Tekgıda-İş Sendika Akademisi, Türkiye işçi sınıfı ve sendikacılık tarihi konusunda geçtiğimiz iki hafta, Türkiye’de Sendika Tarihleri ve Türkiye’de Grev ve Eylemlere İlişkin Kaynakça raporlarını yayınlamıştı.

TEKGIDA-İŞ SENDİKA AKADEMİSİ

Bu haftaki raporumuzun konusu, Türkiye’de İşçi Sınıfı ve Sendikacılık Tarihleri: Kaynaklar ve Kaynakçadır.

İLK YAYINLAR

Türkiye işçi sınıfı ve sendikacılık hareketine ilişkin ilk ciddi girişim, Dr. Hikmet Kıvılcımlı’nın, Türkiye İşçi Sınıfının Sosyal Varlığı kitabıdır (İstanbul, 1935, 80 s.) Bu kitabın ikinci baskısı 1978 yılında yapıldı: Kıvılcımlı, H., Türkiye İşçi Sınıfının Sosyal Varlığı, Birinci Kitap, Sayı, Topografya, Kadın ve Çocuk (İkinci Basım), Çağrı Yayıncılık, 1978, 59 s.

İşçi sınıfı tarihi konusundaki ilk özel kitap, Lütfi Erişçi ’ye aittir: Erişçi, L., Türkiye’de İşçi Sınıfının Tarihi (Özet Olarak), Kutulmuş Basımevi, İstanbul, 1951, 31 s. (Kitabın tam metni için bkz. https://www.yildirimkoc.com.tr/usrfile/1613400126b.pdf )Kitapçığın ikinci baskısı 1997 yılında yapıldı: Erişçi, L., Türkiye’de İşçi Sınıfının Tarihi (Özet Olarak), (2. Basım), Kebikeç Yay., Ankara, 1997, 31 s. Bu kitapta yer alan bazı maddi hatalar, başka araştırmacılar tarafından düzeltildi. Ancak bu düzeltmelere karşın, bazı araştırmacılar bu hataları tekrarlamayı sürdürdü ve sürdürüyor.

Türkiye işçi sınıfı ve sendikacılık hareketi tarihçiliğinde Kemal Sülker’in özel bir yeri vardır. Gazeteci Kemal Sülker, 1952 yılından itibaren Türk-İş içinde etkiliydi. 1967 yılından itibaren DİSK içinde görev yaptı ve DİSK genel sekreterlik görevini üstlendi. Kemal Sülker’in bu alandaki ilk kitabı 1955 yılında yayımlandı: Türkiye’de Sendikacılık, Sendika Kültürü Serisi No. 1, İstanbul, 1955, 288 s. Bu kitabın daha sonra iki baskısı daha yapıldı: Sülker, K., Türkiye Sendikacılık Tarihi, Bilim Kitabevi, İstanbul, 1987, 226 s.; Sülker, K., Türkiye Sendikacılık Tarihi, TÜSTAV Yay., İstanbul, 2004, 313 s.

Kemal Sülker’in bu alanda 1960’lı yıllardaki önemli katkısı, Fethi Naci’nin Gerçek Yayınevi tarafından yayımlanan 100 soruda dizisinde oldu. K. Sülker’in bu dizideki ilk kitabı 1968 yılında yayımlandı: Sülker, K., Türkiye’de İşçi Hareketleri, Gerçek Yay., 100 Soruda Dizisi No.4, İstanbul, 1968, 141 s. Bu kitabın daha sonraki baskıları 1970’li yıllarda çıktı: Sülker, K., Türkiye’de İşçi Hareketleri (2. Basım), Gerçek Yay., 100 Soruda Dizisi, İstanbul, 1973. Sülker, K., Türkiye’de İşçi Hareketleri (Genişletilmiş 3. Basım), Gerçek Yay. 100 Soruda Dizisi, İstanbul, 271 s.

Kemal Sülker’in bu alandaki diğer çalışmaları da aşağıda sunulmaktadır. Yazarın bazı sendikaların tarihlerine ilişkin çalışmaları, Sendika Akademisi’nin “Türkiye’de Sendika Tarihleri” raporunda verilmişti.:

Sülker, K.- Lefranc, G., Dünyada ve Bizde Sendikacılık, Varlık Yay. No. 1207, İstanbul, 1966, 243 s.

Sülker, K., Dünyada ve Türkiye’de İşçi Sınıfının Doğuşu, Memet Yayınları, İstanbul, 1967, 78 s.

Sülker, K., İşçi Sınıfının Doğuşu, Cumhuriyet Yay., İstanbul, 1998, 126 s.

Sülker, K., Türkiye’de İşçi ve Sendika Tarihçiliğinin Durumu ve Başlıca Sorunları ile İlgili Bir Kaç Nokta, Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü’nün 19. ve 20. Yüzyıl Türkiye Sosyal Tarihi ile İlgili Araştırma ve Dokümantasyon Çalışmalarında Sorunlar ve Perspektifler Uluslararası Semineri’ne Sunulan Tebliğ, Amsterdam, 1988, 5 s. (Çoğaltma).

ÖNEMLİ ÇALIŞMALAR

Türkiye işçi sınıfı tarihine önemli katkılardan biri, Oya Sencer’in doktora çalışmasıydı. Bu tez kabul edilmedi, ancak 1969 yılında yayımlandığında çeşitli konulardaki yanlış bilgilerin düzeltilmesini sağladı: Sencer, O., Türkiye’de İşçi Sınıfı: Doğuşu ve Yapısı, Habora Yay., No. 55, İstanbul, 1969, 314 s. Oya Sencer 12 Eylül 1980 Darbesi sonrasında Türkiye dışına çıktı. Yurtdışındayken, 1969 yılındaki kitabını genişleterek ve bazı değerlendirmeleri değiştirerek Frankfurt’ta yayımladı: Baydar, O., Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi (1), Infograph, Frankfurt, 1982, 380 s.

Oya Baydar’ın bu alandaki diğer çalışmaları aşağıda sunulmaktadır:

Baydar, O. ve Diğerleri, Trade Unions in Turkey, (Revised Second Edition), Friedrich Ebert Stiftung, İstanbul, 1998, 286 s.

Baydar, O. ve Diğerleri, Trade Unions in Turkey, Friedrich Ebert Vakfı Yay., İstanbul, 1997, 277 s.

Baydar, O., Gewerkschaften in der Türkei, Historische Entwicklung, Organisationsstrukturen und Rechthiche Rahmenbedingungen, Friedrich Ebert Vakfı Yay., İstanbul, 1999, 37 s.

Baydar, O., İşçi ve Sendika Hareketleri Tarihçiliğimizin Sorunları ve Perspektifleri Üzerine, Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü’nün 19. ve 20. Yüzyıl Türkiye Sosyal Tarihi ile İlgili Araştırma ve Dokümantasyon Çalışmalarında Sorunlar ve Perspektifler Uluslararası Semineri’ne Sunulan Tebliğ, Amsterdam, 1988, 7 s. (Çoğaltma).

Baydar, O., Türkiye’de Sendikacılık Hareketi, Friedrich Ebert Yay., İstanbul, 1998, 38 s.

Türkiye işçi sınıfı ve sendikacılık tarihi konusunda önemli katkılarda bulunan kişilerden biri de Şehmus Güzel’dir. Şehmus Güzel’in kitapları aşağıda sunulmaktadır:

Güzel, M.Ş., İşçiler Örgütleniyor (1939-1950), TÜSTAV Sosyal Tarih Yayınları, İstanbul, 2016, 636 s.

Güzel, Ş., İşçi Tarihine Bakmak, TÜSTAV Yay., İstanbul, 2007, 175 s.

Güzel, Ş., Türkiye’de İşçi Hareketi (1908-1984), Kaynak Yay., İstanbul, 1996, 320 s.

Güzel, Ş., Türkiye’de İşçi Hareketi (Yazılar-Belgeler), Sosyalist Yayınlar No. 5, İstanbul, 1993, 358 s.

Güzel, Ş., Türkiye’de İşçi Örgütlenmesi (1940-1950), Ankara, 1982, 588 s. (Çoğaltma).

Şnurov’un 1929 yılında yayımlanan ve orijinal adı Türk Proletaryası olan kitabı, dilimize Güneş Bozkaya tarafından çevrildi ve Ant Yayınları tarafından Rozaliyev’in kitabıyla birlikte “Kemalist Devrim ve Türkiye Proletaryası” adıyla 1970 yılı Eylül ayında yayımlandı. Şnurov’un kitabı daha sonra Yar Yayınları tarafından (yine Güneş Bozkaya’nın çevirisiyle) 1973 yılında Türkiye Proletaryası adıyla basıldı. Rozaliyev’in “27 Mayıs Sonrası Kapitalist Gelişme ve Sınıf Mücadeleleri” başlıklı kitabı, M. Anibal’ın çevirisiyle, Ant Yayınları tarafından Şnurov’un kitabıyla birlikte basıldı.

Türkiye işçi sınıfı tarihine ilişkin bir yazar da Radmir Platonovich Korniyenko’dur. Türkiye’de İşçi Hareketi (1918-1963) kitabını Amerikalılar İngilizce’ye çevirip 1967 yılında yayımladılar (The Labor Movement in Turkey, U.S.Department of Commerce, Washington,D.C., 1967). Bu kitabın yalnızca bir bölümü, Sosyalist Parti İçin Teori-Pratik Birliği aylık dergisinin 1971 yılı Nisan ayında yayımlanan 4. sayısında “Türkiye’de İşçi Hareketleri: 1923-1939” başlığıyla yer aldı (s.48-70).

Kornienko, R.P., Türkiye’de İşçi Hareketinin Başlangıcı (Rusça), Moskova, 1964.

Kornienko, R.P., Rabochee Dvizhenie v Turtsii, 1918-1963, Nauka, Moskova, 1965, 175 s.

Korniyenko, R.P., The Labor Movement in Turkey: 1918-1963, İngilizce Yayını: Joint Publications Research Service, Washington, D.C., 1967, 175 s.

Türkiye işçi sınıfı tarihi konusunda kullanılan araştırmalardan biri, D. Şişmanof’un kitabıdır. Şişmanof’un kitabı ise ilk olarak Sofya’da Narodna Prosveta tarafından Türkiye’de İşçi ve Sosyalist Hareketi adıyla (Tuğrul Deliorman’ın çevirisiyle) yayımlandı (Narodna Prosveta, Sofya, 1965).  (Kitabın tam metni için bkz. https://www.yildirimkoc.com.tr/usrfile/1617043713b.pdf ve https://www.yildirimkoc.com.tr/usrfile/1617043863b.pdf.)  Şişmanof, 1955-1963 döneminde Bulgar resmî basın ajansı olan BTA’nın muhabiri olarak Türkiye’de kaldı, “Türkiye’de zararlı faaliyetleri tespit edildiği” iddiasıyla sınırdışı edildi. Şişmanof’un kitabının Türkiye’de basımı ise 1978 yılında gerçekleşti. Kitap, A.R.Zarakolu tarafından “hazırlanarak” (bazı değişiklikler yapılarak) Belge Yayınları tarafından basıldı: Şişmanov, D., Türkiye İşçi ve Sosyalist Hareketi: Kısa Tarih (1908-1965), Belge Yay.No.2, İstanbul, 1978, 254 s. Şişmanov, D., Türkiye İşçi ve Sosyalist Hareketi (2. Basım), Belge Yay., İstanbul, 1990, 252 s.

Osmanlı işçi sınıfına ilişkin çok önemli iki çalışma 2000’li yıllarda yapıldı. İkisi de doktora teziydi. İkincisi bir kitap olarak da yayımlandı: Kırpık, Cevdet, Osmanlı Devleti’nde İşçiler ve İşçi Hareketleri (1876-1914), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Isparta, 2004, 337 s.; Yıldırım, K., Osmanlı’da İşçiler (1870-1922), Çalışma Hayatı, Örgütler, Grevler, İletişim Yay., İstanbul, 2013, 387 s.

Yıldırım Koç’un da bu alanda yayımlanmış önemli çalışmaları vardır. Yıldırım Koç ve Canan Koç’un bu konudaki ilk çalışması, Tüm İktisatçılar Birliği (TİB) tarafından 1976 yılında yayımlandı: Koç, C. – Koç, Y., Türkiye İşçi Sınıfı ve Mücadeleleri Tarihi, Tüm İktisatçılar Birliği Yay.No.16, Ankara, 1976, 332 s. (Kitabın tam metni için bkz. https://www.yildirimkoc.com.tr/usrfile/1324171691b.pdf )

Koç, Y., Türkiye İşçi Sınıfı Tarihinden Yapraklar, Ataol Yayıncılık, İstanbul, 1992, 329 s. (Kitabın tam metni için bkz. https://www.yildirimkoc.com.tr/usrfile/1324172999b.pdf )

Koç, Y., Türkiye İşçi Sınıfı ve Sendikacılık Tarihi, Olaylar, Değerlendirmeler, Yol-İş Sendikası Yay., Ankara, 1996, 416 s. (Kitabın tam metni için bkz. https://www.yildirimkoc.com.tr/usrfile/1324172443b.pdf )

Koç, Y., Türkiye İşçi Sınıfı ve Sendikacılık Hareketi (100 Soruda), Gerçek Yay., İstanbul, 1998, 203 s. (Kitabın tam metni için bkz. https://www.yildirimkoc.com.tr/usrfile/1321200910b.pdf)

Koç, Y., Türkiye’de İşçiler ve Sendikalar (Tarihten Sayfalar), Yol-İş Sendikası Yay., Ankara, 2000, 400 s. (Kitabın tam metni için bkz. https://www.yildirimkoc.com.tr/usrfile/1322688821b.pdf)

Koç, Y., Türkiye İşçi Sınıfı ve Sendikacılık Hareketi Tarihi, Kaynak Yay., İstanbul, 2003, 416 s. (Kitabın tam metni için bkz. https://www.yildirimkoc.com.tr/usrfile/1320223776b.pdf)

Koç, Y., Türkiye İşçi Sınıfı ve Sendikacılık Hareketi Tarihi, Yol-İş Sendikası Yay., İstanbul, 2003, 416 s.

Koç, Y., Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi, Osmanlı’dan 2010’a, Epos Yay., Ankara, 2010, 495 s.

Koç, Y., Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi – Osmanlı’dan Günümüze, Tekgıda-İş Yay., İzmir, 2015, 408 s.

Koç, Y., Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi – Osmanlı’dan 2016’ya – Özet, Kuzgun Kitap, Bursa, 2016, 399 s.

Koç, Y., Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi – Osmanlı’dan 2019’a, Tekgıda-İş Sendikası Yay., İstanbul, 2019, 610 s.

Koç, Y., Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi – Osmanlı’dan 2020’ye, Kaynak Yay., İstanbul, 2021, 939 s.

Yıldırım Koç’un kitaplarından biri de, işçi sınıfı ve sendikacılık tarihi konusunda çeşitli çalışmalarda yer alan bilgi yanlışlarının ele alındığı çalışmadır: Koç, Y., Yanlış-Doğru Cetveli, İşçi Sınıfı Tarihi Yazımında İnatçı Hataları, Epos Yay., Ankara, 2010, 230 s.

Türkiye sendikacılık hareketi konusunda çalışan önemli araştırmacılardan biri de Adnan Mahiroğulları’dır. Adnan Mahiroğulları’nın kitapları aşağıda sunulmaktadır:

Mahiroğulları, A., 1980 Sonrası Türk ve Fransız Sendikacılığı, Kamu-İş Yay., Ankara, 2000, 210 s.

Mahiroğulları, A., Cumhuriyetten Günümüze Türkiye’de İşçi Sendikacılığı, Kitapevi Yay., İstanbul, 2005, 502 s.

Mahiroğulları, A., Dünyada ve Türkiye’de Sendikacılık, Ekin Yay., Bursa, 2011, 261 s.

Mahiroğulları, A., Osmanlı’dan Günümüze Türk Sendikacılık Tarihi (İşçi-İşveren-Memur Sendikacılığı), Özlem Kitabevi, Sivas, 2016, 551 s.

Ahmet Makal, Türkiye işçi sınıfı ve sendikacılık hareketinin ağırlıklı olarak mevzuat boyutuyla ilgili önemli çalışmalar yaptı:

Makal, Ahmet, Ameleden İşçiye, Erken Cumhuriyet Dönemi Emek Tarihi Çalışmaları, İletişim Yay., İstanbul, 2007.

Makal, Ahmet, Osmanlı İmparatorluğu’nda Çalışma İlişkileri: 1850-1920, Türkiye Çalışma İlişkileri Tarihi, İmge Yay., Ankara, 1997.

Makal, Ahmet, Türkiye’de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1920-1946, İmge Yay., Ankara 1999.

Makal, Ahmet, Türkiye’de Çok Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1946-1963, İmge Yay., Ankara, 2002.

DİĞER YAYINLAR

Türkiye işçi sınıfı ve sendikacılık hareketine ilişkin diğer yayınlar aşağıda sunulmaktadır:

Ağralı, S., Günümüze Kadar Belgelerle Türk Sendikacılığı, İstanbul, 1967, 244 s.

Ağralı, S., Sendikacı Gözüyle Demirperde ve Tarih Boyunca Aşırı Akımlar Karşısında Türk İşçi Hareketi, Türk İş Gücü Yay., 1969, 195 s.

Alkan, Mehmet Ö-Çetinkaya, Y. Doğan (ed.), Tanzimat’tan Günümüze Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi, 1839-2014, Yeni Yaklaşımlar, Yeni Alanlar, Yeni Sorunlar, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul, 2015, 420 s.

Atabaki, T.- Brockett, G.D. (der.), Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti’nde Emek Tarihi (Çev. C.Cemgil), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay. 374, İstanbul, 2013, 210 s.

Atabaki,T.-Brockett,G.D. (ed.), Ottoman and Republican Turkish Labour History, International Review of Social History, Supplement 17, 193 s.

Avrupa Sendikalar Enstitüsü (ETUI), The Trade Union Movement in Turkey (2nd Expanded Edition), ETUI, Brüksel, 1989, 68 s.

Avrupa Sendikalar Enstitüsü, Trade Union Movement in Turkey, Yay. No. 24, Brüksel, 1988, 64 s.

Avrupa Sendikalar Enstitüsü, Türkiye’de Sendikal Hareket (Tamamlanmış 2. Baskı), Yay. No. 24, Brüksel, 1989, 59 s.

Aydoğanoğlu, E., İşçi Sınıfı Tarihi (Kısa Bir Özet), Tarem Yay., İstanbul, 2010, 168 s.

Basın-İş Sendikası (DİSK), Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi, İstanbul, 1976, 64 s.

Baydur, R., Türk Sendikacılığı İşçi ve İşveren, Sinemis Yay., İstanbul, 276 s.

Birelma, A., Trade Unions in Turkey-2018, Friedrich Ebert Stiftung, Ankara, 26 s.

Curpey, Organisation et Action des Syndicats en Turquie, 1963.

Çavdar, T., Türkiye İşçi Sınıfı Tarihinden Kesitler, Nazım Kitaplığı, İstanbul, 2005, 221 s.

Çeçen, A., Türkiye’de Sendikacılık, Özgür İnsan Yay. No.1, Ankara, 1973, 241 s.

Çelik, A., Vesayetten Siyasete Türkiye’de Sendikacılık (1946-1967), İletişim Yay., İstanbul, 2010, 653 s.

Çelik, B., Türkiye’de İşçi Hareketlerinin Tarihsel Gelişimi (1800-1870), (Doktora Tezi), İzmir, 1999, 132 s.

Çeşmebaşı, E., Le Syndicalisme en Turquie, 1960-1970, Memoire de D.E.S. Mars, Paris, 1972.

Çıladır, S., Zonguldak Havzasında İşçi Hareketlerinin Tarihi (1848-1940), Yeraltı Maden-İş Sendikası Yay., Ankara, 1977, 215 s.

Çıladır, Sina, Zonguldak Havzasındaki İşçi Hareketleri ve İşçi Örgütleri 1908-1993, İlke Yay., Krd.Ereğli, 1997, 103 s.

Çimse-İş Sendikası, Dünyada ve Türkiye’de Sendikacılık, Yay.No.12, Ankara, 1973, 193 s.

Daysal, M., Başlangıçtan 1960’a Kadar Dünyada ve Türkiye’de İşçi ve Sendikacılık Hareketlerinde Önemli Olaylar – Aşamalar (3. Baskı), İstanbul, 1977, 126 s.

Daysal, M., Başlangıçtan 1960’a Kadar Dünyada ve Türkiye’de İşçi ve Sendikacılık Hareketlerinde Önemli Olaylar – Aşamalar, Tekgıda-İş Sendikası Eğitim Yay.No.1, İstanbul, 1975, 126 s.

Demir, F., Çağımız Demokrasi Anlayışı İçinde Sendikacılık Hareketleri (Dünyada ve Türkiye’de), Tekgıda-İş Sendikası Eğitim Yay., İstanbul, 1991, 64 s.

Dereli, T., The Development of Turkish Trade Unionism – A Study of Legislative and Socio-Political Dimensions, İ.Ü.İktisat Fak.Yay.No.228, İstanbul, 1968, 258 s.

Ekin, N., Türkiye’de Sendikacılık ve Güncel Sorunlar, Tekgıda-İş Sendikası Eğitim Yay., İstanbul, 1991, 32 s.

Erkovan, M.K., Siyasi, İktisadi ve Sosyal Yönleriyle Sendikacılık Tarihi, Milliyetçi-Toplumcu Sendikacılık Görüşü, Ankara, 1974, 102 s.

Erul, Ö.M., Turkish Labor Movement, Yüksek Lisans Tezi, Universty of Pennyslvania, 1965, 110 s.

Esen, Ö.R., A Study of Turkish Labor, Yüksek Lisans Tezi, University of Pennyslvania, 1951, 124 s.

Fındıkoğlu, Z.F., Erzurum’da Sendikacılık, Türkiye Harsi ve İçtimai Araştırmalar Derneği Yay.No.104, İstanbul, 1969, 16 s.

Fişek, K., Türkiye’de Kapitalizmin Gelişmesi ve İşçi Sınıfı, Doğan Yay.No.7, Ankara, 1969, 115 s.

Gelenek Yayıncılık, Geleneksel Sol ve İşçi Sınıfı Hareketinde Tarihsel Çerçeve, Ankara, 1987, 98 s.

Genel-İş Sendikası, Cumhuriyet Dönemi Sendikacılık Hareketi, Ankara, 2000, 167 s.

Genel-İş Sendikası, DİSK/Genel-İş Yıllığı ’16-’17, Ankara, 2018, 272 s.

Genel-İş Sendikası, DİSK/Genel-İş Yıllığı ’18-’19,’20 (Yearbook for 2018-2019-2020), Ankara, 2022, 262 s.

Guseinov, A.A., Profsoiuzy v Turtsii, 1960-1970 (Türkiye’de Sendikalar, 1960-1970), Moskova, 1975, 203 s.

Gülmez, M., 1908-1936 Dönemine İlişkin İşçi ve Sendika Tarihi Araştırmalarında Kaynak ve Dokümantasyon Sorunu, Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü’nün 19. ve 20. Yüzyıl Türkiye Sosyal Tarihi ile İlgili Araştırma ve Dokümantasyon Çalışmalarında Sorunlar ve Perspektifler Uluslararası Semineri’ne Sunulan Tebliğ, Amsterdam, 1988, 15 s. (Çoğaltma).

Gürgen, Y., Organisation et Action des Syndicats en Turquie, Bordeaux Universite, Faculte de Droit et des Sciences Economiques, 1967, 175 s.

Güzel, Ş., De L’Empire Ottoman a Nos Jours le Mouvement Ouvrier et L’Historie de Greves en Turquie, Doktora Tezi, Aix-Marsaille, 1975.

Hale, W.M., Organisation and Political Position of the Turkish Trade Unions, Doktora Tezi, Durham University, Department of Modern History, İngiltere, 1972.

Hergim, H., Trade Unions in Britain and Turkey: A Comparative Study, 1970-1973, London University, School of Oriental and African Studies, 1973.

Işık, Y(üksel), Osmanlı’dan Günümüze işçi Hareketinin Evrimi (1976-1994), Öteki Yay., Ankara, 1995, 320 s.

Kalkandelen, A.H., Bizde Devlet Personel Sendikaları ve Sendikacılığı, Türkpersen Yay. No. 1, Ankara, 1967, 48 s.

Kalkandelen, A.H., Sendikalar ve Kamu Hizmetlerinde Sendikacılık, Ankara, 1968, 158 s.

Kamar, Y., Türkiye’de Sosyal Girişimler ve Sendikacılık Tarihi, Mutluluk Yay., İstanbul, 1975, 144 s.

Karahasan, Ö., Türkiye Sendikacılık Hareketi İçinde Zonguldak Maden İşçileri ve Sendikası, Z.M-İş Yay., Zonguldak, 1979, 690 s.

Koç, Y., Dünden Bugüne Türkiye’de Sendikacılık, Eğitim-İş Yay., Ankara, 2013, 80 s.

Koç, Y., Sendikacılık Tarihi, Basın-İş Yay.No.1999/1, Ankara, 1999, 64 s.

Koç, Y., Sendikacılık Tarihi, Belediye-İş Yay.No.4, Ankara, 1999, 64 s.

Koç, Y., Sendikacılık Tarihi, Çimse-İş Sendikası Yay.No.1999/1, Ankara, 1999, 64 s.

Koç, Y., Sendikacılık Tarihi, Deri-İş Sendikası Yay., Ankara, 1999, 64 s.

Koç, Y., Sendikacılık Tarihi, Liman-İş Sendikası Yay.No.1999/1, Ankara, 1999, 64 s.

Koç, Y., Sendikacılık Tarihi, Orman-İş Sendikası Yay.No.7, Ankara, 1999, 64 s.

Koç, Y., Sendikacılık Tarihi, Tarım-İş Sendikası Yay.No.1999/1, Ankara, 1999, 64 s.

Koç, Y., Sendikacılık Tarihi, Tes-İş Sendikası Yay., Ankara, 1999, 64 s.

Koç, Y., Sendikacılık Tarihi, Tez Koop-İş Sendikası Eğitim Yay.No.23, Ankara, 1999, 64 s.

Koç, Y., Sendikacılık Tarihi, Türk-İş Eğitim Yay.No.1, Ankara, 1998, 64 s.

Koç, Y., Sendikacılık Tarihi, Yol-İş Sendikası Eğitim Yay.No.21, Ankara, 1999, 64 s.

Koç, Y., Sendikacılık Tarihi, Yol-İş, Tekgıda-İş, Tes-İş, Orman-İş Ortak Yay.No.1, Ankara, 2000, 64 s.

Koç, Y., Türkiye Sendikacılık Tarihi, Bilar Eğitim Yay. No. 8, Ankara, 1992, 96 s.

Koç, Y., Türkiye’de İşçi Sınıfı ve Sendikacılık (Dünden Bugüne), Kaynak Yay. Emek Kitaplığı-3, İstanbul, 109 s.

Kutal, G., Türkiye’de İşçi Sendikacılığı (1960-1968), İ.Ü. İktisat Fak. Yay., No. 393, İstanbul, 1977, 304 s.

Lefranc, G. – Sülker, K., Dünyada ve Bizde Sendikacılık, Varlık Yay., İstanbul, 1966, 263 s.

Mıhçıoğlu, C., Türkiye’de Kamu Personeli Sendikaları, Ankara, 1968, 135 s.

Ogan, M., Dünyada ve Türkiye’de Sendikacılık Hareketleri, Türk-İş Yay., Ankara, 1988, 34 s. (Çoğaltma).

Onbirinci Tez Yayınları, İşçi Mücadeleleri ve Sendikacılık, İstanbul, 1987, 264 s.

Öktem, M., Dünyada ve Türkiye’de Sendikal Mücadele Tarihi, Emekçi Öğretmen Eğitim Dizisi No. 3, İstanbul, 1992, 51 s.

Örtülü, E. – Erentöz, E., Türk Sendikacılık Tarihi, Ankara, 1968, 248 s.

Öz, Y., Türkiye’de İşçi Sendikalarının Üst Örgütlenmesi, Öz İplik-İş Sendikası Yay., Ankara, 1994, 133 s.

Özçelik, M., 1930-1950 Arasında Tütüncüler Tarihi, Tüstav Yay., İstanbul, 2003.

Pektaş, Ş., Menderesli Yıllar, Demokrat Parti Döneminde İşçi Hareketleri, Fırat Yay., İstanbul, 2012, 456 s.

Petrol-İş Sendikası, ‘84 Petrol-İş, Yay.No.3, İstanbul, 1985, 239 s.

Petrol-İş Sendikası, ‘85 Petrol-İş, Yay.No.8, İstanbul, 1986, 411 s.

Petrol-İş Sendikası, ‘86 Petrol-İş, Yay.No.13, İstanbul, 1987, 420 s.

Petrol-İş Sendikası, ‘87 Petrol-İş, Yay.No.19, İstanbul, 1988, 418 s.

Petrol-İş Sendikası, ‘88 Petrol-İş, Yay.No.23, İstanbul, 1989, 480 s.

Petrol-İş Sendikası, ‘89 Petrol-İş, Yay.No.25, İstanbul, 1990, 456 s.

Petrol-İş Sendikası, ‘90 Petrol-İş, Yay.No.26, İstanbul, 1991, 624 s.

Petrol-İş Sendikası, ‘91 Petrol-İş, Yay. No. 28, İstanbul, 1992, 575 s.

Petrol-İş Sendikası, ‘92 Petrol-İş, Yay. No. 33, İstanbul, 1994, 814 s.

Petrol-İş Sendikası, ‘93-’94 Petrol-İş, Yay. No. 36, İstanbul, 1995, 848 s.

Petrol-İş Sendikası, ‘95-’96 Petrol-İş, İstanbul, 1997, 848 s.

Petrol-İş Sendikası, ‘97-‘99 Petrol-İş Yıllığından Özetler, İstanbul, 2000, 48 s.

Petrol-İş Sendikası, ‘97-’99 Petrol-İş, İstanbul, 2000, 941 s.

Petrol-İş Sendikası, 2000-2003 Petrol-İş, Küreselleşme Koşullarında Kapitalizm ve Sendikal Hareket, İstanbul, 2003, 406 s.

Pişmanlık, U., Tarsus İşçi Sınıfı Tarihi, 19. Yüzyıldan Günümüze, Yazılama Yay., İstanbul, 2013, 340 s.

Pura, T., The Ottoman Foundations of the Turkish Labor Class, (Yüksek Lisans Tezi), Teksas Üniv., Teksas, 1970, 70 s.

Quataert, D. – Zürcher, E.J. (ed.), Workers and the Working Class in the Ottoman Empire and the Turkish Republic, 1839 – 1950, Tauris Academic Studies, Londra, 1995, 208 s.

Quataert, D., Miners and the State in the Ottoman Empire, the Zonguldak Coalfield 1822-1920, Berghahn Books, 2006, 257 s.

Quataert, D., Osmanlı İmparatorluğu’nda Madenciler ve Devlet, Zonguldak Kömür Havzası 1822-1920, Boğaziçi Üniversitesi Yay., İstanbul, 2009, 414 s.

Quataert,D. – Zürcher,E.J. (ed.), Osmanlı’dan Cumhuriyet Türkiyesi’ne İşçiler 1839-1950, İkinci Baskı, İletişim Yay., İstanbul, 2007, 242 s.

Rosen, S., Labor in Turkey’s Economic Development, Doktora Tezi, MIT, 1959, 684 s.

Rosen, S.M., Labor in Turkey’s Development, Harvard Center for Middle Eastern Studies, ABD, 1960.

Rozaliev, I.N., Ocherki Polozheniıa Promyshlennogo Proletariata Turtsii, Moskova, 1956, 226 s.

Rozaliev, I.N., Klassy i Klassovaia Bor’ba v Turtsii, burzhuaziia i Proletariat, Moskova, 1966, 165 s.

Savaş, A. –  Süzük, A.- Koç, C.- Koç, Y(ıldız). (ed.), Emek Yıllığı 2014, Yazılama Yay., İstanbul, 2015, 440 s.

Savaş, A. – Süzük, A.- Koç, C. – Koç, Y(ıldız), (ed.), Emek Yıllığı 2015, Yazılama Yay., İstanbul, 2016, 508 s.

Savaş, A. – Süzük,A. – Heper,H.-Sözbir,Ü.-Koç,Y(ıldız)., Emek Yıllığı 2013, Yazılama Yay., İstanbul, 2014, 535 s.

Savran, S., Türkiye’de Sınıf Mücadeleleri, Cilt 1:1908-1980, Yordam Kitap, İstanbul, 2010, 253 s.

Silier, O., Türkiye İşçi ve Sendika Hareketi Tarihi ile İlgili Araştırma, Dokümantasyon ve Yayın Çalışmaları Bakımından Önümüzdeki On Yıl İçin Bazı Düşünceler ve Öneriler, Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü’nün 19. ve 20. Yüzyıl Türkiye Sosyal Tarihi ile İlgili Araştırma ve Dokümantasyon Çalışmalarında Sorunlar ve Perspektifler Uluslararası Semineri’ne Sunulan Tebliğ, Amsterdam, 1988, 7 s. (Çoğaltma).

Sipahi, C., Doğuşundan Günümüze Sendikacılık, Teksif Sendikası Yay., Ankara, 1995, 97 s.

Sipahi, C., Doğuşundan Günümüze Sendikacılık, Teksif Sendikası Yay., Ankara, 1992, 97 s.

Sosyal-İş Sendikası, Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi, Eğitim Dizisi No.8, Ankara, 1980, 63 s.

Soydan, F., Anadolu İşçi Sınıfı Tarihi, Kaldıraç Yay., İstanbul, 1999, 223 s.

Sönmezsoy, R., Darbe, 12 Mart Döneminde Türk İşçi Hareketi, Umur Yay.No.5, İstanbul, 1978, 351 s.

Şaylan, G., Memur Sendikacılığı ve Türkiye Deneyi (1965-1971), TÖB-DER Eğitim Yay.No.3, Ankara, 1975, 32 s.

Şaylan, G.-Oyal, E., Türkiye’de Memur Sendikacılığı, TODAİE Yay., Ankara, 1971 (Çoğaltma).

Şeker-İş Sendikası, Dünya ve Türk İşçi Hareketinin Tarihçesi, Yay. No. 61, Ankara, (Tarihsiz), 23 s.

Şenel, A., İşçi Sınıfının Tarihi Mücadelesi, Tarihi Görevi ve Kurtuluş Yolu, Kimya İş Kültür Yay.No.1, İstanbul, 1970, 86 s.

Tekgıda-İş Sendikası, Başlangıçtan 1960’a Kadar Dünyada ve Türkiye’de İşçi ve Sendikacılık Hareketlerinde Önemli Olaylar – Aşamalar, İstanbul, 1975, 126 s.

Top, Y.-Danis, J.J., Türkiye’de Sendikal Hareket, 2. Baskı, EURO INST (Avrupa Sendikalar Enstitüsü), Brüksel, 1989.

Toprak, Z., Türkiye’de İşçi Sınıfı, 1908-1946, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul, 2016, 582 s.

Tuncer, K., Tarihten Günümüze Zonguldak’ta İşçi Sınıfının Durumu, Kumpanyalar Dönemine Geri Dönüş, Göçebe Yay., İstanbul, 1998, 236 s.

Tünay, M., The Political Role of Organized Labour in Turkey, Doktora Tezi, University of Toronto, 1978.

Türk-İş, Cumhuriyetin 75.Yılında Türk Sendikacılık Hareketi ve 46.Yılında Türk-İş Sempozyumu (Ankara, 31 Temmuz 1998), Ankara, 1998, 142 s.

U.S.Department of Labor, Labor and Labor Organizations in Turkey, 1969.

U.S.Department of Labor, Labor in Turkey, Washington, D.C., 1959, 37 s.

Uluç, İ., Türk ve Dünya Sendikacılık Tarihi, Tekgıda-İş Sendikası Yay., İstanbul, 1975, 4 s. (Çoğaltma).

Üçüncü, S., Die Gewerkschaftsbewegung in der Türkei: Von den Anfaengen im osmanischen Reich bis zum Ende der 70’er Jahre, Frankfurt, 1980, 391 s.

Üstün, S. – Yaman, Y., Resimli Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi I-IV, Genel-İş Sendikası Yay., 1977.

Üstün, S. – Yaman, Y., Resimli Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi, Cilt 1: Başlangıcından 1946’ya Kadar, Vardiya Yayınları, İstanbul, 1975, 32 s.

Üstün, S. – Yaman, Y., Resimli Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi, Cilt 3: 1961’den 1967’ye Kadar, Vardiya Yayınları, İstanbul, 1975, 32 s.

Üstün, S. – Yaman, Y., Resimli Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi, Cilt 4: 1967’den 1973 Seçimlerine Kadar, Vardiya Yayınları, İstanbul, 1975, 48 s.

Üstün, S., – Yaman, Y., Resimli Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi, Cilt 2: 1946’dan 1961’e Kadar, Vardiya Yayınları, İstanbul, 1975, 32 s.

Yaraşır, V., Dünyada ve Türkiye’de Sendikal Hareketin Kısa Tarihi, Tez-Koop-İş Sendikası Yay.No.9, Ankara, 86 s.

Yaraşır, V., Dünyada ve Türkiye’de Sendikal Hareketin Kısa Tarihi, Tez-Koop-İş Yay.No.6, Ankara, 109 s.

Yaraşır, V., Dünyada ve Türkiye’de Sendikal Hareketin Tarihi, Tez-Koop-İş Eğitim Yay. Dizisi: 6, Ankara, 2017, 96 s.

Yaraşır, V., İşçi Sınıfı Mücadele Tarihinde İz Bırakanlar, Tez-Koop-İş Sendikası, Ankara, 2013, 40 s.

Yazgan, E., Labour Unions in Turkey, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Enstitüsü Yay., Ankara, 1971, 71 s.

Yazgan, T., Türkiye’de Sendikal Hareketler (Kısa Tarihçe), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay., İstanbul, 1982, 104 s.

Yazıcı, E., Osmanlı’dan Günümüze Türk İşçi Hareketi ve Türk Harb-İş Sendikası, Türk Harb-İş Sendikası Yay., Ankara, 2001, 237 s.

Yazıcı, E., Osmanlı’dan Günümüze Türk İşçi Hareketi, 2. Basım, Aktif Yay., Ankara, 1996, 222 s.

Yazıcı, E., Osmanlı’dan Günümüze Türk İşçi Hareketi, 7. Baskı, A Kitapları, Ankara, 2010, 181 s.

Yazıcı, E., Osmanlı’dan Günümüze Türk İşçi Hareketi, İlke Emek Yay., Ankara, 2004, 205 s.

Yazıcı, E., Osmanlı’dan Günümüze Türk İşçi Hareketi, Şeker-İş Sendikası Yay., Ankara, 2004, 205 s.

Yazıcı, E., Osmanlı’dan Günümüze Türk İşçi Hareketi, Sistem Yay., Ankara, 1996, 222 s.

Yol-İş Sendikası, 5. Olağan Genel Kurul Çalışma Raporu, Türkiye Sendikacılık Hareketi (1992-1995), Ankara, 1995, 552 s.

Yol-İş Sendikası, 6. Olağan Genel Kurul, Türkiye Sendikacılık Hareketi, 1995-1999, Çalışma Raporu, Ankara, 1999, 523 s.

Yol-İş Sendikası, 7. Olağan Genel Kurul, Türkiye Sendikacılık Hareketi, 1999-2003, Ankara, 565 s.

Yol-İş Sendikası, 8. Olağan Genel Kurul, Türkiye Sendikacılık Hareketi, 2003-2007, Ankara, 2007, 385 s.