TÜRKİYE’DE ASGARİ ÜCRETİN GELİŞİMİ (UYGULAMA, 1968’E KADAR)
Günümüzde enflasyon oranının yükselmesi ve yaşanan ekonomik krizin her geçen gün daha da derinleşmesiyle birlikte, asgari ücretin düzeyine ilişkin tartışmalar yoğunlaştı.
TEKGIDA-İŞ SENDİKA AKADEMİSİ
Tekgıda-İş Sendika Akademisi’nin bu haftaki raporunda Türkiye’de geçmişten 1968 yılına kadarki asgari ücret uygulamaları özetlenmektedir. Gelecek haftada iletilecek raporda 1968 yılından günümüze kadarki gelişmeler ele alınacaktır.
Türkiye’de asgari ücret uygulamalarının belki de en eskisi, Çukurova bölgesinde tarım işçileri için Osmanlı Devleti’nden devralınan ücret tespitidir. Belirlenen ücret aynı zamanda asgari ücrettir.
TARIMDA ÜCRET VE ASGARİ ÜCRET BELİRLENMESİ
Türkiye’de Çukurova Bölgesi’nde tarımda kaynağı tam olarak bilinmeyen geleneksel bir düzenlemeyle epeyce eski tarihlerden beri işçi ücretleri belirlenmektedir. Belirlenen bu ücretler gerçekte asgari ücrettir.
Çukurova Bölgesi’nde asgari ücret düzenlemesine ilişkin ilk kaynak, Hilmi Uran’ın ilk kez 1925 ve ardından 1939 yılında yayımlanan Adana Ziraat Amelesi kitapçığıdır.
Bu değerli çalışmada Osmanlı döneminde Adana’da çapa işçilerinin ücretinin (asgari ücretinin) belirlenmesi şu şekilde anlatılmaktadır:
“Adana’da bilhassa mühim bir kemiyet arzeden çapa amelesi ile zürra arasında tahaddüs edebilecek ihtilafatın hal ve faslı zürra ile amele arasındaki münasebetin en ehemmiyetli safhası olan mesai ücreti meselesinin her iki tarafın hukukunu kâfil bir şekilde tanzimi vazifesi evvelce AMELE KOMİSYONU namı altında müteşekkil bir komisyona aitti. Son zamanlarda tatbiki gevşemiş olan bu komisyonun altı azası, bir de reisi vardı. Reisi, Ziraat odası tarafından intihap edilir, hükümeti mahalliyece memuriyeti tasdik olunurdu.
“Azadan ikisi ziraat odası tarafından, diğer ikisi amele mümessili olmak üzere lâkal onbeş elçibaşı tarafından intihap ve birisi jandarma zabiti, diğeri polis komiseri olmak üzere mütebaki ikisi de hükümet tarafından tayin olunurdu.
“Komisyonun reisi muvazzaf olup azaya da her içtima için hakkı huzur verilmekteydi.
“Komisyonun mesaisini tanzim ve tesbit eden talimatname mucibince her ziraat amelesi küçük bir bedel mukabilinde komisyondan bir hüviyet varakası almak ve bunu icabında zabıtaya göstermek mecburiyetindeydi.
“Yine talimatname mucibince elçibaşılar da ayrıca hüviyet varakası istihsal edecekler ve amelenin ücretlerini zimmetlerine geçirmeyeceklerine dair komisyonu temin edecekleri gibi, bir haftalık mesaileri hakkında da komisyona malumat vermekle mükellef bulunacaklardı.
“Talimatname; mevcut taamülü nazarı itibara alarak amelenin haftanın kaç gününde, kaç saat için çalışacağını, ne suretle iaşe ve ibate ve lüzumunda tedavi edileceğini tayin etmekte ve ücret hususunda ameleyi kadın, erkek ve çocuk olarak tasnif ettiği gibi, çalışacak mahallin uzaklığına ve yakınlığına göre ayrı ücret itası esasını kabul etmekteydi.
“Talimatname; ihtiva ettiği esaslar itibariyle zürra ve amelenin hukukunu kâfil bir şekilde tanzim edilmiş olup yalnız daha ziyade ücret tayinine ait olan komisyon mukarreratı çok defa tatbik edilmemekte ve bilfarz komisyonun bir hafta için tayin ettiği ücreti dört lira iken, zürra ameleye o hafta beş, altı ve hatta yedi lira haftalık vererek kendilerini çalışmaya ikna edebilmekteydi.” (Hilmi Uran, Adana Ziraat Amelesi, Vakıt Ceb Kitapları No.12, İstanbul, 1939, s.30-33)
Cemil Çalgüner’in 1940 yılında kabul edilen doktora tezi, 1943 yılında Türkiye’de Ziraat İşçileri adıyla yayımlandı (Ziraat Vekaleti Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü Yay. No.132, Ankara, 1943). Cemil Çalgüner, Çukurova’da tarım işçileri için uygulanan mevzuatı şu şekilde özetliyordu:
“Yalnız Çukurova’da bir zamanlar ziraat işçilerine ait 22 maddelik bir talimatname vardı. Bu talimatname son zamanlarda ortadan kalkmış olup, yerine aşağıdaki 16 maddelik yeni bir talimatname hazırlanmıştır. Bundan böyle tatbik edilmek istenilen talimatname budur. Mamafih bu talimatname de mahalli bir mahiyeti haizdir. Bazı had meseleleri tanzim için yapılmıştır.” (s.113-114)
“Amele Talimatnamesi”nin 2.maddesi şöyledir: “Adana ve İçel Vilayetleri pamuk amele komisyonu mahalli ihtiyaçlara göre amele tedarikile mevsime, işin icabına, iktisadi vaziyetlere göre amele ücretlerini tayin ve tedarik ederek her iki Vilayetin hususiyetlerini nazarı dikkate alarak kendi mıntıkaları dahilinde tatbik etmek üzere tanzim edecekleri talimatnamelere göre hareket ederler.”
“Pamuk amele komisyonları, valilerin veya tevkil edecekleri zatların başkanlığında ziraat müdürleri, pamuk bürosu müdürü, ziraat ve ticaret odaları başkanlar ile iki çiftçi mümessilden müteşekkildir.” (M.3)
“Amele ücreti: İş 15 Marttan 15 Temmuz’a kadar devam eder ve amele ücretleri on beşer günlük olarak tespit edilir. 12 yaşından küçük çocuklar çapa işinde çalıştırılmaz. Amele yevmiyeleri hafta sonunda verilir.”
Çukurova bölgesinde tarım işçilerinin ücretinin veya asgari ücretlerinin belirlenmesi İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki yıllarda da devam etti.
ZONGULDAK’TA ASGARİ ÜCRET BELİRLEMESİ
10 Eylül 1921 tarihinde kabul edilen 151 sayılı Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun’un 11. maddesi maden ocaklarında uygulanacak asgari ücretin üç kişilik bir komisyon tarafından belirlenmesini öngörüyordu.
Bu kanun uyarınca yapılan düzenlemelere ilişkin yeterli kaynak yoktur. Erişilebilen bilgiler sınırlıdır.
Yüksek Temyiz Mahkemesi Birinci Hukuk Dairesi’nin 5 Temmuz 1927 gün ve 5011-4456/1729 sayılı kararında 29 Kasım 1337 (1921) tarihinde madenci Mehmet Maksut Bey, Amele birliği ve amele azaları tarafından intihap edilen Raif Bey, Havzai Fahmiye Maadin Müdürü Umumisi Vekili Naci Bey’den oluşan komisyonun aldığı karar verilmektedir. Daha sonra, “bu husustaki temyiz kararı” yer almaktadır.
Karar şöyledir: “29 Teşrinisani (Kasım) 1337 tarihinde tanzim edilen haddi asgari ücreti yevmiyeye ait cetvel kemakân (eskisi gibi) mer’i olup, yalnız 5. numarada muharrer (yazılı) 3. sınıf işçiler için seksen, yedekleri için yetmiş, 7. ve 8. numarada muharrer 4. ve 5. sınıf işçiler için 60 kuruş hattı asgari ücreti mesai tespit ve takdir edilmiştir. Mukarreratı mezkûrenin (alınan kararların) 1 Mart 926 tarihinden itibaren tatbiki kararlaştırılmıştır.” (Umran Nazif Yiğiter, Kömür Havzasında Amele Hukuku, Zonguldak, 1943, s.49-50)
Aynı kaynak 29 Kasım 1937 tarihinde belirlenmiş asgari ücretlere ilişkin verdiği bilgilerle, 1926 yılındaki işçi tanımlarına da açıklık getirmektedir. 1937 yılına ilişkin asgari ücretler şöyledir:
- 1.sınıf: tornacı, makinist, tesviyeci, demirci ve izabeci, kazancı, marangoz, taşçı ve duvarcı. 1 No.lı erbabı mesainin hattı asgari ücreti 200 iki yüz kuruştur.
- 1. sınıf yedekleri. 2 No.lı erbabı mesainin hattı asgari ücreti 150 yüz elli kuruştur.
- 2. sınıf: Dahili ocak çavuşu (amele çavuşu değil), mubassır, demiryolu marangozu, ocak demircisi, yıkayıcı demiryolu tamir çavuşu, havai varagel manavracısı, havai varagel bağcısı, lağımcı, tulumbacı, vinçci. 3 No.lı erbabı mesainin hattı asgari ücreti 150 yüz elli kuruştur.
- 2. sınıf yedekleri. 4 No.lı erbabı mesainin hattı asgari ücreti 100 yüz kuruştur.
- 3. sınıf: Kazmacı, tamirci, varagel firencisi, demiryolu amelesi. 5 No.lı erbabı mesainin hattı asgari ücreti 95 doksan beş kuruştur.
- 3. sınıf yedekleri. 6 No.lı erbabı mesainin hattı asgari ücreti 85 seksen beş kuruştur.
- 4. sınıf: Havai varagel amelesi, lavvar amelesi, harman amelesi, küfeci, kuyucu, kürekçi, arabacı, tumbacı, kancacı, saçcı, araba seyisi, elekçi ve sair amele. 7 No.lı erbabı mesainin hattı asgari ücreti 70 yetmiş kuruştur.
- 5. sınıf: Kesmeci, hizmetçi. 8. No.lı erbabı mesainin hattı asgari ücreti 60 altmış kuruştur. (Umran Nazif Yiğiter, a.g.k., 1943, s.50-51)
TÜRKİYE İKTİSAT KONGRESİ’NDE ALINAN KARAR
1923 yılında İzmir’de toplanan Türkiye İktisat Kongresi’nde kabul edilen “İşçi Grubunun İktisat Esasları” arasında, tüm katılımcıların oybirliğiyle kabul edilen madde şöyleydi: “Madde 11. Bil’umum işçi gündeliklerinin memleket maişetiyle mütenasip olarak hadd-i asgari miktarının her üç ayda bir defa dernekler teşekkül edinceye kadar işçi mümessilleri hazır olduğu halde Belediye meclislerince tayiniyle müesseseler tarafından vacib-ül-ittibâ olmak üzere neşir ve ilanı” (Gündüz Ökçün, Türkiye İktisat Kongresi 1923-İzmir, Ank.Üniv.SBF Yay.No.262, Ankara, 1971, s.431)
MAHALLİ KOMİSYONLARIN TESPİT ETTİĞİ ASGARİ ÜCRETLER
8.6.1936 gün ve 3008 sayılı İş Kanununda 25.1.1950 tarihinde 5518 sayılı Kanunla yapılan değişiklik ve ardından 13 Ocak 1951 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren Asgari Ücretlerin Tesbitine Müteallik Yönetmelik ile mahalli komisyonlar tarafından asgari ücret tespitleri yapılmaya başlandı.
Metin Kutal’ın 1969 yılında yayımlanan çalışmasına göre, 1951 yılında toplam 10 adet asgari ücret tespiti yapıldı. Bu sayı 1952 yılında 14 adet, 1953 yılında 6 adet, 1954 yılında 8 adet ve 1955 yılında 9 adet oldu. 1951-1955 döneminde mahalli komisyonlarca yapılan toplam tespit sayısı 47’de kaldı. Bu tespitlerin 7’si mensucat, 9’u tütün, 9’u çırçır, 10’u pamuk toplama ve 7’si pamuk çapa işkollarındaydı. 1951 yılında Adana, Hatay ve İçel’de, 1952 yılında Bursa ve İzmir’de, 1953 yılında Kocaeli ve Samsun’da, 1954 yılında Isparta ve İstanbul’da, 1955 yılında da Balıkesir, Sakarya ve Trabzon’da asgari ücret tespitleri yapıldı. (Metin Kutal, Teorik Esasları ve Tatbikatı Bakımından Asgari Ücret, İstanbul Üniversitesi. İktisat Fakültesi, İktisat ve İçtimaiyat Enstitüsü Yay., İstanbul, 1969, s.182-184)
1956-1960 döneminde asgari ücret tespitleri yaygınlaştı. 1956 yılında Ankara, Aydın, Burdur, Eskişehir, Giresun, Kütahya ve Ordu’da; 1957 yılında Antalya, Denizli, Konya, Malatya, Muğla ve Sivas’ta; 1958 yılında Diyarbakır, Erzincan, Gaziantep, Kastamonu, Kayseri, Uşak ve Zonguldak’ta; 1959 yılında Artvin, Bilecik, Çanakkale, Elazığ, Erzurum, Manisa ve Rize’de, 1960 yılında da Edirne, Maraş, Siirt ve Tokat’ta mahalli komisyonlar tarafından asgari ücret tespitleri yapıldı. Bu illerde bu dönemde gerçekleştirilen asgari ücret tespitlerinin sayısı 270 oldu. (Metin Kutal, a.g.k., 1969, s.189)
1961-1964 döneminde ise mahalli komisyonlar tarafından 349 asgari ücret tespiti yapıldı. (Metin Kutal, a.g.k., 1969, s.194)
Devlet Planlama Teşkilatı’na göre, 1961 yılında mahalli komisyonlar tarafından tespit edilen günlük asgari ücretlerin ortalaması 7,57 TL idi. Bu rakam 1962 yılında 8,53 TL’ye yükseldi. 1963 yılında 8,91 TL oldu. 1964 yılında 9,34 TL’ye, 1965 yılında 9,70 TL’ye ve 1966 yılında da 10,72 TL’ye çıktı. (DPT, İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1968-1972, s.139)
1962 VE 1967 YILLARINDA YÜRÜRLÜKTE OLAN MAHALLİ ASGARİ ÜCRETLERDEN ÖRNEKLER
Türk-İş 1962 yılından itibaren mahalli asgari ücret tespit komisyonlarının belirlediği asgari ücretlere ilişkin bilgileri derlemeye ve bu bilgileri üye sendikalar ile Türk-İş bölge temsilciliklerine göndermeye başladı. Bu uygulama, 1967 yılında 931 sayılı İş Kanununun kabulüyle mahalli asgari ücret tespit komisyonlarının kaldırılmasına kadar devam etti. Mahalli komisyonlar tarafından belirlenen asgari ücretler konusunda ayrıntılı ve derli toplu bilgi başka hiçbir kaynakta bulunmamaktadır.
Türk-İş tarafından 26.5.1962 gün ve 1118/34 sayıyla üye örgütlere gönderilen 21 sayfalık bilgi notunda, o tarih itibariyle belirlenmiş asgari ücretlere ilişkin ayrıntılı bilgi bulunmaktadır. Türk-İş tarafından 7.7.1967 gün ve 67/2201 sayıyla üye örgütlere gönderilen 26 sayfalık bilgi notunda da, 1967 yılı Haziran ayı sonu itibariyle belirlenmiş asgari ücretlere ilişkin ayrıntılı bilgi yer almaktadır.
Belirlenen bu asgari ücretlere yakından bakıldığında dikkat çeken özelliklerden biri, genellikle 16 yaş ve daha küçükler ile 16 yaşından büyükler için farklı asgari ücret uygulamasıdır. İşyerinde sosyal yardım uygulamasının olup olmamasına, işyerinin belediye sınırları içinde ya da dışında olmasına göre de farklılaşmaya rastlanmaktadır. Tarım işlerinde kadın, erkek ve çocuk işçiler için belirlenen asgari ücretler farklıdır; işçilere yemek verilip verilmediğine göre de ücret değişmektedir. Yine tarımda işlenen alana, işlenen ürüne, toplanan kilo miktarına göre de ücret belirlendiği görülmektedir. Bazı sektörlerde çıraklar, kalfalar ve ustalar için farklı asgari ücret vardır. İşyerinde yapılan işe göre, örneğin şoförler ve biletçiler için veya aşçılar, garsonlar, komiler için ayrı asgari ücret kararlaştırılmıştır. Genel olarak özel sektör için belirlenen asgari ücretler kamu sektörü için belirlenenin üzerindedir. “Ağır işler” için daha yüksek asgari ücret belirlendiği durumlar da vardır. Seçilenler arasında asgari ücretin yanı sıra azami ücretin de belirtildiği bir örnek de bulunmaktadır.
Bu değerli belgelerde yer alan bazı bilgiler, 1962 yılından beri yaşanan gelişmelerin değerlendirebilmesi ve uygulama çeşitliliğinin de görülebilmesi amacıyla seçilerek, aşağıda aynen sunulmaktadır (parantez içindeki bilgi, asgari ücretin tespit tarihidir. Kuruş olarak verilen rakamlar, aksi belirtilmedikçe, günlük ücretlerdir.):
Ağaç Doğrama, Mobilya, vb. İşkolu
İzmir (28.11.1961): Belediye hudutları içinde, 16 ve daha küçüklere günde 800 kuruş, 16’dan büyüklere günde 950 kuruş. Belediye hudutları haricinde 16’dan küçüklere 700 kuruş, 16’dan büyüklere günde 950 kuruş.
İzmir (26.5.1967): Kamu sektöründe küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1100 kuruş, büyük işçilere 1300 kuruş.
İstanbul (15.2.1961): Sosyal yardım yapan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 600 kuruş, 16’dan büyüklere 720 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 720 kuruş, 16’dan büyüklere 800 kuruş.
İstanbul (14.3.1964): Kamu sektöründe küçük işçilere 800 kuruş, büyük işçilere 960 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş.
Alkollü ve Alkolsüz İçecek Sanayii
İstanbul (20.2.1962): Sosyal yardım yapan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 656 kuruş, 16’dan büyüklere 840 kuruş. Sosyal yardım yapmayan işyerlerinde 16 ve daha küçüklere 800 kuruş, 16’dan büyüklere günde 976 kuruş.
İstanbul (29.6.1965): Kamu sektöründe küçük işçilere 800 kuruş, büyük işçilere 1000 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 900 kuruş, büyük işçilere 1100 kuruş.
Gaziantep (9.2.1962): (A) Alkollü içki sanayii: Sosyal yardım yapan yerlerde, 16 ve daha küçüklere saatte 80 kuruş, 16’dan büyüklere saatte 100 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerlerde, 16 ve daha küçüklere saatte 85 kuruş, 16’dan büyüklere saatte 115 kuruş. (B) Alkolsüz içecek sanayii: Sosyal yardım yapmayan yerlerde, 16 ve daha küçüklere saatte 80 kuruş, 16’dan büyüklere saatte 100 kuruş.
Gaziantep (25.8.1966): Kamu sektöründe küçük işçilere 900 kuruş, büyük işçilere 1100 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş.
İzmir (29.11.1961): (1) Alkollü içki sanayii: Sosyal yardım yapan yerlerde 800 kuruş; sosyal yardım yapmayan yerlerde 900 kuruş. (2) Alkolsüz içi sanayiinde, sosyal yardım yapan işyerlerinde 750 kuruş, sosyal yardım yapmayan işyerlerinde 800 kuruş.
İzmir (26.5.1967): Kamu sektöründe küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1300 kuruş.
Cam ve Camdan Mamul Eşya
İstanbul (13.12.1960): Sosyal yardım yapan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 720 kuruş, 16’dan büyüklere 840 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerlerde 16 ve daha küçüklere 800 kuruş, 16’dan büyüklere 1000 kuruş.
İstanbul (12.3.1963): Kamu sektöründe küçük işçilere 840 kuruş, büyük işçilere 1000 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1160 kuruş.
Çırçır
Adana (12.7.1960): Sosyal yardım yapan yerlerde 800 kuruş; sosyal yardım yapmayan yerlerde 1000 kuruş.
Adana (26.5.1967): Kamu sektöründe küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1100 kuruş, büyük işçilere 1300 kuruş.
Gaziantep (11.5.1960): 16 ve daha küçüklere 500 kuruş, 16’dan büyüklere 775 kuruş.
Gaziantep (30.11.1964): Özel sektörde küçük işçilere 800 kuruş, büyük işçilere 1000 kuruş.
Çimento, Tuğla, Kireç, Alçı, Toprak İşleme Sanayii
Eskişehir (19.4.1960): 16 ve daha küçüklere 500 kuruş, 16’dan büyüklere 725 kuruş.
Eskişehir (4.4.1967): Kamu sektöründe küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1100 kuruş, büyük işçilere 1300 kuruş.
Zonguldak (12.12.1961): Sosyal yardım yapan işyerlerinde saatte 100 kuruş; sosyal yardım yapılmayan işyerlerinde saatte 110 kuruş.
Zonguldak (29.1.1964): Kamu sektöründe büyük işçilere 1000 kuruş. Özel sektörde büyük işçilere 1200 kuruş.
Adana (18.1.1962): Sosyal yardım yapan işyerlerinde günde 960 kuruş; sosyal yardım yapmayan işyerlerinde günde 1.080 kuruş.
Adana (26.5.1967): Kamu sektöründe küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1100 kuruş, büyük işçilere 1300 kuruş.
Deri İşleme ve Kösele İşkolu
Ankara (24.7.1957): Günde 550 kuruş.
Denizli (25.5.1960): Deri ve kösele işleme sanayiinde çıraklara 650 kuruş; deri ve kösele işleme sanayiinde kalfalara 1000 kuruş; deri ve kösele işleme sanayiinde ustalara 1500 kuruş. Kundura sanayiinde çıraklara 500 kuruş; kundura sanayiinde kalfalara 900 kuruş; kundura sanayiinde ustalara 1250 kuruş.
Uşak (11.2.1967): Deri ve kösele: Özel sektörde küçük işçilere 800 kuruş, büyük işçilere 1300 kuruş. Kundura: özel sektörde küçük işçilere 500 kuruş, büyük işçilere 800 kuruş.
Fırın, Değirmen, Undan Mamul Gıda İşkolu
Ankara (22.5.1961): Fırın ve ekmek fabrikaları 800 kuruş; değirmen, un fabrikaları 800 kuruş.
Ankara (21.4.1967): Kamu sektöründe küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1100 kuruş, büyük işçilere 1350 kuruş.
İstanbul (24.6.1960): Günde 800 kuruş.
İstanbul (1.6.1963): Özel sektörde büyük işçilere 1000 kuruş.
İzmir (13.11.1961): 16 ve daha küçüklere 720 kuruş; 16’dan büyüklere 880 kuruş.
İzmir (15.8.1966): Özel sektörde büyük işçilere 1200 kuruş.
Gaziantep (6.6.1961): 16 yaş ve daha küçüklere 400 kuruş, 16’dan büyüklere 700 kuruş.
Gaziantep (1.9.1966): Özel sektörde küçük işçilere 875 kuruş, büyük işçilere 1075 kuruş.
Adana (5.8.1961): Günde 850 kuruş.
Adana (2.9.1963): Özel sektörde büyük işçilere 1000 kuruş.
Gıda Sanayii
Erzurum (11.5.1960): Sosyal yardım yapan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 600 kuruş, 16’dan büyüklere 800 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 700 kuruş, 16’dan büyüklere 900 kuruş.
Erzurum (26.11.1962): Kamu sektöründe küçük işçilere 700 kuruş, büyük işçilere 1000 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 800 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş.
Ankara (16.11.1959): Normal mesai karşılığı asgari 6 lira. Normal mesai karşılığı azami 10 lira.
Ankara (13.12.1966): Kamu sektöründe küçük işçilere 900 kuruş, büyük işçilere 1100 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş.
İstanbul (8.12.1961): Sosyal yardım yapılan işyerlerinde erkeklere: 16 ve daha küçüklere günde 800 kuruş, 16’dan büyüklere günde 920 kuruş. Sosyal yardım yapılmayan işyerlerinde erkeklere: 16 ve daha küçüklere günde 920 kuruş, 16’dan büyüklere günde 1040 kuruş.
İstanbul (26.5.1967): Kamu sektöründe küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1100 kuruş, büyük işçilere 1300 kuruş.
Eskişehir (27.4.1961): Sosyal yardım yapan yerlerde, 16 ve daha küçüklerde 550 kuruş, 16’dan büyüklerde 750 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 600 kuruş, 16’dan büyüklere 800 kuruş.
Eskişehir (27.7.1966): Kamu sektöründe küçük işçilere 900 kuruş, büyük işçilere 1100 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş.
Haddehane, Boru ve Gemi Sanayii
Zonguldak (9.6.1961): Saatte 100 kuruş.
Zonguldak: 1967 yılında yeni bir düzenleme yok. 1961 düzenlemesi geçerli.
İzmir (10.7.1961): 18 ve daha küçüklere 750 kuruş, 18’den büyüklere 1.250 kuruş.
İzmir: 1967 yılında yeni bir düzenleme yok. 1961 düzenlemesi geçerli.
Elazığ (8.9.1961): Sosyal yardım yapan yerler 656 kuruş, sosyal yardım yapmayan yerler 840 kuruş.
Elazığ (21.7.1966): Kamu sektöründe küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1100 kuruş, büyük işçilere 1300 kuruş.
İlaç, Kimya, Kibrit Sanayii
İstanbul (26.2.1962): Sosyal yardım yapan yerler, 16 ve daha küçüklere 720 kuruş; 16’dan büyüklere 860 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerlerde 16 ve daha küçüklere 860 kuruş, 16’dan büyüklere 1000 kuruş.
İstanbul (9.1.1965): Kamu sektöründe küçük işçilere 800 kuruş, büyük işçilere 1000 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş.
İnşaat İşkolu
Ankara (24.4.1961): Sosyal yardım yapan işyerlerinde günde 900 kuruş. Sosyal yardım yapmayan işyerlerinde günde 1000 kuruş.
İstanbul (15.12.1961): 16 ve daha küçüklere günde 920 kuruş; 16’dan büyüklere günde 1.040 kuruş.
İzmir (19.12.1956): 16-18 yaş arasında 450 kuruş; 18’den büyüklere 500 kuruş.
Gaziantep (27.12.1966): Kamu sektöründe küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1100 kuruş, büyük işçilere 1300 kuruş.
Kağıt Sanayii
Kocaeli (18.5.1961): Sosyal yardım yapan yerlerde 800 kuruş, sosyal yardım yapmayan yerlerde 950 kuruş.
Kocaeli (11.8.1966): Kamu sektöründe küçük işçilere 1200 kuruş, büyük işçilere 1450 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1350 kuruş, büyük işçilere 1800 kuruş.
Kauçuk Sanayii
Ankara (30.3.1961): Günde 750 kuruş.
İstanbul (19.4.1961): 18 yaşından küçük günde 800 kuruş. 18 yaşından büyüklere günde 1000 kuruş.
İzmir (10.11.1961): 18 ve daha küçüklere günde 700 kuruş. 18’den büyüklere günde 900 kuruş.
Lokanta, Otel Gazino, vb. İşkolu
Adana (31.3.1961): Mutfak ve ihzarat işlerinde 16 ve daha küçüklere 700 kuruş, 16’dan büyüklere 850 kuruş. Mutfak ve ihzarat işleri hariç, 16 ve daha küçüklere 600 kuruş, 16’dan büyüklere 700 kuruş. Yüzde sistemi ile çalışanların yevmiyesi bundan aşağı olduğunda esastaki fark işveren tarafından ödenir.
Adana (29.6.1966): Özel sektör imalat içi küçük işçilere 900 kuruş, büyük işçilere 1100 kuruş. İmalat dışı küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş.
Samsun (14.10.1961): Aşçılara ayda 300 lira, aşçı kalfalarına 200 lira, aşçı çıraklarına 120 lira, garsonlara 190 lira, temizlikçilere 120 lira, komilere 105 lira, ocakçılara 225 lira. Not. İkinci sınıflarda yüzde 10, üçüncü sınıflarda yüzde 15 tenzilile ödenir.
Samsun (28.3.1967): Özel sektör imalat içi küçük işçilere 800 kuruş, büyük işçilere 1400 kuruş. İmalat dışı küçük işçilere 800 kuruş, büyük işçilere 1150 kuruş.
Madencilik İşkolu
Zonguldak (26.12.1961): Sosyal yardım yapan, yer altında 850 kuruş, yer üstünde 750 kuruş. Sosyal yardım yapmayan, yer üstünde 1.100 kuruş, yer altında 1.200 kuruş.
Zonguldak (23.9.1966): Kamu sektöründe küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1100 kuruş, büyük işçilere 1300 kuruş.
Balıkesir (15.6.1961): Yer altında çalışanlara 750 kuruş. Yerüstünde 18’den küçüklere 350 kuruş, 18’den büyüklere 600 kuruş.
Balıkesir (22.11.1966): Kamu sektöründe yeraltı işçilerine 1400 kuruş, yerüstü işçilerine 1000 ve 1200 kuruş. Özel sektörde yeraltı işçilerine 1600 kuruş, yerüstü işçilerine 1100 ve 1300 kuruş.
Bursa (31.3.1961): Yer üstünde 18 ve daha küçüklere 600 kuruş, 18’den büyüklere 700 kuruş. Yeraltında 850 kuruş.
Bursa (2.1.1967): Taş-kum ocaklarında 1150 kuruş. Yeraltı işçilerine 1150 kuruş. Yerüstünde küçük işçilere 900 kuruş, büyük işçilere 1000 kuruş.
Gaziantep (16.2.1957): Kömür cevheri 450 kuruş, taş ocakları 600 kuruş.
Madeni Eşya İmalatı İşkolu
İstanbul (8.12.1961): Sosyal yardım yapılan yerler: 16 ve daha küçüklere 760 kuruş; 16’dan büyüklere 880 kuruş. Sosyal yardım yapılmayan yerler: 16 ve daha küçüklere 880 kuruş; 16’dan büyüklere 1000 kuruş.
İstanbul (24.9.1964): Kamu sektöründe küçük işçilere 900 kuruş, büyük işçilere 1100 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1100 kuruş, büyük işçilere 1300 kuruş.
İzmir (20.9.1961): 17 ve daha küçüklere 750 kuruş; 18 ve daha büyüklere 1.250 kuruş.
İzmir: 1967 yılında 1961 yılındaki tespit geçerli.
Matbaacılık
İstanbul (30.3.1962): Sosyal yardım yapan yerler, 16 ve daha küçüklere 800 kuruş, 16’dan büyüklere 920 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerler, 16 ve daha küçüklere 920 kuruş, 16’dan büyüklere 1040 kuruş.
İstanbul (22.7.1965): Kamu sektöründe küçük işçilere 920 kuruş, büyük işçilere 1040 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1040 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş.
Mensucat İşkolu
Adana (15.6.1961): Sosyal yardım yapan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 640 kuruş, 16’dan büyüklere 800 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 720 kuruş, 16’dan büyüklere 920 kuruş.
Adana (4.7.1966): Kamu sektöründe küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1100 kuruş, büyük işçilere 1300 kuruş.
Aydın (19.10.1960): Sosyal yardım yapan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 500 kuruş, 16’dan büyüklere 700 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 550 kuruş, 16’dan büyüklere 750 kuruş.
Aydın (13.9.1966): Kamu sektöründe küçük işçilere 900 kuruş, büyük işçilere 1100 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş.
Bursa (16.11.1960): Sosyal yardım yapan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 550 kuruş, 16’dan büyüklere 720 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 600 kuruş, 16’dan büyüklere 820 kuruş.
Bursa (2.11.1966): Kamu sektöründe küçük işçilere 1050 kuruş, büyük işçilere 1250 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1150 kuruş, büyük işçilere 1350 kuruş, ağır işte çalışanlara 1400 kuruş.
Diyarbakır (28.3.1961): Sosyal yardım yapan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 540 kuruş, 16’dan büyüklere 680 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 650 kuruş, 16’dan büyüklere 840 kuruş.
Diyarbakır (14.7.1966): Kamu sektöründe küçük işçilere 816 kuruş, büyük işçilere 1040 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 944 kuruş, büyük işçilere 1232 kuruş.
Denizli (19.10.1961): Sosyal yardım yapan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 525 kuruş, 16’dan büyüklere 725 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 575 kuruş, 16’dan büyüklere 775 kuruş.
Denizli (7.9.1966): Kamu sektöründe küçük işçilere 900 kuruş, büyük işçilere 1100 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş.
İstanbul (10.10.1961): Sosyal yardım yapan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 680 kuruş, 16’dan büyüklere 840 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 760 kuruş, 16’dan büyüklere 960 kuruş.
İstanbul (22.10.1963): Kamu sektöründe küçük işçilere 840 kuruş, büyük işçilere 1000 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş.
İzmir (24.11.1960): Sosyal yardım yapan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 550 kuruş, 16’dan büyüklere 750 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 650 kuruş, 16’dan büyüklere 820 kuruş.
İzmir (2.5.1963): Kamu sektöründe küçük işçilere 660 kuruş, büyük işçilere 860 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 800 kuruş, büyük işçilere 1000 kuruş.
Manisa (28.3.1961): Sosyal yardım yapan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 500 kuruş, 16’dan büyüklere 700 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 550 kuruş, 16’dan büyüklere 750 kuruş.
Manisa (1.10.1963): Kamu sektöründe küçük işçilere 600 kuruş, büyük işçilere 840 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 700 kuruş, büyük işçilere 940 kuruş.
Malatya (6.2.1962): Sosyal yardım yapan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 640 kuruş, 16’dan büyüklere 800 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerlerde, 16 ve daha küçüklere 720 kuruş, 16’dan büyüklere 880 kuruş.
Malatya (15.7.1966): Kamu sektöründe hafif işlerde çalışan küçük işçilere 720 kuruş, hafif işlerde çalışan büyük işçilere 880 kuruş, ağır işlerde çalışan büyük işçilere 920 kuruş. Özel sektörde hafif işlerde çalışan küçük işçilere 840 kuruş, hafif işlerde çalışan büyük işçilere 1000 kuruş, ağır işlerde çalışan büyük işçilere 1040 kuruş.
Sabun Sanayii
Adana (13.9.1960): Günde 1000 kuruş.
Adana (15.12.1963): Özel sektörde büyük işçilere 1200 kuruş.
Aydın (12.11.1956): Çıraklara 300 kuruş, diğer işçilere 400 kuruş.
İstanbul (13.12.1961): 16 ve daha küçüklere 920 kuruş; 16’dan büyüklere 1080 kuruş.
İstanbul: 1967 yılında yeni bir düzenleme yapılmadı. 1961 tespiti geçerli.
İçel (4.8.1961): Günde 920 kuruş.
İçel (29.6.1965): Özel sektörde büyük işçilere 1200 kuruş.
Şoförler, Biletçiler, Yardımcı İşçiler
Ankara (11.1.1962): Sosyal yardım yapan işyerlerinde, şoförlere günde 1400 kuruş, biletçilere günde 1000 kuruş, diğer yardımcılara günde 1000 kuruş. Sosyal yardım yapmayan işyerlerinde, şoförlere günde 1800 kuruş, biletçilere günde 1100 kuruş, diğer yardımcılara günde 1100 kuruş.
Ankara: 1967 yılında yeni bir düzenleme yapılmadı. 1962 yılındaki düzenleme geçerli.
Tütün İşkolu
İstanbul (18.5.1960): Sosyal yardım yapan yerler, 16 ve daha küçüklere 620 kuruş, 16’dan büyüklere 760 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerler, 16 ve daha küçüklere 680 kuruş, 16’dan büyüklere 840 kuruş.
İstanbul (26.5.1967): Kamu sektöründe küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1100 kuruş, büyük işçilere 1300 kuruş.
İzmir (20.5.1960): Sosyal yardım yapan yerlerde 16 ve daha küçüklere 560 kuruş, 16’dan büyüklere 675 kuruş. Sosyal yardım yapmayan yerlerde 16 ve daha küçüklere 620 kuruş, 16’dan büyüklere 750 kuruş.
İzmir (26.8.1966): Özel sektörde küçük işçilere 1050 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş.
Samsun (1.8.1961): 16 yaştan küçüklere 500 kuruş, 16 yaştan büyüklere 600 kuruş, ağır işlerde çalışanlara 700 kuruş.
Samsun (26.5.1967): Kamu sektöründe küçük işçilere 900 kuruş, büyük işçilere 1100 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş.
Malatya (12.7.1960): 16 ve daha küçüklere 480 kuruş, 16’dan büyüklere 640 kuruş.
Malatya (4.11.1966): Kamu kesiminde küçük işçilere 900 kuruş, büyük işçilere 1150 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1200 kuruş.
Bağ Bahçe İşleri İşkolu
Adana (24.4.1961): Meşrefe işlerinde yemekli günde 1250 kuruş, meşrefe işlerinde yemeksiz günde 1500 kuruş. Meşrefe işleri haricinde yemekli günde 800 kuruş, meşrefe işlerinde yemeksiz günde 1000 kuruş.
Çay Manipülasyonu
Rize (8.6.1961): Saatte 55 kuruş.
Rize (20.11.1964): Kamu sektöründe büyük işçilere günde 1040 kuruş.
Çeltik
Adana (4.6.1958): Asgari dekarı 10 lira, azami dekarı 17 lira.
Pamuk Çapa İşleri
Adana (3.5.1961): Yemekli 5,5 günlük, 35 lira. Yemeksiz 5,5 günlük 47 lira.
Hatay (16.5.1961): 16 ve daha küçüklere 550 kuruş, 16’dan büyüklere 750 kuruş.
İçel (9.5.1959): İaşeli 5,5 gün 30 lira. İaşesiz 5,5 gün 42 lira.
Maraş (3.8.1960): 16 ve daha küçüklere günde 350 kuruş. 16’dan büyüklere günde 500 kuruş.
Pamuk Toplama
Adana (3.5.1961): Kilogram 20 kuruş.
Hatay (16.5.1961): Sulu yerler için 13 kuruş; susuz yerler için 15 kuruş. (kilosu)
İçel (11.9.1961): Kilogram 19 kuruş.
İçel (1.4.1964): Yemekli büyük işçi, haftada 5.400 kuruş. Yemeksiz büyük işçi, haftada 6.600 kuruş. Pamuk toplama (kilo) 22 kuruş.
Maraş (3.8.1960): Birinci ağız 10 kuruş, ikinci ağız 14 kuruş. (kilosu)
Pancar Ziraatinde Dikim, Bakım ve Hasat İşleri
Sakarya (19.7.1960): Günde 500 kuruş.
Edirne (2.5.1960): Kesicilere günde 650 kuruş, sökme işinde günde 1000 kuruş. Sopa ve kesim işlerinde çalışan çocuklara 500 kuruş.
Eskişehir (7.6.1961): 16 ve daha küçüklere günde 400 kuruş, 16’dan büyüklere günde 500 kuruş.
Uşak (10.5.1960): 16 yaşından küçüklere günde 350 kuruş, 16 yaşından büyüklere günde 550 kuruş.
Kütahya (17.5.1960): Yemek verilen yerlerde, 16’dan küçüklere günde 250 kuruş, 16’dan büyüklere günde 400 kuruş. Yemeksiz yerlerde, 16’dan küçüklerde günde 400 kuruş, 16’dan büyüklerde günde 600 kuruş.
Kütahya (25.4.1966): Kamu sektöründe pancarda küçük işçilere 400 kuruş, diğer ürünlerde küçük işçilere 500 kuruş; pancarda büyük işçilere 600 kuruş, diğer ürünlerde büyük işçilere 700 kuruş. Özel sektörde pancarda küçük işçilere 600 kuruş, diğer ürünlerde 700 kuruş; pancarda büyük işçilere 900 kuruş, diğer ürünlerde 1000 kuruş.
Tokat (12.5.1960): Kesim ve dikim işlerinde, 18’den küçüklere günde 500 kuruş, 18’den büyüklere günde 750 kuruş. Çapa ve hasat işlerinde, 18’den küçüklere günde 750 kuruş, 18’den büyüklere günde 1000 kuruş.
Tütün Ziraatinin Dikim, Bakım ve Hasat İşleri
Sakarya (25.7.1960): Günde 1000 kuruş.
Bursa (17.11.1960): 16’dan küçüklere 600 kuruş, 16’dan büyüklere 800 kuruş.
İzmir (11.9.1961): Arık işlerinde 1 lira, dikim bakım işlerinde 650 kuruş.
Samsun (17.11.1961): Günde 1,2 lira.
Adana (24.4.1961): Yemekli 550 kuruş, yemeksiz 750 kuruş.
Tokat (20.11.1961): Yemek verilen işyerlerinde, 16’dan küçüklere günde 400 kuruş, 16’dan büyüklere günde 600 kuruş. Yemeksiz: 16’dan küçüklere günde 600 kuruş, 16’dan büyüklere günde 800 kuruş.
Maraş (3.8.1960): Biber ziraatı günde 350 kuruş, pancar ziraati günde 500 kuruş, çeltik ziraati günde 650 kuruş.
Üzüm, İncir, Zeytin, Meyan Kökü, Tütün Ziraatleri ile Toplanması
Aydın (11.7.1960): 16 ve daha küçüklere 500 kuruş; 16’dan büyüklere 700 kuruş.
Balıkesir (28.6.1961): 18 ve daha küçüklere 500 kuruş, 18’den büyüklere 700 kuruş.
Çanakkale (8.9.1961): Kadınlara günde 500 kuruş, çocuklara günde 400 kuruş, erkeklere günde 900 kuruş.
Denizli (11.7.1960): 16 ve daha küçüklere 500 kuruş, 16’dan büyüklere 700 kuruş.
Manisa (17.7.1961): 14 yaşına kadar küçüklere 400 kuruş, 14 yaşından büyüklere 550 kuruş.
Her Türlü Tarımsal Bitkilerin Yetiştirilmesi, Hasadı ve Toplanması
Adana (31.12.1963): Yemek verilen büyük işçilere 900 kuruş. Yemek verilmeyen büyük işçilere 1100 kuruş. Pamuk toplama (kilo): 22 kuruş.
Bursa (23.11.1966): Kamu sektöründe küçük işçilere 525 kuruş, büyük kadın işçilere 650 kuruş, büyük erkek işçilere 875 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 750 kuruş, büyük kadın işçilere 750 kuruş, büyük erkek işçilere 1100 kuruş.
Gaziantep (25.10.1966): Kamu sektöründe küçük işçilere 700 kuruş, büyük işçilere 1000 kuruş. Özel sektörde küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1250 kuruş.
Urfa (25.10.1966): Yemekli, küçük işçilere 700 kuruş, büyük işçilere 1000 kuruş. Yemeksiz, küçük işçilere 1000 kuruş, büyük işçilere 1250 kuruş.
Basın Mensupları
Ankara (6.1.1959): Ayda asgari 350 lira, azami 600 lira.
İstanbul (1.12.1959): Ayda asgari 350 lira, azami 1.050 lira.
İzmir (30.3.1959): Ayda asgari 350 lira, azami 600 lira.
İzmir (20.4.1964): Özel sektörde küçük işçilere 800 kuruş, büyük işçilere 1000 kuruş.
Eskişehir (13.9.1961): Muhabirlere ayda 350 lira, foto muhabirlerine ayda 250 lira, musahhihlere ayda 200 lira.
Adana Bölge Çalışma Müdürlüğü’nün Türk-İş’in Adana’daki 4. Bölge Temsilciliğine gönderdiği 21.1.1965 gün ve s.9-1-13.1072 sayılı yazıda Adana’da ilindeki gazetecilerin asgari ücretleri bildirilmişti. Bu yazıya göre, aylık ücretler şu şekildeydi: Neşriyat müdürü, 1400 lira. Sekreter, 900 lira. İstihbarat Şefi, 900 lira. Muharrir, 1.100 lira. Mütercim, 700 lira. Muhabir, 750 lira. Foto Muhabiri, 600 lira. Musahhih, 600 lira.
Gemi Adamları
İstanbul (2.3.1960): Kamara ayda 200 lira, güverte ayda 200 lira, makine ayda 225 lira.
İstanbul (22.2.1963): Sosyal yardım yapan işyeri. Kamara ve güverte ayda 300 lira, makine sınıfı ayda 350 lira. Sosyal yardım yapmayan işyeri. Kamara ve güverte ayda 350 lira, makine sınıfı 400 lira.
İçel (11.5.1960): Kamara ayda 200 lira, güverte ayda 200 lira, makine ayda 225 lira.
İçel (22.2.1963): Sosyal yardım yapılan işyeri: Kamara sınıfı ayda 300 lira, makine sınıfı ayda 300 lira, güverte sınıfı ayda 350 lira. Sosyal yardım yapılmayan işyeri: Kamara sınıfı ayda 360 lira, güverte sınıfı ayda 360 lira, makine sınıfı ayda 410 lira.
İzmir (22.7.1960): Kamara ayda 200 lira, güverte ayda 200 lira, makine ayda 225 lira.
İzmir: 1967 yılında 1960 yılının tespitleri geçerli.
Samsun (20.1.1959): Kamara ayda 200 lira, güverte ayda 200 lira, makine ayda 225 lira.
Samsun (16.9.1963): Yılda iki maaş ikramiye veren işyerleri. Kamara ve güverte ayda 300 lira, makine sınıfı ayda 350 lira. Yılda iki maaş ikramiye vermeyen işyerleri. Kamara ve güverte, ayda 350 lira. Makine sınıfı ayda 400 lira.
