Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından duyurulan tamamlayıcı emeklilik sigortası sistemiyle (TES), hem kıdem tazminatında kazanılmış mevcut hakların korunması hem de ilave emeklilik desteği sağlanması amaçlandığı söylense de işçi haklarına önemli bir darbe inecek. Vatan Partisi Merkez İşçi-Sendika Bürosu Başkanı Yıldırım Koç, esasa tehlikenin belirli süreli iş sözleşmesi olduğuna bir kez daha dikkat çekerek, “Kıdem tazminatı konusunda yapılan çalışmalara ilişkin taslağın kamuoyuna açıklanması yerine, basına parça parça bazı bilgilerin sızdırılması, kıdem tazminatını tümüyle ortadan kaldıracak esas girişimin gizlenmesi çabası olduğu izlenimi yaratmaktadır” dedi.

 

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İstihdam Paketi Kalkanı’nı devreye aldıktan sonra tamamlayıcı emeklilik sistemini yürürlüğe koyacaklarını açıkladı, her yıl tartışmaya açılan kıdem tazminatı tekrar gündeme geldi. Anadolu Ajansı’nın haberine göre, yapılacak düzenlemeyle kıdem tazminatında kazanılmış haklar korunacak.

 

Detaylara da yer verilen AA’nın haberinde, geliştirilen yeni karma modelde, istifa edenlerin de haklarını alacağı ve dava süreçlerine son verecek bir sistem öngörüldüğü aktarıldı. Sistemin işçi ve işverenler ile emeklilik şirketlerinin uyum kabiliyetlerinin artırılması ve süreçte öngörülebilirliği artırmak amacıyla 1 Ocak 2022 itibarıyla başlayacağı kaydedildi.

 

İlgili kanunun yürürlüğe girmesiyle tüm çalışanların kıdem tazminatına tabi geçmiş döneme ilişkin hakları aynı şekilde ve aynı şartlara tabi olarak korunacak. Dolayısıyla 1 Ocak 2022’den sonra kıdem tazminatını hak edecek şekilde işten ayrılan çalışan geçmiş kıdem tazminatını alabilecek. Ancak çalışanın TES öncesi çalışmalarından dolayı yeni sisteme bir aktarım yapılmayacak.

 

 

Yeni modelde, yüzde 5.33 kıdem hakkı eski kıdem tazminatı hükümlerine uygun olarak korunurken yüzde 3 işveren katkısı çalışanın bireysel fon hesabına aylık olarak yatırılacak. çalışan, sözleşmesi kıdem tazminatını hak edecek şekilde sonlandırılmış ise yüzde 5.33 (19 gün) kıdem tazminatını alacak, yüzde 3’lük prim de fon hesabında tutulacak.

 

Bir çalışanın iş veya hizmet sözleşmesi, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebeplerle sona ererse çalışılan işyerindeki süreler için işveren katkı payı ile devlet katkısı toplamının yüzde 50’si TES sigorta hesabına aktarılacak, yüzde 50’si çalışanın hesabında kazanılmış hak olarak tutulacak. Çalışan istifa ettiğinde bireysel fon hesabındaki tutarlar kazanılmış hak olarak kendisinde kalacak.

 

İş veya hizmet sözleşmesi 1 yıldan daha az sürede ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebeplerle veya istifa yoluyla sona ermişse çalışanın işveren katkı payı ile devlet katkısı toplamının yüzde 50’si TES sigorta hesabına aktarılacak. Her ne durumda olursa olsun çalışanın kendi katkısı bireysel fon hesabında birikecek. TES sigorta hesabına aktarılacak tutar, varsa hukuki süreç kesinleşinceye kadar çalışanın hesabında blokeli olarak bekletilecek.

 

60 yaşını doldurmamış katılımcılara, ilk konut edinimi, evlilik (bir kereye mahsus), ağır hastalık ve işsiz kalınması (bir defaya mahsus/sözleşmenin nasıl sona erdiği önemli olmayacak) sebeplerinden her biri için başvuru tarihi itibarıyla bireysel TES hesabında bulunan birikim tutarının yüzde 10’unu (ödeme oranı) geçmemek üzere talebi halinde defaten ödeme yapılabilecek. Çoklu yararlanma halinde kısmi çıkış ödeme oranlarının toplamı yüzde 20’yi geçemeyecek.

 

Katılımcı, 60 yaşını tamamladıktan sonra emekli olmaya hak kazanacak. Talepte bulunanlara emeklilik hesabındaki birikimlerinin yüzde 25’ini geçmemek üzere defaten ödeme yapılabilecek. Ödeme oranı toplamı (emeklilik ve kısmi çıkış toplamı) yüzde 30’u geçemeyecek. Kalan tutar aylık olarak ödenecek. Emekliliğe hak kazanan katılımcıya, bireysel TES hesabındaki birikimlerin, programlı geri ödeme veya yapılacak yıllık gelir sigortası sözleşmesi kapsamında ödenmesi esas olacak.

 

Asgari ücretli bir çalışan 25 yıl sistemde kalırsa emekli maaşına, TES sayesinde bugüne göre 300 ile 566 lira arasında ilave maaş alabilecek.

 

 

Vatan Partisi Merkez İşçi-Sendika Bürosu Başkanı Yıldırım Koç, yeni kıdem tazminatı düzenlemesi girişimi konusunda aşağıdaki açıklamayı yapmıştır:

 

Anadolu Ajansı’nın dün (15 Haziran 2020) geçtiği haberde, 1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülen bir düzenlemeye ilişkin bilgiler yer almaktadır. Bu haberde yer alan düzenleme, işçi haklarına önemli bir darbe indirecektir. Ayrıca, kıdem tazminatı gibi çok hassas bir konuda 1.5 yıl sonra yürürlüğe girecek bir düzenleme tartışmasının, belirli süreli iş sözleşmesinin kullanımının yaygınlaştırılarak kıdem tazminatı hakkını tümüyle ortadan kaldırma girişimini perdeleme çabası olduğunu düşünüyoruz.

 

Kıdem tazminatı konusunda yapılan çalışmalara ilişkin taslak kamuoyuna açıklanmadan bu konuda sağlıklı bir değerlendirme yapmak mümkün değildir. Bu taslağın açıklanması yerine, basına parça parça bazı bilgilerin sızdırılması da, kıdem tazminatını tümüyle ortadan kaldıracak esas girişimin gizlenmesi çabası olduğu izlenimi yaratmaktadır.

 

Anadolu Ajansı’nın aktardığı bilgilere göre, “katılımcı, 60 yaşını tamamladıktan sonra emekli olmaya hak kazanacak”tır. Yürürlükteki mevzuata göre, ilk kez 8 Eylül 1999 tarihinden sonra sigortalı olan kadınların emeklilik yaşı 58’dir. Daha önceki yıllarda ilk kez sigortalanan işçilerin, gerekli prim gün sayısını tamamlama koşuluyla, emekliliğe hak kazanma yaşları çok daha azdır. Örneğin, ilk kez 24.5.1995-23.5.1996 döneminde sigortalı olan kadınların emeklilik yaşı 52’dir. Getirilmek istenen sistemde bu emeklilik yaşının 60’a çıkarılmasının öngörüldüğü anlaşılmaktadır.

 

 

Haberde, 1 Ocak 2022’den sonra kimlere hangi koşullarda kıdem tazminatı ödeneceği konusunda bir açıklık yoktur. Ayrıca, 2013 yılında hazırlanmış ve kamuoyuna açıklanmış olan kıdem tazminatı fonu taslağıyla karşılaştırıldığında, kıdem tazminatı hakkının daha da kısıtlandığı görülmektedir.

 

Türkiye’de kıdem tazminatı fonu tartışmaları, bu konunun mevzuatımıza dahil edildiği 1975 yılından beri sürmektedir. Bugüne kadar 20 civarında taslak hazırlanmış, bunların hiçbiri TBMM gündemine alınmamıştır. Bu taslakların hiçbirinde, 1.5 yıl sonra yürürlüğe girecek bir fon taslağı yer almamaktadır. Fon taslağı metin olarak açıklanmazken, basına sızdırılan bazı haberlerle dikkatlerin bu konuya yönlendirilmesi, kıdem tazminatını, ihbar süresinin ücretini ve iş güvencesini tümüyle ortadan kaldıracak biçimde, belirli süreli iş sözleşmelerinin kullanımının önündeki engelleri kaldırma girişimini akla getirmektedir. Vatan Partisi olarak, işçilerin ve işçi örgütlerinin dikkatini, Yeni İstihdam Kalkanı Paketi’nde yer alan ve 25 yaşında altında ve 50 yaşın üstündeki işçiler için belirli süreli iş sözleşmelerinin sınırsız biçimde kullanılmasını sağlayacak düzenlemeye çekiyoruz. Böyle bir düzenleme, bazı gazetecilere sızdırılan fon taslağı tartışmaları sürerken, bu kesim için kıdem tazminatını, ihbar süresinin ücretini ve iş güvencesini ortadan kaldıracak esas tehlike ve tehdittir.