Gündemin önemli konularından birisidir kıdem tazminatı. 1475 sayılı İş Kanunu ödenecek kıdem tazminatının bir yıllık miktarını en yüksek devlet memuruna (Başbakanlık Müsteşarı) ödenen bir yıllık emeklilik ikramiyesi tutarı ile sınırlandırmıştır. Son aylarda tamamlayıcı emeklilik sistemi ile yeniden tartışmaya açılan kıdem tazminatında memur maaş katsayılarının artmasıyla birlikte tavan tutar da değişti. Böylece işçiler daha fazla kıdem tazminatı alabilecekler. Kıdem tazminatı ödenebilmesi içim işçinin İş Kanunu kapsamında olması ve o iş yerinde veya işverenin iş yerlerinde bir yılını doldurması ve ayrıca iş sözleşmesinin aşağıda sayılan nedenlerden biriyle sona ermesi gerekir. Buna göre işçinin iş sözleşmesinin;
– İşveren tarafından 4857 sayılı Kanun’un 25’inci maddesinin II numaralı bendinde gösterilen sebepler dışında,
* İşçi tarafından 4857 sayılı Kanun’un 24’üncü maddesi uyarınca,
* Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla,
* Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla;
* 506 Sayılı Kanun’un 60’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı kanunun geçici 81’inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle,
* Kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi nedeniyle,
* İşçinin ölümü sebebiyle,
Son bulması durumunda kıdem tazminatına hak kazanılır.
İşçinin işe başladığı tarihten itibaren iş sözleşmesinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.
Memur maaş katsayısına bağlı olan kıdem tazminatı tavan oranı sürekli değişmektedir.
01.07.2020- 31.12.2020 tarihleri arasında geçerli olmak üzere, aylık gösterge tablosunda yer alan rakamlar ile ek gösterge rakamlarının aylık tutarlara çevrilmesinde uygulanacak aylık katsayısı (0,154461), memuriyet taban aylığı göstergesine uygulanacak taban aylık katsayısı (2,417699), iş güçlüğü, iş riski, temininde güçlük ve mali sorumluluk zamlarının aylık tutarlara çevrilmesinde uygulanacak yan ödeme katsayısı ise (0,048985) olarak belirlenmiştir. Yukarıda verilen bilgiler gereğince,
Daha önce (01.01.2020- 30.06.2020 döneminde) 6730,15 TL olan kıdem tazminatı tavanı 01.07.2020- 31.12.2020 tarihleri arasında 7.117,17 TL olmuştur. ’dir.
Buna göre, 10 yıl bir işçinin kıdem tazminatı tavanının artışıyla birlikte alacağı tutarda 3.870,20.- TL artarak 71.171,70 TL olmuştur.
İş Kanunu’nda öngörülen esaslar dışında veya kıdem tazminatı tavan tutarından fazla ödeme yapılması için emir veya talimat veren veya bu yolda hareket eden özel veya kamu kurumu veya kuruluşların yönetim kurulu üyeleri, genel müdür, müessese müdürü, muhasebe müdürü gibi yetkili sorumluları hakkında, fiil daha ağır cezayı gerektiren bir suç teşkil etmediği takdirde altı aydan iki seneye kadar hapis ve ağır para cezasına hükmolunmakta iken 4857 sayılı İş Kanunu ile 1475 sayılı İş Kanunu’nda düzenlenen idari para cezaları yürürlükten kaldırıldığından, buna aykırı işlem yapılması halinde herhangi bir ceza uygulanması söz konusu olmayacaktır. 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi işçiler için tavan tutar sınırlaması bulunduğu halde, 5953 sayılı Yasa’ya tabi gazetecilerin kıdem tazminatında herhangi bir tavan tutar uygulanmayacaktır. İşverenler tavan tutarın üzerindeki kısım için kıdem tazminatı ödenmeye zorlanamazlar. İşçi çok yüksek ücret alması durumunda dahi, işverenden kıdem tazminatı tavanını aşacak şekilde tazminatı isteyemez. Ancak işverenin kıdem tazminatı tavan tutarının üzerinde ödeme yapmak istemesi halinde tavanı aşan kısmın prim gibi telakki edilerek vergilendirilmesi ve sigorta primine tabi tutulması gerekecektir.
