Ulusötesi şirketlerin gücünün ve etkisinin her geçen gün daha da arttığı koşullarda, işçilerin haklarını koruma ve geliştirme mücadelesi giderek zorlaşıyor.

TEKGIDA-İŞ SENDİKA AKADEMİSİ

Giderek artan sorunlarla baş etmede sendikaların uluslararası örgütlerinin ne ölçüde etkili olacağının değerlendirilebilmesi için, uluslararası sendikacılık hareketini (geçmişini ve bugününü) tanımak gereklidir. Ancak ülkemizde bu konuda yayımlanmış kaynaklar yeterli değildir. Bu rapor, uluslararası sendikacılık hareketinin ilk dönemlerine ilişkin bir özet sunmaktadır.

Daha sonraki raporlarımızda, iki Dünya Savaşı arasındaki dönemde ve ardından Soğuk Savaş yıllarında uluslararası sendikacılık hareketi özetlenecek ve Türkiye’den Türk-İş, DİSK, Hak-İş ve KESK’in üyesi bulunduğu Uluslararası Sendika Konfederasyonu (International Trade Union Confederation-ITUC), Avrupa Sendika Konfederasyonu (European Trade Union Confederation-ETUC) ve Türkiye’den çok sayıda örgütün üye olduğu Küresel Sendika Federasyonları’na (Global Union Federation-GUF) ilişkin bilgiler aktarılacaktır.

İLK ÖRGÜTLENME GİRİŞİMLERİ

Batı Avrupa ve Amerika’da, değişik ülkelerin işçileri arasında ortak çıkar ilişkilerinin bulunduğuna ilişkin ilk görüşler 1830’lu yıllarda yayılmaya başladı. İşçilerin ülkeler arasında serbestçe dolaşımı, bu eğilimi daha da güçlendiriyordu. Örneğin, 1840’lı yıllarda Paris’te 100 bin dolayında yabancı işçi bulunuyordu.

İngiltere İşçi Sınıflarının Ulusal Birliği isimli örgüt, 17 Ağustos 1831 tarihinde İrlanda halkına yaptığı bir çağrıda şunları söyledi: “Her ülkenin ezilen yoksullarının tüm insan ırkının yararına olacak biçimde duyguda ve eylemde birleşeceği günün uzak olmadığını umut ediyoruz.” Uluslararası düzeyde bir işçi örgütlenmesine ilişkin bilinen ilk öneri, Londra Çalışanlar Birliği (London Working Men’s Association) sekreteri William Lovett tarafından 1838 yılında gündeme getirildi. Lovett, Avrupa İşçi Sınıflarına Çağrı’sında şunları söylüyordu: “Serveti yaratan arkadaşlar; bizi ezenlerin birleşmiş olduğunu görürken, biz niçin birleşmeyelim” diyor; birleşmenin “savaşın adaletsizliğine, despotizmin acımasızlığına” ve bunların yol açtığı sefalete karşı olması gerektiğini belirtiyordu. 1843 yılında Fransa’da Flora Tristan isimli bir kişi tarafından yayımlanan İşçilerin Birliği kitabında, İngiltere, Almanya, İtalya, Avrupa’nın tüm başkentlerinde haberleşme komiteleri kurulması öneriliyordu. İngiltere’de Çartistler 3 Mart 1946 günü Londra’da büyük bir miting düzenleyerek İngiltere ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki savaş tehlikesini protesto etti ve Amerikan işçilerine de benzer bir eylem yapmaları çağrısında bulundu. İngiltere’de bu görüşler ortaya atılırken, Fransa’da gizli bazı örgütlenmeler, işçileri uluslararası düzeyde bir araya getirmeye çalışıyordu.

1844 yılında İngiliz Owenistleri ve Çartistleri ile Fransa, Almanya ve Polonya’dan İngiltere’ye gelmiş olan siyasi sığınmacılar Londra’da “Tüm Milletlerin Demokratik Dostları” (Democratic Friends of All Nations) isimli bir dernek kurdular. Bu örgüt, 1844 yılı sonlarında “Kardeş Demokratlar” (Fraternal Democrats) isimli daha etkili bir örgütün çekirdeğini oluşturdu. Bu örgüt, “tüm insanlar kardeştir” anlayışını savunuyor ve bilgi derleme, paylaşma ve tartışma gibi işler yapıyordu. Bu örgütlerdeki ilginç kişilerden biri, Alman Karl Schapper idi. Schapper, Tüm Milletlerin Demokratik Dostları ve Kardeş Demokratların en etkili kişilerindendi; 1860’lı yıllarda da Birinci Enternasyonal’in Genel Konseyi üyeliği yaptı. Kardeş Demokratlara göre, “milletlerin kardeşliği” davasına yalnızca işçiler kendisini ciddi biçimde adayabilirdi ve nesnel konumları nedeniyle bu görevi üstlenmek durumunda olan yalnızca işçi sınıflarıydı. Ancak işçilerin uluslararası düzeyde birlikte örgütlenme ve mücadeleleri kısa vadeli çıkarları açısından zorunluyken, o tarihlerde işçilerin örgütlenme gelenek ve alışkanlıkları kendi ülkelerinde de uluslararası düzeyde de etkili örgütlenmeler gerçekleştirebilmeleri açısından yeterli değildi.

Nitekim, ağırlıkla siyasal amaçlı bu girişimlerden önemli bir örgütlenme doğmadı. Ayrıca Avrupa ülkelerinde yaşanan siyasal gelişmeler, uluslararası düzeyde bir işçi örgütlenmesi için uygun koşulları ortadan kaldırmıştı.

1850’li yıllarda İngiliz sendikacılık hareketi, meslek örgütlenmeleri temelinde, önemli gelişmeler sağladı. Ancak 1857 yılında inşaat sektöründe yaşanan çöküş sürecinde büyük grevler oldu. İngiliz işverenleri, grevleri kırmak için Fransa, Almanya ve Belçika’dan grev kırıcılar getirdiler. Londra sendikaları, bu girişimlere engel olmak amacıyla 1860 yılında Londra Sendikalar Konseyi’ni oluşturdu. Ardından Fransız ve Alman işçi örgütlenmeleriyle ilişkiler geliştirildi. Çeşitli vesilelerle gerçekleştirilen uluslararası toplantılarda bu ilişkiler güçlendirildi.

BİRİNCİ ENTERNASYONAL

Bu yıllarda sıradan işçilerin günlük hak mücadelesinde diğer ülkelerin işçileriyle dayanışma ve yardımlaşma içine girmeleri ve bir ölçüye kadar birlikte davranmaları zorunluluğu vardı. Ancak bu dönemde birçok ülkede işçi sendikaları ve işçilerin siyasal örgütleri henüz yoktu. Birçok ülkede erkek işçilerin bile genel oy hakkı bulunmuyordu.

1860-1861 yıllarında yoğunlaşan iş uyuşmazlıkları sonucunda Londra Meslekler Konseyi (London Trades Council) oluşturuldu. 1862 yılında Londra’da bir dünya sergisi düzenlendi. Fransız devleti, işçilerin kendi aralarından seçtikleri 200 işçiyi, işçilerin iktidara desteğini sağlayacağı beklentisiyle, Londra’daki bu sergiye gönderdi. Almanya’dan gelenler de oldu. Bu ziyaretçiler Londra’da İngiliz sendikacılarla görüşme yaptılar. Öncelikli amaç, grev kırıcılığının önlenmesiydi.

İngiliz sendikalarının yayın organı Beehive dergisinin 5 Aralık 1863 tarihli sayısında “İngiltere İşçilerinin Fransa işçilerine” mektubu yayımlandı. Bu mektupta şöyle deniyordu

“Halklar arasında kardeşlik, emek davası için son derece gereklidir, çünkü çalışma saatlerini azaltarak veya emeğimizin fiyatını yükselterek toplumsal koşullarımızı iyileştirmeye çaba gösterdiğimizde şununla karşılaşıyoruz ki, işverenlerimiz bizi bizim işimizi daha düşük ücret düzeylerinde yapacak Fransızlar, Almanlar, Belçikalılar veya başkalarını getirmekle tehdit ediyorlar; ve üzülerek söylüyoruz ki, bu yapılmıştır; bunun nedeni kıtadaki kardeşlerimizin bize zarar verme arzusu değildir; bu durum, tüm ülkelerin çalışkan sınıfları arasında düzenli ve sistematik bir iletişimin olmamasına bağlıdır, ki bunu hızlı bir biçimde düzeltmek istiyoruz; çünkü bizim ilkemiz, düşük ücret alanların ücretlerini mümkün olduğunca daha iyi ücretlendirilenlerin düzeyine yakınlaştırmaktır ve bizim işverenlerimizin bizleri birbirimize karşı kullanmalarına ve böylece bizi, onların açgözlü pazarlığına uygun en düşük koşullara sürüklemelerine izin vermemektir.”

İşçilerin uluslararası düzeyde sendikal-siyasal amaçlarla meydana getirdikleri ilk önemli örgütlenme, 1964 yılında kurulan Uluslararası İşçiler Derneği veya daha yaygın bilinen adıyla Birinci Enternasyonal’di.

İngiltere’deki sendikacılar, yukarıda özetlenen nedenle, 1864 yılında doğan Birinci Enternasyonal’in kurulmasında çok önemli bir rol oynadı. Bu dönemde İngiliz sendikalarına vasıflı işçiler hakimdi. İngiliz sendikacıları için önemli olan, kıta Avrupası’ndan düşük ücretle çalışacak işçilerin ve özellikle grev kırıcıların İngiltere’ye girmesinin önlenmesiydi. İstedikleri bazı yasal düzenlemeler de 1867 ve 1871 yıllarında gerçekleştirilince, Birinci Enternasyonal’e duydukları ilgi iyice azaldı. 1867 yılındaki Reform yasası, oy hakkını genişletti. 1871 yılında kabul edilen Sendikalar Yasası da sendikaların hukuki durumuna ilişkin sorunların bir bölümünü çözdü. Bu sendikacıların çoğu, 1871 yılında Enternasyonal’den ayrıldı.

Birinci Enternasyonal’in kurucuları arasında darbeci August Blanqui yanlısı Fransızlar, anarşist Proudhon yanlısı Fransızlar, günlük ücretlerden başka bir kaygıları olmayan sendikacılar da vardı. 1868 yılında ise, ayrıca gizli bir örgütte yer alan Bakunin ve arkadaşları da Enternasyonal’e katıldı. Birinci Enternasyonal’in kuruluş sürecinde örgütün tüzük ve programının hazırlanmasında ve daha sonraki yıllarda politikalarının belirlenmesinde Karl Marx’ın önemli katkısı oldu.

Çok farklı nitelikte ve çizgide örgütlerin ve kişilerin üye olduğu Birinci Enternasyonal merkeziyetçi bir örgütlenme değildi. Bu konu, örgütün tüzüğünde şu şekilde ifade edilmişti: “Kardeşçe iş birliği için sürekli bir bağla birleşmiş olmakla birlikte, Uluslararası Birlik’e katılan işçi örgütleri mevcut yapılarını aynı şekilde koruyacaklardır.”

Birinci Enternasyonal özellikle 1868 yılında çeşitli ülkelerdeki grevler sonrasında güçlendi; Londra, Paris, Belçika ve İsviçre’deki grevlerle dayanışma için kampanyalar açtı ve grev kırıcılığının önlenmesine önemli katkılarda bulundu. Ancak örgütün hiçbir zaman yeterli parası olmadı; örneğin, parasızlık nedeniyle bir süreli yayın organı çıkarılamadı.

Bu dönemde çeşitli ülkelerdeki sendikal hareketler henüz yeterince güçlü değildi. Birçok ülkede sendikaların kurulması yasaktı. İşçileri temel alan siyasi partiler de yalnızca birkaç ülkede bulunuyordu. Ayrıca, işçi sınıfının sendikal ve siyasal alandaki programları tümüyle içiçe geçmişti. Birinci Enternasyonal, sendikal amaçların yanı sıra siyasal amaçların ve örgütlenmelerin de bir aracı olarak değerlendiriliyordu.

1870 yılındaki Fransa- Prusya savaşı ve ardından 1871 yılında kurulan Paris Komünü sonrasında Fransa’da sendikalar üzerinde yoğun bir baskı yaşandı. Diğer bazı Avrupa ülkelerinde de sendikaların uluslararası işçi örgütlerine üyeliği yasaklandı.

Birinci Enternasyonal’in üye sayısı konusunda net bilgi yoktur. Örgütlerin ve gerçek kişilerin aynı anda üye olabilmesi ve bazı ülkelerdeki üyeliklerin açık olmaması, durumu daha da karmaşıklaştırmaktadır. Ancak üye sayısının sınırlı kaldığı ve özellikle 1871 yılından sonra gerek benimsenen yeni çizgiye gerek baskılara bağlı olarak, epeyce düştüğü söylenebilir.

Birinci Enternasyonal’in 1872 yılındaki La Hey Kongresinde örgütün merkezinin ABD’ye taşınmasına karar verildi. Birinci Enternasyonal, 1876 yılında kendisini feshetti.

ULUSLARARASI MESLEK SEKRETERLİKLERİ

Günümüzdeki Küresel Sendika Federasyonları (Global Union Federations – GUF) 1889 yılından itibaren Uluslararası Meslek Sekreterlikleri (International Trade Secretariats – ITS) ve daha sonraki adıyla uluslararası işkolu federasyonları olarak kuruldu.

1889 yılında, Fransız Devrimi’nin 100. yıldönümü vesilesiyle Paris’te yapılan bir toplantıda II. Enternasyonal oluşturuldu. II. Enternasyonal, özellikle 1880’li yıllarda sayıları artan sosyal demokrat partilerin ve aynı veya benzer siyasal tavrı benimseyen sendikaların üst örgütüydü.

1889 yılında çeşitli ülkelerin meslek, işyeri veya işkolu sendikalarının uluslararası düzeydeki örgütlenmesi olarak da Uluslararası Meslek Sekreterlikleri doğdu.

Bu yıllarda işçiler tarafından başka uluslararası örgütler de kuruldu. 1895 yılında Uluslararası Kooperatif Birliği (ICA: International Co-operative Alliance), 1906 yılında Uluslararası Karşılıklı Yardım Federasyonu (IMBF: International Mutual Benefit Federation) oluşturuldu. Ayrıca Uluslararası Daimî Sosyal Sigorta Komitesi (International Standing Social Insurance Committee) ve İşsizliğe Karşı Uluslararası Konferanslar (International Conferences Against Unemployment) de vardı. Ancak bunların hiçbiri işçilerin uluslararası ilişkilerinde etkili olmadı.

Uluslararası Meslek Sekreterlikleri belirli bir meslek veya işkolundaki sendikalar arasında, grev kırıcılığın önlenmesini, çalışma yaşamına ilişkin bilgi derlenmesi ve aktarılmasını ve dayanışmanın örgütlenmesini hedefliyordu. Ancak bu iş birliği gelişmiş ülkelerin sendikaları arasındaydı; sömürge ve yarı-sömürgelerin işçilerinin sorunları, Uluslararası Meslek Sekreterliklerinin gündeminde değildi.

Uluslararası düzeyde sendikal örgütlenmeler, belirli meslekler temelinde ön plana çıktı. 1889 yılında basım işçileri, şapka işçileri, puro ve tütün işçileri ve ayakkabı işçileri ayrı ayrı uluslararası meslek sekreterlikleri oluşturdular. Madenciler 1890 yılında, cam işçileri 1892 yılında, terziler, metal işçileri, demiryolu işçileri 1893 yılında, dokuma işçileri ve kürk işçileri 1894 yılında benzer nitelikte uluslararası meslek örgütlenmelerine gittiler. Bu uluslararası meslek örgütlenmeleri, grevlerde uluslararası düzeyde grev kırıcılığın engellenmesini ve meslekte çalışma koşulları ve ücretler konusunda bilgi alışverişini amaçlıyordu. Uluslararası meslek örgütlenmeleri, 1889 yılında oluşturulan İkinci Enternasyonal’in sosyalist çizgisinden önemli ölçüde etkilenmişti.

Bu örgütlerin önemli bir bölümü çok zayıftı. Bu örgütlere bağlı olan sendikaların üye sayıları azdı. Aidatlar düşüktü. Bu nedenle, bu örgütler sınırlı etkiye sahipti. Amaç, grev kırıcılığının ve göç yoluyla işsizliğin ihraç edilmesinin önlenmesiydi. Ayrıca belirli mesleklerde çalışanların çalışma ve yaşama koşullarına ilişkin bilgi ve veri toplanması ve iletilmesi de amaçlanıyordu. Somut dayanışma girişimleri çok sınırlı kaldı.

Bu yıllarda Uluslararası Meslek Sekreterliklerinde belirgin bir Alman hakimiyeti vardı. 1914 yılında faaliyet gösteren 28 uluslararası meslek örgütlenmesinin hemen hemen tümünün genel merkezi Almanya’daydı. İngiliz sendikaları, Uluslararası Meslek Sekreterliklerine fazla ilgi göstermiyordu.

1889 yılında Fransa, İspanya, İtalya, Almanya, İngiltere, Belçika, ABD ve diğer altı ülkedeki basım işçileri Paris’te toplanarak ilk uluslararası konferanslarını gerçekleştirdiler.

1890 yılında ise İngiltere, Fransa, Almanya ve Avusturya’daki maden işçilerinin yüzü aşkın temsilcisi Londra’da toplanarak, Uluslararası Madenciler Federasyonu’nu kurdu.

Basım ve maden işçilerinin bu girişimleri diğer meslekler arasında da yayıldı. 1900 yılı geldiğinde bu nitelikte 17 meslek veya işkolu federasyonu mevcuttu. 1900 ile 1914 yılları arasında uluslararası meslek sekreterliklerinin sayısı 27’ye çıktı.

1889 yılında dört uluslararası meslek sekreterliği kuruldu.

1889 yılında kurulan tipograflar ve basın işçilerinin uluslararası meslek sekreterliğinin ilk merkezi Bern’de idi; 1904 yılında Almanya’da Stuttgart’a alındı. 1912 yılında 17 ülkede üye sendikalara 116.400 işçi üyeydi.

1889 yılında kurulan şapka işçileri uluslararası meslek sekreterliğinin ilk merkezi Paris’teydi; 1906 yılında Almanya’ya alındı. Örgütün 1913 yılında 7 ülkede üye sendikaları bulunuyordu ve bu sendikalara toplam 30.000 işçi üyeydi.

1889 yılında kurulan sigar ve tütün işçileri uluslararası meslek sekreterliğinin ilk merkezi Hollanda’da Anvers’di; 1910 yılında Almanya’da Bremen’e alındı. 1910 yılında 9 ülkede üye sendikalara 55.600 işçi üyeydi.

1889 yılında kurulan ayakkabıcılar uluslararası meslek sekreterliğinin ilk merkezi Paris’ti. Genel merkez daha sonra İsviçre’nin Zürih kentine, 1907 yılında da Almanya’nın Stuttgart kentine alındı. 1907 yılında adı Uluslararası Ayakkabı İşçileri Federasyonu olarak değiştirildi. 1913 yılında 14 ülkede bulunan üye sendikalara 105.000 işçi üyeydi.

1890 yılında madencilerin uluslararası meslek sekreterliği kuruldu. Örgütün merkezi 1914 yılına kadar İngiltere’de Manchester kentindeydi. 1913 yılında 9 ülkede üye sendikalara 1.374.000 işçi üye bulunuyordu.

1892 yılında cam işçileri uluslararası meslek sekreterliği kuruldu. Genel merkez önce İngiltere’nin Londra kentindeydi. Örgütün bir süre zayıflamasının ardından 1908 yılında genel merkez Almanya’nın Berlin kentine alındı. 1911 yılında 7 ülkede üye sendikalara 29.000 işçi üyeydi.

1893 yılında terzilerin uluslararası meslek sekreterliği kuruldu. Örgütün merkezi önce Zürih’teydi. Daha sonra Berlin’e alındı. 1913 yılında 11 ülkede üye sendikalara 158.900 terzi üyeydi.

1893 yılında metal işçilerinin uluslararası meslek sekreterliği kuruldu. Örgütün genel merkezi ilk olarak İsviçre’de Winterthur kentindeydi; 1896 yılında Londra’ya ve 1904 yılında da Stuttgart’a alındı. 1904 yılında örgütün adı Uluslararası Metal İşçileri Federasyonu olarak değiştirildi. 1913 yılında 17 ülkede üye 29 sendikaya üye toplam 1.106.000 işçi bulunuyordu.

1893 yılında demiryolu işçilerinin uluslararası meslek sekreterliği kuruldu. Demiryolu işçilerinin uluslararası düzeyde ilk örgütlenme girişimi 1885 yılında olmuş, ancak başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Örgütün merkezi Zürih’teydi. Örgütün adı 1898 yılında Taşıma İşçileri Enternasyonali oldu.

1894 yılında dokuma işçileri uluslararası meslek sekreterliği kuruldu. Örgütün genel merkezi Manchester’deydi. 1914 yılında 13 ülkede üye sendikalara toplam 510.000 işçi üyeydi.

1894 yılında kürk işçileri uluslararası meslek sekreterliği kuruldu. Örgütün genel merkezi Berlin’deydi. 1914 yılında 4 ülkede üye sendikalara 2.400 işçi üyeydi.

1896 yılında litograf (taş baskı) işçilerinin uluslararası meslek sekreterliği Londra’da kuruldu. 1913 yılında 16 ülkede üye sendikalara 32.000 işçi üyeydi.

1896 yılında bira yapım işçileri uluslararası meslek sekreterliği Berlin’de kuruldu. Bu örgüt daha sonra Gıda İşçileri Enternasyonali ile birleşti. 1913 yılında 6 ülkede üye sendikalara toplam 131.000 işçi üyeydi.

1897 yılında taşımacılık işçileri uluslararası meslek sekreterliği kuruldu. Örgütün genel merkezi önce Londra’daydı; 1904 yılında Berlin’e taşındı. 1913 yılında 18 ülkede 50 sendikada 881.900 işçi örgütlüydü.

1898 yılında dökümhane işçileri uluslararası meslek sekreterliği kuruldu. Bu örgüt 1904 yılında Metal İşçileri Enternasyonali’ne katıldı.

1900 yılında marangozların uluslararası meslek sekreterliği kuruldu. Bu örgüte, ağaç işçileri, bıçkıhane işçileri ve döşemeciler de üyeydi. 1913 yılında 2 ülkede üye sendikalara 83.000 işçi üyeydi.

1902 yılında taş işçileri uluslararası meslek sekreterliği kuruldu. 1913 yılında 6 ülkede üye sendikalarda 75.000 işçi örgütlüydü.

1903 yılında inşaat işçileri uluslararası meslek sekreterliği Berlin’de kuruldu. 1910 yılında 11 ülkedeki üye sendikalar 514.000 işçi üyeydi.

1904 yılında ağaç işçileri uluslararası meslek sekreterliği kuruldu. Bu doğrultudaki ilk çabalar 1891 ve 1893 yıllarında gerçekleşmişti; ancak başarısızlıkla sonuçlanmıştı. 1896 yılına kadar iki rakip örgütlenme birlikte varlığını sürdürdü. Uluslararası meslek sekreterliği ancak 1904 yılında faaliyete geçebildi. Örgütün genel merkezi ilk olarak Stuttgart’taydı; daha sonra Berlin’e taşındı. 1910 yılında 19 ülkede üye sendikalara 329.000 işçi üyeydi.

1905 yılında porselen işçileri uluslararası meslek sekreterliği kuruldu. 1912 yılında 8 ülkede üye sendikalarda 30.000 işçi örgütlüydü.

1905 yılında porselen/seramik işçileri uluslararası meslek sekreterliği kuruldu. 1913 yılında 4 ülkede üye sendikalarda 17.000 işçi bulunuyordu.

1905 yılında Hollanda’da elmas işçileri ittifakı kuruldu. Bu örgüt, Anvers ve Amsterdam’daki elmas işçilerinin yüzde 85’ini bir araya getiriyordu.

1906 yılında kamu hizmetleri işçileri Berlin’de uluslararası meslek sekreterliklerini kurdular. 1913 yılında 12 ülkede üye sendikalara 100.000 işçi üyeydi.

1907 yılında mücellitler uluslararası meslek sekreterliği kuruldu. Örgütün genel merkezi önce Nuremberg’de idi. Daha sonra Berlin’e alındı. 1913 yılında 7 ülkede üye sendikalara 41.000 işçi üyeydi.

1907 yılında kuaförler uluslararası meslek sekreterliği kurdu. Örgütün genel merkezi ilk olarak Stuttgart’taydı; daha sonra Hamburg’a taşındı. 1911 yılında 8 ülkede üye sendikalara 4.200 kuaför üyeydi.

1908 yılında fabrika işçileri bir uluslararası meslek sekreterliği kurdular. Büyük zorluklarla küçük bir büro 1914 yılına kadar varlığını sürdürdü. 1913 yılında 8 ülkede üye sendikalarda 302.000 üye bulunuyordu.

1908 yılında otel işçileri Berlin’de bir uluslararası meslek sekreterliği oluşturdular. Üyelerin çoğunluğu Almanya’daydı. 1913 yılında 19.500 işçiyi temsil ediyordu.

1910 yılında posta çalışanları İsviçre’nin Bern kentinde bir uluslararası meslek sekreterliği kurdular. 1914 yılında 8 ülkede faaliyet gösteren 17 sendikada 160.000 posta çalışanı örgütlüydü.

1911 yılında boyacılar, Danimarka boyacılarının girişimleri sonucunda, merkezi Hamburg’da olmak üzere bir uluslararası meslek sekreterliği kurdular. 1911 yılında 8 ülkede üye sendikalarda 72.000 boyacı örgütlüydü.

Bu örgütlerin belirtilen üye sayıları, işçi sınıflarının uluslararası düzeyde yardımlaşma, dayanışma ve iş birliği eğilimini yansıtmamaktadır. Sorunların birlikte, aynı anlayışla ve ortak bir hedefe yönelik olarak çözüme kavuşturulması gibi bir anlayış da söz konusu değildi. Zaten, bu örgütlerin kurulmasının en önemli amacı bir ülkedeki işçilerin başka bir ülkede grev kırıcı olarak kullanılmasını engellemekti.

Uluslararası meslek sekreterlikleri uzun süre yalnızca bir sekreterlik, bir haberleşme merkezi olarak kaldı. Uluslararası meslek sekreterliklerinin gelişimine ilişkin bazı örnekler, bu örgütlenmelerin Birinci Dünya Savaşı öncesinde gücünün ve etkisinin fazla abartılmaması gerektiğini göstermektedir.

Günümüzde İnşaat ve Ağaç Enternasyonali (BWI) olarak faaliyet gösteren örgütün ilk ortaya çıkışı Uluslararası Ağaç İşçileri Sendikası (IWWU) biçimindedir. Bu örgüt 1891 yılında Brüksel’de 10 ülkeden 25 delegenin katıldığı bir toplantıda kuruldu. Amaç, grevler, ücretler ve çalışma koşulları konusunda haberleşmekti. 1893 yılına kadar bir etkinlik gerçekleştirilmedi. 1893 yılında Zürih’te 8 ülkeden 33 delegenin katıldığı bir toplantı yapıldı. 1904 yılına kadar bir etkinlik yapılmadı. 1904 yılında Amsterdam’da gerçekleştirilen konferansa 11 ülkeden 17 örgüte bağlı 24 delege katıldı. Bu tarihten itibaren de üye ödentisi toplanmaya başlandı.

Günümüzde Uluslararası Kamu Görevlileri Federasyonu (PSI) olarak faaliyet gösteren örgüt 1907 yılında kuruldu. Bu örgüt ancak 1914 yılında ilk kez genel sekreteri Albin Mohs’a maaş verebilmeye başladı.

Bu dönemde Osmanlı Devleti’ndeki işçi sendika veya derneklerinden uluslararası meslek sekreterliklerine üye örgüt bilinmemektedir.

ULUSAL SENDİKAL MERKEZLER ULUSLARARASI SEKRETERLİĞİ (ISNTUC) VE ULUSLARARASI SENDİKALAR FEDERASYONU (IFTU) (1901-1914)

Meslek örgütlerinin uluslararası düzeyde bir diyalog geliştirmeleri ve haberleşme ağı kurmaları, ülkelerin merkezi işçi örgütleri arasında da uluslararası düzeyde benzer bir yapıya geçilmesini teşvik etti. 1889 yılında oluşturulan İkinci Enternasyonal’in üyelerinin yaklaşık yarısı sendikal örgütlerdi. İkinci Enternasyonal içinde yer alan sendikal merkezler, ayrı bir sendikal yapının oluşturulmasının gerekli olduğunu düşünüyorlar ve bunu dile getiriyorlardı. Bu konu İkinci Enternasyonal’in 1896 yılındaki uluslararası kongresinde daha da geliştirildi. Ulusal Sendikal Merkezler Uluslararası Sekreterliği 1901 yılında bu gelişimin sonucunda ortaya çıktı.

Alman sendikalarının uluslararası meslek örgütlerindeki hakimiyeti, 1901 yılında Ulusal Sendikal Merkezler Uluslararası Sekretaryasının oluşmasında da görüldü.

Danimarka, Norveç ve İsveç sendikaları 1886 yılından beri iş birliği yapıyorlardı ve dönem dönem İskandinav ülkeleri işçi konferansları düzenliyorlardı. Daha sonra Uluslararası Sendikalar Federasyonu’na dönüşecek olan Ulusal Sendikal Merkezler Uluslararası Sekretaryası, 7 Avrupa ülkesinin sendikaları tarafından 21 Ağustos 1901 tarihinde Kopenhag’da düzenlenen konferansta oluşturuldu.

Örgütün 2. Konferansı 1902 yılı Haziran ayında Stuttgart’ta toplandı. Bu toplantıda hemen hemen oybirliğiyle örgütün amacı belirlendi. Amaç, sendikal yaşama ilişkin istatistiklerin derlenmesi, grev konusunda örgütler arasında dayanışmanın sağlanması, ülkeler arasında işçi hareketliliği konusunda bilgi değiş tokuşu yapılması ve çalışma yaşamına ilişkin mevzuatın derlenmesiydi.

1903 yılı Temmuz ayında Dublin’de yalnızca 9 delegenin katılımıyla ve açış konuşması ve çeviri için ayrılan zaman da dahil, üç saat içinde tamamlanan 3. Konferans toplandı. Örgütün daha kurumsal yapıya kavuşması bu toplantıyla sağlandı.

Örgütün 4. Konferansı 1905 yılında Amsterdam’da toplandı. Toplantıda Fransız delegeleri, militarizme karşı çıkışın, genel grevin ve sekiz saatlik işgününün konferans gündemine alınmasını istedi. Yapılan oylamada, militarizme karşı mücadele ve genel grevin konferansın kapsamı dışında bulunduğu belirlendi. Bunun üzerine Fransız delegeler toplantıya katılmadı.

Örgütün daha sonraki bir konferansında alınan karara göre, tüm kuramsal konular ve çeşitli ülkelerde sendikacılık hareketinin eğilimleri ve taktiklerini ilgilendiren sorunlar daha sonra toplanacak olan konferansların gündemine alınmayacaktı.

Örgütün 5.Konferansı 1907 yılında Oslo’da toplandı. Fransız delegelerin gündeme militarizmle mücadele ve genel grev konularının alınması talebi oybirliğiyle reddedildi.

Örgütün 6. Konferansı 1909 yılında Paris’te, 7. Konferansı 1911 yılında Budapeşte’de ve Birinci Dünya Savaşı’ndan önceki son konferansı da 1913 yılında Zürih’te toplandı. İlk kez Zürih konferansında uluslararası meslek sekreterliklerinin temsilcileri de bu toplantıya katıldı ve örgüt ile uluslararası meslek sekreterliklerinin ilişkileri değerlendirildi. Bu iki yapı arasındaki ilk anlaşma ise 9 Kasım 1923 tarihinde gerçekleştirilen bir toplantıda kabul edildi.

Ulusal Sendikal Merkezler Uluslararası Sekretaryasının 1909 yılında toplanan 6. Konferansına 18 ülkeden 20 delege katıldı. Konferans’ta ilk kez Amerikan Emek Federasyonu’ndan (American Federation of Labor – AFL) bir delege yer aldı. ABD’den (anarkosendikalist çizgideki) Dünya Endüstri İşçileri (IWW) örgütünün itirazına karşın, AFL’nin üyeliği kabul edilirken, her ülkeden tek bir örgütün üye olabileceği kararından hareketle, IWW’nun üyelik başvurusu reddedildi.

Ulusal Sendikal Merkezler Uluslararası Sekretaryası 1904 yılında 14 Avrupa ülkesinde 2,5 milyon üyeyi (1 milyonu Almanya’da, 470 bini İngiltere’de) temsil ediyordu. 1913 yılında ise 19 ülkede temsil ettiği işçi sayısı 7,7 milyon olmuştu. Almanya’da 2,5 milyon, ABD’de 2 milyon, İngiltere’de 967 bin, Fransa’da ise 592 bin üye vardı.

Bu ülkelerin yanı sıra, Avusturya, Belçika, Bosna, Hırvatistan, Danimarka, Finlandiya, Macaristan, İtalya, Hollanda, Norveç, Romanya, Sırbistan, İspanya, İsveç ve İsviçre sendika merkezleri de Ulusal Sendikal Merkezler Uluslararası Sekretaryasına bağlıydı. Örgütün politikalarının oluşturulmasında Avrupa ülkelerinin, özellikle de Almanya’nın, belirleyici rolü ve etkisi vardı.

Ulusal Sendikal Merkezler Uluslararası Sekretaryası 1913 yılında Zürih’te toplanan 8. Konferansında adını Uluslararası Sendikalar Federasyonu (IFTU: International Federation of Trade Unions) olarak değiştirdi.

Bu yıllarda amaçlanan, sınırlı bir iş birliği, bilgilenme ve dayanışmaydı. Bu da yalnızca gelişmiş ülkelerin işçi sınıfları arasındaydı.

Bu dönemde bu örgütlerin uluslararası düzeyde iş birliğinin temel amacı, savaşların önlenmesiydi. Bu yıllarda II.Enternasyonal’de sosyal demokrat veya sosyalist partilerin yoğunlaştığı konuların başında da savaşların önlenmesi geliyordu. Ancak 1914 yılında savaş gelip çattığında, tüm ülkelerin işçileri savaşta taraf oldu.

Uluslararası Sendikalar Federasyonu’nun arşivinin büyük bir bölümü ve özellikle de ilk dönemlere ilişkin belgeler, Fransa’nın Almanlarca işgalinin ardından Gestapo’nun eline geçti ve İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinden sonra bulunamadı ve geri alınamadı.

Ulusal Sendikal Merkezler Uluslararası Sekretaryası ve IFTU/USF konusunda en önemli kaynak, Uluslararası Sendikalar Federasyonu Sekreteri J. Sassenbach’ın 1926 yılında yayımlanan Uluslararası Sendikacılığın Yirmibeş Yılı (Twenty-Five Years of International Trade Unionism) kitabıdır. Sassenbach’ın kitabında, 1901 yılındaki Kopenhag, 1902 yılındaki Stuttgart, 1903 yılındaki Dublin, 1905 yılındaki Amsterdam, 1907 yılındaki Oslo, 1909 yılındaki Paris, 1911 yılındaki Budapeşte ve 1913 yılındaki Zürih Konferanslarına ilişkin toplam 29 sayfa özet vardır.

İkinci Dünya Savaşı öncesinde yayımlanmış önemli diğer bir kaynak, Lewis L. Lorwin’in 1929 yılında çıkan Emek ve Enternasyonalizm (Labor and Internationalism) kitabıdır. Lorwin, kitabının 15 sayfalık bir bölümünü (s.100-114) Ulusal Sendikal Merkezler Uluslararası Sekretaryasına ayırmıştır. Lorwin’in kitabının 1953 yılında yapılan basımında (Uluslararası Emek Hareketi, Tarih, Politikalar, Görünüm- The International Labor Movement, History, Policies, Outlook) Ulusal Sendikal Merkezler Uluslararası Sekreteryası’na 5 sayfa ayrılmıştır. Bu bölümde yazılanlar, kitabın 1929 basımının özeti niteliğindedir.

Bu konuda diğer bir temel başvuru kitabı, Uluslararası Sendikalar Federasyonu’nun Genel Sekreterliğini yapmış olan Walther Schevenels’in 1957 yılında yayımlanan IFTU, Kırkbeş Yıl (Schevenels, W., A Historical Precis, Forty-Five Years –  International Federation of Trade Unions, Board of Trustees, Brüksel, 1957, 442 s.) kitabıdır. Bu kitapta, Ulusal Sendikal Merkezler Uluslararası Sekretaryasına 30 sayfa ayrılmıştır (s.23-52). Anlatılanlar, büyük ölçüde Sassenbach’tan alınmıştır.

Ulusal Sendikal Merkezler Uluslararası Sekretaryasının 1912-1913 yıllarında üyesi sendikal merkezler şunlardı: Trades Union Congress (TUC, İngiltere); Schweizerischer Gewerkschaftsbund (SGB, İsviçre); Trades and Labour Congress of Canada (TLC, Kanada); American Federation of Labor (AFL, ABD); Union General de Trabajadores (UGT, İspanya); Generalkommission der Freien Gewerkschaften Deutschlands (Almanya); Reichsgewerkschaftskommission (Avusturya); Nationaal Arbeids Secretariaat (NAS, Hollanda); Confederation Generale du Travail (CGT, Fransa); Ceskoslovanske odborove sdruzeni (Çek Devleti); Commission Syndicale (Belçika); Landsorganisationen i Sverige (LO, İsveç); Det Samwirkende Fagforbund i Danmark (DSF, Danimarka); Szakszervezeti Tanacs (Macaristan); Landsorganisasjonen (Norveç); Glavni Radnicki Savez (GRS, Sırbistan); Genel İşçiler Sendika Federasyonu (Bulgaristan); Nederlandsch Verbond van Vakvereenigingen (NVV, Hollanda); Comisia Generala a Sindicatelor (Romanya); Suomen Ammattiliittojen Keskusjarjesto (SAK, Finlandiya); Tüm Yunan (Panhellenic) Emek Federasyonu (Yunanistan).

Ulusal Sendikal Merkezler Uluslararası Sekretaryası, işçi sınıfının uluslararası iş birliği, yardımlaşma ve dayanışması açısından son derece sınırlı görevler yerine getirdi. Örgüte Alman sendikaları hakimdi. İngiliz sendikaları biraz mesafeli kaldılar. Yapılan iş, istatistik ve bilgi değiş tokuşu ile sendikal örgütlenmenin teknik sorunlarıyla ilgili tartışmalardı. Bir eleştirel yaklaşım, örgütün “uluslararası posta kutusu” olabildiğiydi. “Ulusal Sendikal Merkezler Uluslararası Sekretaryası “bir ölçüde ve yeterince olgunlaşmadan, Uluslararası Çalışma Bürosu’nun rolünü oynadı.”