27 Kasım 2020
İŞÇİNİN SENDİKALAŞMA HAKKININ YASAL DAYANAKLARI -3
Anayasa ve 6356 sayılı yasanın dışında, işçinin sendikalaşma hakkını düzenleyen önemli bir belge daha vardır. Bu belge, mevzuatımızı tamamlamakta ve sendikalaşma özgürlüğü konusundaki berraklığı daha da netleştirmektedir.
Önceki iki bölümde Anayasada ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nda işçinin sendikalı olabilme özgürlüğüne dair maddeleri sıraladık. Bu konuya devam edelim.
Anayasa ve 6356 sayılı yasanın dışında, işçinin sendikalaşma hakkını düzenleyen önemli bir belge daha vardır. Bu belge, mevzuatımızı tamamlamakta ve sendikalaşma özgürlüğü konusundaki berraklığı daha da netleştirmektedir.
Yönetmelik, hem işçinin işçi sendikasına, hem de işverenin işveren sendikasına üye olma özgürlüğünü ve üye olma sırasında izlenecek süreci sıralamaktadır.
28702 sayılı 9 Temmuz 2013 tarihli Resmi Gazete’de yayınlan bu belge, “Sendika Üyeliğinin Kazanılması ve Sona Ermesi İle Üyelik Aidatının Tahsili Hakkında Yönetmelik” adını taşımaktadır. Yönetmeliğin işçinin sendikalaşma hakkı ve özgürlüğü konusundaki bölümleri şu şekildedir;
Yönetmeliğin 1. maddesi şu şekilde;
“MADDE 1 – Bu Yönetmeliğin amacı, sendika üyeliğinin kazanılması, sona ermesi ve üyelik aidatının tahsiline ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.”
Devam edelim;
“MADDE 2 – Bu Yönetmelik 18/10/2012 tarihli ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 18 inci ve 19 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.”
“MADDE 4 – Sendikaya üye olmak serbesttir. Hiç kimse sendikaya üye olmaya veya olmamaya zorlanamaz.
“ …farklı işverenlere ait işyerlerinde çalışan işçiler, aynı işkolunda çalıştıkları işyeri sayısı kadar sendikaya üye olabilir.”
“MADDE 5 – Üyelik başvurusu, yetkili organ tarafından otuz günlük süre içerisinde reddedilmediği takdirde otuzuncu günün sonunda üyelik talebi kabul edilmiş sayılır.”
“Üyelik başvurusunun haksız bir nedenle reddedildiğini iddia eden işçi, …bildirimin tebliğinden itibaren otuz gün içinde mahkemede dava açabilir. Mahkemenin kararı kesindir.”
“MADDE 8 – (3) Toplu iş sözleşmesinin imzası sırasında taraf işçi sendikasına üye olmayanlar, sonradan işyerine girip de üye olmayanlar veya imza tarihinde taraf işçi sendikasına üye olup da ayrılanlar veya çıkarılanların toplu iş sözleşmesinden yararlanabilmeleri, toplu iş sözleşmesinin tarafı olan işçi sendikasına dayanışma aidatı ödemelerine bağlıdır. Bunun için işçi sendikasının onayı aranmaz.
MADDE 10 – (1) İşçi sendikası üyeliğinden çekilme, e-Devlet kapısı üzerinden çekilme bildiriminde bulunmak suretiyle gerçekleşir…
(3) Çekilme, sendikaya bildirim tarihinden itibaren bir ay sonra geçerlilik kazanır.
(4) Çekilenin bir aylık süre içinde başka bir sendikaya üye olması hâlinde, yeni üyelik bu sürenin bitimi tarihinde kazanılmış sayılır.
(5) Çekilmenin hüküm ve sonuç doğuracağı bir aylık süre içerisinde, işçinin üyelik başvurusunda bulunduğu sonraki sendika üyeliğinden de çekilerek bir önceki sendikasına yeniden üye olması halinde, sendika üyeliği kesintisiz bir şekilde devam eder.
MADDE 11 – (1) Sendika üyeliğinden çıkarılma kararı genel kurul tarafından verilir.
(3) Çıkarılma kararına karşı üye, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde mahkemeye itiraz edebilir.
(4) Mahkeme iki ay içinde kesin olarak karar verir. Üyelik, çıkarılma kararı kesinleşinceye kadar devam eder.
MADDE 12 – (1) İşkolunu değiştiren işçi veya işverenin sendika üyeliği kendiliğinden sona erer.
(2) Bir yıldan fazla süreyle işsiz kalan işçinin sendika üyeliği kendiliğinden sona erer.
(3) İşçi ve işverenlerin konfederasyon, sendika veya şubelerinin yönetim, denetleme ya da disiplin kurullarında görev almaları sendika üyeliğini sona erdirmez.
(4) Sosyal Güvenlik Kurumundan yaşlılık veya malullük aylığı ya da toptan ödeme alarak işten ayrılan işçilerin sendika üyeliği sona erer. Ancak bir yıl içerisinde aynı işkolunda çalışmaya devam edenler veya ara verdikten sonra bir yıl içerisinde tekrar çalışmaya başlayanlar ile konfederasyon, sendika ve şubelerinin yönetim, denetleme ve disiplin kurullarındaki görevleri sırasında yaşlılık veya malullük aylığı ya da toptan ödeme alanların üyeliği, görevleri süresince ve yeniden seçildikleri sürece devam eder.
MADDE 13 – Herhangi bir askeri ödev nedeniyle silahaltına alınan üyenin işçi sendikası ile üyelik ilişkisi bu süre içinde askıda kalır.”
Yönetmeliğin konumuzla ilgili bölümleri bu şekilde…
Yönetmeliğin tamamını Resmi Gazete’nin yukarıda belirtilen tarih ve sayısından ya da www.mevzuat.gov.tr adresinden edinmek mümkündür.
Sonraki bölümde sendika yöneticilerini ve temsilcilerini işverenin gazabından koruyan mevzuatı ele alacağız.
