatı düşünce de üretimde düşme yaşıyoruz.

Mevcut güven sorunu üstüne, dalgalı kur politikası devam ettiği sürece kurlar oynak kalacaktır. Her siyasi ve ekonomik bir karar veya uygulama kurları etkileyecek ve TL değer kaybedecektir.

Kur konusunda söylenecek tek söz var. Bundan sonra kurlar MB reel kur endeksine göre hesaplanan bir dolar 4.5 lira (yaklaşık) seviyesine dönmez. Nereye kadar artacağını da siyasi iktidarın tasarrufları ve kararları belirler.

 

DİĞER HABERLER
YIKIMIN FATURASI EMEKÇİ İLE EMEKLİYE
YIKIMIN FATURASI EMEKÇİ İLE EMEKLİYE

OCAK’TA açıklanan 17 bin 2 TL’lik asgari ücrette döviz kurları nedeniyle meydana gelen kayıp 1.612 TL’ye ulaştı. En düşük memur maaşı ise 3 bin 94 TL eridi. 10 bin TL’lik en düşük emekli maaşı ise 399 dolardan 310 dolara geriledi.

YAŞLININ KADERİ YOKSULLUK OLDU
YAŞLININ KADERİ YOKSULLUK OLDU

Derinleşen ekonomik kriz ve hayat pahalılığı yaşlıları yoksulluğa mahkûm etti. TÜİK verilerine göre yaşlılarda yoksulluk patlaması yaşandı. Ülkedeki yaşlılarda yoksulluk oranı 4 yılda yüzde 7,5 arttı.

İŞSİZLİK YENİDEN KRİTİK SORUNLARDAN BİRİ OLABİLİR
İŞSİZLİK YENİDEN KRİTİK SORUNLARDAN BİRİ OLABİLİR

İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, gelecek aylarda istihdamın seyrinin, büyümedeki yavaşlamanın keskinliği ve süresine bağlı olarak şekilleneceğine dikkat çekerek, “İşsizliğin Türkiye ekonomisinde yeniden kritik sorunlardan biri olması ihtimal dahilinde” uyarısında bulundu.

ÜCRETİ ÖDENMEYEN VEYA EKSİK ÖDENEN İŞÇİ NE YAPABİLİR?
ÜCRETİ ÖDENMEYEN VEYA EKSİK ÖDENEN İŞÇİ NE YAPABİLİR?

Ekonomik kriz derinleştikçe toplu iş sözleşmesi kapsamındaki işçilerin ücret ve yan ödemelerinin ödenmesinde giderek artan sıkıntılar yaşanacağı açıkça görülüyor.