1990’lı yıllarda madencilik, gıda ve diğer önemli işkollarında bağıtlanmış bazı toplu iş sözleşmelerinde iş güvencesine ilişkin önemli maddeler aşağıda sunulmaktadır.

TEKGIDA-İŞ SENDİKA AKADEMİSİ

Tekgıda-İş – Çaykur Toplu İş Sözleşmesi

Madde 22. Bu toplu iş sözleşmesinin yürürlüğe girmesini müteakip askerlik görevini yapmak için işinden ayrılan taraf sendika üyesi işçiler, askerlik görevinin sona erdiği tarihten itibaren 45 gün içinde işyerine başvurdukları takdirde, eski işi boş olanlar, eski işlerine, eski işi boş olmayanlar kabul etmeleri kaydıyla, eski işlerine en benzer bir işe alınırlar. Eski işi boş olmaması veya işçinin kabul edeceği benzer bir iş bulunmaması halinde ilk açılacak uygun bir işe tercihan alınırlar. Bu işçiler, askerlik vazifelerini yaptıkları süre zarfında o işyerinde çalışan işçilerin tamamını kapsamak üzere verilmiş ve bilfiil çalışmayı gerektirmeyen zamlardan işe başladıkları tarihten itibaren istifade ederler.

Tekgıda-İş – TEKEL Toplu İş Sözleşmesi (1.3.1991-28.2.1993)

Madde 20. Mevsim veya kampanya işlerinde çalışmakta iken işin bitmesi nedeniyle hizmet akdi askıya alınan işçilere, ayrıldıkları işyerlerinde aynı mevsim ve kampanya işinin yeniden başlaması halinde, bu işyerinde öncelikle işbaşı yaptırılır. İşveren bu gibi işyerlerinde mevsim veya kampanya işlerinin yeniden başlamasından 15 gün önce uygun araçlarla, işin başlayacağını duyurur ve bu işlerde çalışmış eski işçileri işe çağırır. Ancak müteakip kampanya döneminde işin azalmasına bağlı olarak işçi ihtiyacının da azalması halinde, işveren yaptırılacak işin özelliğine göre nitelik, kıdem ve sicilleri uygun olan işçileri öncelikle işe çağırır. Kıdem unsurunun tespitinde işçilerin kampanya devrelerindeki çalışma sürelerinin (çalışılmış gibi sayılan haller dahil) toplamı nazara alınır.

Öz Gıda-İş – EBK Toplu İş Sözleşmesi (1.4.1991-31.3.1993)

Madde 72. Şoförün 4/8 ve daha az kusuru neticesinde meydana gelen trafik kazalarında işverenin araç ve gereçlerinde vuku bulan hasarlardan dolayı 1475 sayılı İş Kanunu’nun 17/II h bendi hükmü uygulanmaz.

Öz Gıda-İş – Teras Gıda Sanayi Toplu İş Sözleşmesi (1.1.1991-31.12.1992)

Madde 9. Kapsam dışı personel ile belirli süreli geçici işçi sayısı toplamı, sendikalı işçi sayısının yüzde 90 oranını geçemez.

Genel Maden-İş – TTK Toplu İş Sözleşmesi (1.7.1990-30.6.1992)

Madde 47. (a) On gündeliğe kadar olan hasar ve zarar bedellerinin tazmini kararı yeraltı işçilerine, işçilerin bağlı bulunduğu müstakil başmühendislik, işletme müdürlüğü veya daha üst makamlar, yerüstü işçilerine de bağlı bulundukları işletme veya şube müdürlükleri ile daha üst makamlar tarafından verilir. Bu karar alınmadan önce işçinin çalıştığı işyerindeki işçi sendikası şubesi ile görüşülür. (b) On gündelik tutarını aşan; her türlü hasar ve zararın tesbiti için olay hakkında derhal yeter niteliği haiz, ikisi işveren, ikisi işçi sendikası temsilcilerinden oluşan dört kişilik hasar tesbit komisyonu kurulur… İhmal, dikkatsizlik ve kusurdan (kasıt hariç) doğan ve on gündelik tutarını aşan miktarda hasara neden olan işçi bu zararı ödemeyi kabul ettiği takdirde işveren ilgili işçinin hizmet akdinin feshi talebinde bulunmamayı kabul eder. Tüm hasar bedeli ilgili işçiden münasip taksitlerle (aylık istihkakının 1/8’ini aşmamak kaydıyla) tahsil olunur.

Genel Maden-İş – Türkiye Taşkömürü Kurumu Toplu İş Sözleşmesi

Madde 7. İş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle, çalışırken ölen işçinin bakmakla mükellef olduğu aile bireylerinden birisi, sınava girmek kaydıyla, işe alınır.

Madde 10. İşverence işe alınan kalifiye işçilerin deneme süresi iki ay, kalifiye olmayan işçilerin deneme süresi bir aydır. Deneme süresi intibak eğitimi süresi kadar uzatılır. Deneme süresi üç ayı geçemez.

Türkiye Maden-İş – Etibank Toplu İş Sözleşmesi (1.1.1991-31.12.1992)

Madde 46. Hasar ve zarar tesbit heyeti iki işveren ve iki sendika temsilcilerinden teşekkül eder. Heyet başkanı, temsilcilerinin arasından işverence seçilir. Kararlarda oyların eşitliği halinde heyet başkanının katıldığı taraf ekseriyet sayılır. İşçiler, ihmal, dikkatsizlik, kusur ve kastı nisbetinde heyetçe verilecek tazmin kararına karşı mahkemeye müracaat edebilirler. İşçinin ihmal, dikkatsizlik, kusur ve kastı heyetçe tesbit edilmeyen hallerde, bir tazmin bahis konusu olamaz… İhmal, dikkatsizlik ve kusurdan (kasıt hariç) doğan ve 10 yevmiyeyi aşan miktarda zarara sebebiyet veren işçi, bu zararı tazmin etmeyi kabul ettiği ve işverenin kabul edeceği muteber iki kefil gösterdiği takdirde, işveren akdin feshine gitmeyebilir. Bu takdirde zarara sebep olan işçinin aylık ücretinin ¼’ünden fazla kesinti yapılmaz.

Madde 20. Bu toplu iş sözleşmesinin kapsamına dahil işyerlerinin herhangi birinde iş hacminin azalması, iş yükünün azaltılması, üretim tekniğinin geliştirilerek değiştirilmesi gibi sebeplerle Etibank Genel Müdürlüğünün kararı ile lüzum görülen işçiler bir işletmeden diğer bir işletmeye nakledilebilirler. Ancak, işçi, Etibank Genel Müdürlüğü kararına uygun olarak kendisine tebliğ edilen nakil talimatını kabul etmediğini 5 işgünü içinde çalıştığı işyerinin işverenine bildirdiği takdirde İş Kanunu’nun 16/II maddesine göre hizmet akdini feshetmiş sayılır.

Demiryol-İş – TCDD ve bağlı ortaklıkları Tülomsaş, Tüvasaş, Tüdemsaş Toplu İş Sözleşmesi  (1.6.1991 -28.2.1993)

İşçilerin Statüsünün Değiştirilmemesi

Madde 4 – İşbu Toplu İş Sözleşmesi kapsamına giren işçilerin, sözleşmenin devamı müddetince rızaları hilafına statüleri değiştirilemez.

Hizmet Akdi ve İstihdam Prensibi

Madde 19 – İşverenin bu sözleşme kapsamına giren işyerlerinde esas itibariyle belirsiz süreli hizmet akdi ile işçi çalıştırılır. Ancak, aşağıda belirtilen işlerde belirli süreli hizmet aktiyle işçi çalıştırılabilir.

1- Bütün işyerlerindeki yatırım ve sipariş işleri (Elektrifikasyon ve Sinyalizasyon Grup Müdürlüklerinde ana hizmet üreten işyerleri hariç).

2- Bütün işyerlerindeki kaza, olağan dışı olay ve tabii afetler sebebiyle ortaya çıkan işler,

3- Bir yıl içinde yapılagelen olağan işler dışında mevsim icabı yılın muayyen aylarında yapılması zorunlu bulunan işlerle arızi olarak zaman zaman artan veya zuhur eden süreklilik arzetmeyen işler,

4- Yıllık revizyon işleri.

Yukarıda sayılan belirli süreli işlere alınan işçilerle bu işin süresine paralel olarak belirli süreli hizmet akdi yapılır. Bu işçiler alındıkları iş ve işyeri dışında herhangi bir iş ve işyerinde çalıştırılamazlar.

Yazılı hizmet akitlerinin bir nüshası işçinin kendisine ve bir nüshası da işçinin bağlı bulunduğu Sendika Şubesine gönderilir.

İşverence ilk defa işe alınan işçilerde deneme süresi bir aydır.

Tekrar İşe Alma

Madde 22 – I-a) Hastalığı sebebiyle hizmet akdi feshedilmiş olanlardan sağlık durumlarının düzeldiği TCDD Sağlık Kurulu raporu ile anlaşılanlar,

b) Maluliyet işlemine tabi tutulmuş olup sigortaca yapılan kontrol muayenesi sonucu maluliyet aylığı kesilen ve fakat yaşlılık aylığına hak kazanamayanlar,

İki ay içerisinde eski işyerlerine müracaat ettiklerinde aynı veya yakın mahallelerdeki işyerlerinden birinde, eski ücret derecelerinden işe alınırlar.

Askerden dönen mecburi hizmetliler iki ay içinde müracaat ettikleri takdirde eski işyerlerinde derhal işe alınırlar.

II- Daha önce işverenin işyerlerinde çalışmakta iken mahkumiyeti sebebiyle hizmet akdi feshedilenlerle eski hükümlülerin işe alınmasına ilişkin yönetmelik gereğince eski hükümlü olarak işe alınanlar da eski ücret derecelerinden işe alınırlar.

Yukarıdaki I. ve II. bend hükümlerine göre tekrar işe alınan işçilere ayrılış tarihindeki haklarından daha aşağı haklar verilemez.

III- Muvazzaf askerlik sebebiyle işten ayrılanlardan terhisini müteakip iki ay içinde müracaat edenlerle işverenin işyerlerinden istifa suretiyle ayrılıp bilahare müracaat edenler ancak ayrılış tarihindeki ücret derecelerinde, münhal varsa tekrar işe alınabilirler.

Tutukluluk, Gözetim Altına Alınma ve Mahkumiyet Halinde Fesih ve Tekrar İşe Başlatma

Madde 41 – 1- İşçi herhangi bir suçla tutuklandığı ve tutukluluğu 30 günü aştığı takdirde, hizmet akdi münfesih sayılır. 30 güne kadar süren tutukluluk hallerinde, tutuklu kalınan süreler kadar işçi ücretsiz izinli kabul edilir.

2- Gözetim altına alınan işçiler bunu belgeledikleri takdirde yasal gözaltı süresinde ücretsiz izinli addedilir. Ancak gözaltında geçen süre sonunda tutuklanan işçilerin hizmet akitleri münfesih sayılır.

3- Tutukluluğun,

a) Kovuşturmaya yer olmadığı,

b) Son tahkikatın açılmasına gerek olmadığı,

c) Beraat kararı verilmesi,

d) Kamu davasının düşmesi veya ortadan kalkması

nedenlerinden biri ile 90 gün içinde son bulması ve işçinin bu tarihten itibaren bir hafta içinde işine dönmeyi talep etmesi halinde işveren tarafından emsallerinin hakları ile işe alınır. 90 gün sonunda yapılan başvuru halinde boş yer varsa işe alınırlar. Bu halde işe tekrar alınan işçinin eski kıdem hakları saklıdır.

4- Adi suçlardan (bu maddenin 6. bendindeki suçlar hariç) yargılanmaları tutuklu olarak devam ederken 90 gün içinde tahliye edilenlerin, 1 hafta içinde başvurması ve işyerinde durumuna uygun münhal kadro bulunması ve hizmetine ihtiyaç duyulması halinde işveren tarafından tekrar işe alınırlar.

Bilahare hüküm giymeleri halinde hizmet akitleri münfesih sayılır. Şu kadar ki 5. fıkranın (a) ve (b) bentleri saklıdır.

5- Adi suçlardan yargılanmaları tutuklu olarak eden edenlerden:

a) 6 ay ve daha az ceza alan,

b) 6 aydan fazla ceza alıp cezası ertelenen, paraya çevrilen veya af ile sonuçlanan veya iyi hali nedeniyle 6 aydan fazla ceza aldığı halde 6 aydan önce tahliye edilen işçiler bir hafta içinde buşvurması ve işyerinde durumuna uygun münhal kadro bulunması ve hizmetine ihtiyaç duyulması halinde işverenin takdiri ile tekrar işe alınabilirler.

6- Yüz kızartıcı suçlar ile, sabotaj, Devletin Ülke ve Milleti ile bütünlüğüne, milli güvenliğe, kamu düzenine, Türk Silahlı Kuvvetlerine karşı işlenen suçlardan hüküm giyenler cezanın ertelenmesi, paraya çevrilmesi veya affa uğraması hallerinde dahi hiçbir suretle tekrar işe alınamazlar.

7- İşverene ait herhangi bir aracı görevli olarak kullanırken trafik kazası yapan şoförler ve iş makinaları operatörleri, bu nedenle tutuklandıkları veya hüküm giydikleri takdirde 90 gün içinde hükümlülük veya tutukluluk hali sona ermek şartıyla;

a) Tutuklu veya hükümlü kaldıkları sürenin sonunda 7 gün içinde,

b) Ehliyetlerinin mahkemece geri alınmış olması durumunda, ehliyetin iade edildiği tarihten itibaren 7 gün içinde başvurmaları halinde eski işlerine alınır. 90 günden fazla süren hükümlülük veya tutukluluk halinde tekrar işe başlatma işverenin takdirine bağlıdır.

8- Kamu davalarına tanık olarak çağrılanların bu sebeple işten ayrı kaldıkları süre için ücretlerinden bir kesinti yapılamaz.

Silah Altına Alınanların Ücretleri

Madde 42

Muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra, talim veya Sivil Savunma maksadıyla mükellefiyet altına alınan işçilerin iş akitleri feshedilmez. Mükellefiyet altına alan makamlarca herhangi bir ödeme yapılmadığı takdirde mükellefiyet altında kaldıkları müddete ait ücretleri tam olarak ödenir. Bahse geçen makamlarca bir ödeme yapılıp da bu ödemenin miktarı işçinin ücretinden az olduğu takdirde işveren yalnız aradaki farkı öder. Mükellefiyet altında kaldığı süreler gaybubetten sayılmaz. Mükellefiyet müddeti bir ayı geçerse aylık ücreti avans olarak ödenir.

Bu fıkra hükmü mükellefiyetin bitiminden sonra bir ay içinde tekrar işe avdet edenlere uygulanır.

Hizmet-İş – Konya Belediyesi Toplu İş Sözleşmesi (1.1.1991-31.12.1992)

Madde 78. İşveren 55 yaşını doldurmuş Sosyal Sigortalar Kurumundan emeklilik hakkını kazanmasına 1 yıl veya daha az kalmış bulunan işçileri bu müddet zarfında ve bu müddet bitimine kadar işten çıkaramaz.

Belediye-İş – Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Toplu İş Sözleşmesi (1.3.1990-28.2.1992)

Madde 18. Muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir nedenle silah altına alınan işçinin hizmet akdi işyerinden ayrıldığı günden itibaren 2 ay sonra feshedilmiş sayılır. İşçinin bu haktan yararlanabilmesi için işyerinde 1 yıl çalışmış olması zorunludur. Bir yıldan fazla çalışmış olan işçiler hakkında bir yılın üstündeki her ay için ayrıca 4 gün eklenir. Ancak bu toplam müddet 100 günü geçemez. Hizmet aktinin askıya alındığı süre içerisinde işçiye çıplak ücretinin ¾’ü ödenir. Askerdeyken aldıkları paralar bu miktardan düşülür.

Toplu olarak işten çıkarma zorunluluğunun doğmasından dolayı işçiler, aşağıda belirtilen sıraya göre işten çıkartılabilirler. İşçi çıkarma ile ilgili olarak işveren mevzuat hükümlerine uymak zorundadır. (a) Kendi isteği ile çıkmak isteyenler; (b) Deneme müddetini doldurmayanlar; (c) Taraf sendika üyesi olmayanlar; (d) Sosyal Sigortalar Kurumunca emekliliğe hak kazananlar. Sendika yöneticileri, işyeri baştemsilcisi ve temsilcileri en kıdemli işçi sayılırlar.

Belediye-İş – İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Toplu İş Sözleşmesi (1.3.1992-28.2.1994)

Askere Giden İşçilerin Tekrar İşe Alınması

Madde 16. Muvazzaf askerlik hizmeti dışında, herhangi bir nedenle silah altına alınan işçinin hizmet aktinin askıya alındığı süre içerisinde ücret ve sosyal haklarının tamamı ödenir.

Muvazzaf askerlik hizmetini yaptıktan sonra 1 ay içinde işine dönmek isteyen işçi (kıdem tazminatını almamış ise) ayrıldığı derece müktesep haklarına ek olarak işbu sözleşme ile sağlanan haklardan yararlandırılarak, eski yerine veya eski işine uygun başka bir işe alınır.

Çalışanların İş Akitleri ve Geçici İşçilerin Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanmaları

Madde 22. İşçiler, belirli ve belirsiz süreli iş akitleri ile işe alınırlar.

Mahiyeti itibari ile devamlılık arz eden işlerde çalışan işçiler, süresi belirli olmayan iş akdi ile alınıp çalıştırılan işçilerdir.

Mahiyeti itibari ile devamlılık arz etmeyen mevsimlik veya belirli bir işin yapılması için işe alınan işçilerle yapılan akitler süresi belirli iş akitleridir.

Süresi belirli iş akitleri 6 aydan fazla müddetle yapılamaz. İşveren süresi belirli hizmet akdi ile aldığı bir işçiyi süre bitiminden sonra çalıştırdığı takdirde bu işçi boş kadro olması halinde devamlı kadroya geçirilir. Boş kadro olmaması halinde yeni işçi gereksinmesi devam ediyorsa, ara verilmeden o işçilerin sözleşmesi yenilenmiş sayılır.

İşveren, bünyesinde geçici işçi olduğu müddetçe dışardan kadrolu işçi alamaz, mevcut münhal kadrolara veya açılacak kadrolara öncelikle işe giriş tarihine göre geçici işçilere kadro vermek zorundadır.

Mevcut geçici işçiler, toplu iş sözleşmesinin yürürlük tarihinden itibaren, sözleşmenin tüm hükümlerinden yararlanırlar.

İşçi Çıkartılmaması

Madde 48. Sosyal Sigortalardan emeklilik hakkını kazanmasına 5 yıl veya daha az süre kalmış bulunan işçiler bu müddet bitene kadar işten çıkartılamazlar.

Haber-İş – PTT Toplu İş Sözleşmesi Toplu İş Sözleşmesi (1.9.1991-31.5.1993)

Madde 42. İşyerinde çalışan işçilerden iş kazası veya da meslek hastalığı nedeniyle çalışmakta olduğu işi yapamayacak duruma düşen üyelerin hizmet akitleri feshedilemez. Öncelikle çalışırken sakatlandığı işyerinde sağlık raporuna uygun bir işe verilir. Uygun iş bulunmadığı takdirde rızası alınmak suretiyle varsa başka bir işyerindeki uygun bir işe nakledilebilir. Sosyal Sigortalar Kurumundan sürekli işgöremezlik gelirine hak kazanmaları halinde bu miktar ücretinden düşülür. Ancak iş kazası veya meslek hastalığı öncesi yaptığı işi yapmaya devam ettirilenlerin ücretinden düşürme yapılmaz. Ancak işçinin durumuna uygun iş bulunmaması halinde İş Kanunu’nun 13. maddesine göre ihbar süresine ait ücreti peşin ödenmek suretiyle hizmet akdi feshedilir.

Madde 15. İşçilerin belediye sınırları (Büyükşehir belediyesi bulunan yerlerde Büyükşehir belediye sınırları) dışındaki işyerlerine daimi olarak nakledilebilmeleri yazılı rızaya bağlıdır. Geçici süre ile nakillerde işçinin rızası aranmaz, ancak bu süre 3 ayı geçemez. Belediye hudutları dışındaki işyerlerine nakledilen işçilerin nakle rıza göstermemeleri halinde İş Kanunu’nun 16. maddesinin II/e fıkrasına göre iş akdini feshetmiş sayılarak sözleşmenin 106. maddesine göre kendilerine kıdem tazminatları ödenerek ilişkileri kesilir.

İşbu toplu iş sözleşmesi kapsamına giren işçiler sözleşmenin devamı müddetince rızaları hilafına memur veya sözleşmeli personel statüsüne geçirilemezler.

TGS, Cumhuriyet Toplu İş Sözleşmesi (1.10.1990-30.9.1992)

Madde 34. TGS üyesi gazeteci, gazetedeki fikir suçuna ait bir yayından ötürü hürriyeti kısıtlanırsa mahkumiyet süresince ücretini bütün haklarıyla birlikte işverenden almaya devam eder ve iş sözleşmesi hiçbir şekilde feshedilemez. TGS üyesi gazetecinin gazetesindeki bir yayın dolayısıyla uğrayacağı maddi mahkumiyet işveren tarafından karşılanır. Hapis cezasının paraya dönüştürülmesi olanağı var ise, işveren bu miktarı karşılamakla yükümlüdür. Yukarıda belirtilen hürriyet kısıtlaması ya da maddi mahkumiyet TGS üyesi gazetecinin işyerinden ayrılmasından sonra vuku bulmuşsa bu halde de bu maddenin birinci paragrafı uygulanır… Hürriyeti bağlayıcı mahkumiyete sebep olan yayını, işverenin zorlaması sonucunda gazetede yayınlanmış ise, o takdirde, işveren, TGS üyesinin mahkumiyet süresince ücretini bir misli fazla olarak ödeyecektir. Mahkumiyeti biten TGS üyesi günün şartları ile görevine döner.

Madde 33. TGS üyesinin askerlik sırasında iş sözleşmesi fashedilemez. TGS üyesi askerlik süresinin sona ermesiyle, işyerindeki eski işine döner ve işyerindeki sözleşmenin tüm haklarından (zamlar dahil) yararlanır.

Madde 31. Hasta bulunan TGS üyesinin iş sözleşmesi 18 ay süre ile feshedilemez.

Madde 32. TGS üyesinin hamileliğini doktor raporu ile belgelediği tarihten başlayan ve doğum tarihinden 1 yıl sonraya kadar geçen süre içinde iş sözleşmesi feshedilemez.

Madde 22. İşyerinde 212 sayılı yasaya bağlı olarak stajyer işçi sayısı toplam olarak hiçbir surette mukaveleli kadronun % 5’ini geçemez.

Basın-İş – Meteksan Toplu İş Sözleşmesi (1.1.1990-31.12.1991)

Madde 27. İşçinin herhangi bir suç nedeni ile tutuklanması veya gözaltına alınması halinde işçi, tutukluluk veya gözaltında bulundurulma durumu sona erinceye kadar ücretsiz izinli sayılır.

Madde 28. Muvazzaf askerlik görevini yerine getirmek amacı ile askere alınan işçilere, askere gitmek için işten ayrıldıkları tarihte son aldıkları ücretin yarısı kadar harçlık verilir. Askere giderken kıdem tazminatını almamış olan ve muvazzaf askerliğini bitiren işçi, bitim tarihinden itibaren bir ay içinde yeniden işe alınmak için başvurduğunda, işyerinde boş kadro varsa derhal, yoksa ilk açılacak boş kadroyla alınır.

Toleyis – Sheraton İstanbul Toplu İş Sözleşmesi, M. 17) (1.1.1990-31.12.1991)

Madde 16. Boşalan maktu ücretli ve yüzdeli kadrolara atamalarda, bu göreve uygun olup, işyerinde çalışan sendika üyelerine öncelik tanınır.

Boşalan maktu ücretli kadrolara alt kademedeki üyelere boşalan kadronun ücretine yükseltilmesi de beraber yapılır.

Boşalan maktu ücretli ve yüzdekil kadrolara atama yapılırken öncelikle ehliyet, liyakat ve kıdem gözönünde tutulur.

Madde 17.

İşçinin muvazzaf askerlik hizmeti dışında herhangi bir nedenle silah altına alınması halinde hizmet akdi feshedilemez.

Askere alınan işçi bu dönemde ücretli izinli sayılır. İşçiye er maaşları hariç olmak üzere Devletçe herhangi bir ödeme yapılmadığı takdirde bu sürelere ilişkin ücreti tam olarak, bir ödeme yapıldığı takdirde ise, yapılan ödeme ile işyerindeki gerçek ücreti arasındaki fark işverence kendi kasasından ödenir.

Deneme süresindeki işçiler hariç, bu madde hükmü işçinin hizmet süresine bakılmaksızın uygulanır.

Muvazzaf askerlik nedeniyle işinden ayrılan işçilerden, bu ödevin bitiminden itibaren 2 ay içinde başvuranları işveren; başvuru tarihini izleyen 2 ay içinde eski ünvanları ile işe alır. İşverenin bu sözleşme hükmüne uymaması halinde işçiye yasal kıdem tazminatına ek olarak ihbar önellerine ilişkin ücreti, işe almama tazminatı olarak işverence ödenir.

Madde 33. Hastalığın devamı süresince işçinin 18 ay süre ile iş akdi feshedilemez.

Kristal-İş – T.Cam Çimento ve Toprak Sanayii İşverenleri Sendikası Toplu İş Sözleşmesi (1.1.1991-31.12.1992)

Madde 13. Dışardan işçi almak gerektiğinde, işyerinde çalışan işçilerin eş ve çocukları ile daha önce tensikat sebebiyle çıkarılmış işçilerin işe alınmasına öncelik verilecektir.

Madde 14. Yasada belirtilen sürekli işlerde, geçici işçi ve müteahhit firma çalıştırılamaz. Belirli süreli tevsi, montaj ve fırın tamiri işlerinde belirli süreli hizmet akdi ile çalıştırılan işçilerle, süreksiz işlerde çalıştırılan geçici işçiler hakkında bu toplu iş sözleşmesi uygulanmaz. Şu kadar ki, daimi işlerde 1 aydan fazla geçici işçi çalıştırılamaz.

Çimse-iş – Çitosan Toplu İş Sözleşmesi (1.1.1990-31.12.1991)

Madde 17. İşe almalarda, işyerinden emeklilik, maluliyet ve ölüm nedeniyle ayrılanlar ile halen çalışan işçilerin eş ve çocuklarına öncelik tanınır.

TÜMTİS – NAK-İŞ Toplu İş Sözleşmesi (1.5.1991-28.2.1993)

Madde 10 – Deneme Süresi

Bu Toplu İş Sözleşmesi kapsamına giren işyerlerinde deneme süresi bir aydır.

Madde 14. Hastalık Halinde Akdin Devamı. İşçinin iş akdi hastalığı sebebiyle bir yıl müddetle feshedilemez. S.K.K.ca çalışamaz raporu verildiği takdirde, işçinin tüm yasal hakları işverence ödenmek suretiyle feshedilebilir.

İşçinin işverenin işini yaptığı sırada geçirdiği iş kazası veya hastalık nedeni ile kısmen malul olarak asıl işini göremeyecek duruma düşmesi halinde kendisine maluliyeti ile ilgili uygun bir görev verilir.

Askere Alınan İşçiler: Muvazzaf askerlik hizmetini yapıp dönenlerden üç ay içinde müracaat ettikleri takdirde vasıflarına uygun boş yer varsa, işe tercihli olarak alınacaklardır. İhtiyat askerlik hizmeti için askere alınanlara en çok 4 aya kadar ücretleri işverence ödenecektir.

Ağaç-İş – Yonsan Toplu İş Sözleşmesi (1.9.1991-31.8.1993)

İşveren kendi işyerinde iş kazası sonucu sakatlanarak eski işinde çalışamayacak duruma gelen fakat başka bir işte çalışabileceği doktor raporuyla tevsik edilen işçiyi eski durumu ile mütenasip yapabileceği başka bir işe nakleder.

BASİSEN – Yapı ve Kredi Bankası Toplu İş Sözleşmesi (1.4.1991-31.3.1993)

Madde 16. Maluliyet nedeniyle Bankadan ayrılanlardan, sağlık kurulu raporu ile yeniden çalışabilir duruma geldiği belgelenen işçiler, işe alınmalarını istedikleri takdirde, müracaatlarından itibaren en geç 2 ay içinde eski işine veya eski işine uygun diğer bir işe daha önce çalıştığı işyerinde veya ikametgahına yakın diğer bir işyerinde işe alınırlar.

Dok Gemi-İş – Erkal Uluslararası Nakliyat Toplu İş Sözleşmesi (15.4.1990-14.4.1992)

Madde 17. İş Kanunu’nun 13. Ve 17. maddeleri gereğince hizmet akdi feshedilecek sendika üyesi işçiler hakkında, hizmet akitlerinin son bulması kararı için sendikanın görüşü alınır. Ancak sendikanın müsbet veya menfi mütalaası neticesinde iş akdi fesh olunan üye için cezai şart uygulanmaz. Aksi takdirde işçiye kıdem tazminatından ayrı olarak kıdem tazminatı miktarınca işsizlik ödeneği ödenir.

Tarım-İş – Tarım Bakanlığı Taşra Teşkilatı Toplu İş Sözleşmesi (1.1.1990-31.12.1991)

Madde 19. Bir önceki mevsimde işyerinde çalışan mevsimlik işçiler, yeni iş mevsimi açıldığında işe başlama tarihinden en az 15 gün önceden PTT kanalı ve taahhütlü mektupla işe davet edilirler. Süresinde işe gelmeyen mevsimlik işçiler iş akitlerini kendileri feshetmiş sayılırlar ve geçmiş hizmetleri için işverenden hiçbir hak talebinde bulunamazlar. Yeni iş mevsiminin açılmasına rağmen işe davet edilmeyen ve işe davet edildikleri halde iş verilmeyen mevsimlik işçilerin iş akidleri işverence feshedilmiş sayılır ve bu durumda işçilerin her türlü yasal hakları ve tazminatları işverence işçilere ödenir. Ancak, işyerine davet edilecek mevsimlik işçi sayısı 25’den fazla ise, bu işçilerin işe davetleri işyerleri ilan tahtalarında, davet edilecek işçilerin isimleri, işe başlama tarihinden en az 15 gün önce olmak üzere işe başlama tarihleri, işe başlayacakları işyerleri, başvurma yerleri belirtilmek suretiyle ilanen yapılır. Bu ilanların birer sureti altları işveren vekillerince imzalanarak ve işçinin işe başlayıp başlamadığı hakkında not düşerek işçinin şahsi dosyasında saklanır.