Yeni yazı dizimizde 2 temel esas var. İlk olarak emeklilikte bazı kavramlara değineceğiz. Çünkü bu kavramlar eksik bilindiği için sorular mecrasından uzak olabiliyor.

Ali PEKTEN / Sosyal Güvenlik Uzmanı / alipekten@hurriyet.com.tr

Maalesef yanlış bilgilendirmeler 100 prim günü olan bir şeker hastasını bile malulen emeklilik beklentisine sokuyor ve yüz binler SGK önüne yığılabiliyor. İkinci olarak, emekli olabilme hal ve şartlarıyla ilgili sizlerden gelen sorulardan çokça örnek vererek, bilgilendirmeye çalışacağız. Son gün ise herkesin kendisine ait emeklilik durumunu görmesini sağlayacak yanından ayıramayacağı kademeli emeklilik şartlarının yer aldığı emeklilik tablolarını sunacağız. Değerli Hürriyet okurları emeklilik dosyası içinde önemli bir yer tutan malulen emekliliğe daha önceki yazı dizimizde geniş olarak yer verdiğimiz için ayrıca burada değinilmemiştir. Kendi durumuyla ilgili detaylı soru soracak okurlarımız, mail adresimize başvurabilir. Sunulan bilgiler şahsi görüşlerimdir. Hiçbir kurum ve kuruluşu bağlamaz.

Sigortalılık süresi, sigortalılık başlangıcı nedir?

Sigortalının adına emeklilik primi ödenmeye başladığı tarih ile aylık bağlanılması için talepte bulunulan veya vefat ettiyse vefat tarihi arasında geçen süreye sigortalılık süresi, tüm sosyal güvenlik kanunlarına (banka sandıkları dahil) göre emeklilik primine tabi olarak ilk defa işe girdiği tarihe ise sigortalılık başlangıç tarihi denir. 

-Staj yaptım ve sigorta numarası aldım. Bu emeklilik için başlangıç olmaz diyorlar doğru mu? (Ahmet Coş)

Ahmet Bey sigortalılık süresinin başlangıcı emeklilik için prim kesilemeye başlanan tarihtir. Staj döneminde iş kazası ve meslek hastalığı primi kesilir, emeklilik primi kesilmediğinden staja başlanılan tarih sigorta emeklilik için başlangıç sayılmaz.

Sigortalılık başlangıç tarihini etkileyen etkenler nelerdir?

 1-İşe giriş tarihi ile SGK ya bildirimin farklı olması durumunda, SGK ya bildirilen tarih işe giriş tarihidir.
 2- 1/4/1981 (dahil)den sonra 18 yaşın altında çalışmaya başlanıldığında sigorta başlangıcı 18 yaşının doldurulduğu tarihidir,
 3-Sigorta başlangıç tarihinden önceki bir sürede borçlanma yapılacaksa borçlanılan gün sayısı kadar geriye gidilen tarih sigortalılık başlangıç tarihidir. 

-1.10.1975 doğumluyum, 17 yaşında 1.3.1992 de işe başladım. Bu durum sigorta başlangıcımı ve emeklilik tarihimi etkiler mi? (Sebahat Kara)

-Sebahat Hanım, 1/4/1981(dahil) tarihinden sonraki bir tarihte işe girdiğiniz için işe başlama tarihiniz 18 yaşın doldurulduğu tarihtir. 1/4/1981 den önce işe girseydiniz o zaman 17 yaşında başlamış sayılacaktınız. İşe giriş tarihinize göre koşullarınız işe girdiğinizdeki yaşınızın 18 veya altında olmasına bakılmaksızın 20 yıl, 48 yaş, 5525 gündür. Ancak aylık talep ettiğinizde bu şartlardan 20 yılın dolacağı tarihin tespitinde ise 18 yaşını doldurduğunuz 1.10.1993 tarihi esas alınır ve buna göre de 20 yıllık olma şartı 1.10.2013 tarihinde dolar.

-Askerliğimi 01/01/1997-30/06/1998 arasında yaptım ve  12/04/1999 da  işe girdim. Askerlik borçlanması yaparsam işe girişim geri gider mi ve bana bir faydası olur mu?

– Askerliğinizi ilk işe girdiğiniz tarihten önce yaptığınız için başlangıcınız borçlanma süresi kadar geri gider. Yani başlangıcınız 18 ay geriye giderek, 12/10/1997 olur  ve 58 yaş yerine 57 yaşında 5975 gün yerine 5900 gün prim ödeyerek emekli olabilirsiniz.

Mahkeme kararı ile yaş düzeltme yapılarak erken emekli olunabilir mi?

İlk defa işe girilen tarihten önce yapılan yaş düzeltmelerinde yeni yaş dikkate alınır. Ancak sonradan yapılanlar dikkate alınmaz.
-1958 doğumluyum, Nüfusa 1961 doğumlu olarak kaydettirilmişim. 13.3.1980 tarihinde işe girdim.2002 yılında mahkemede yaşımı düzelttirdim ve nüfusumu 1958 yaptım. SGK bu düzeltmeyi dikkate almadı. Böyle şey olur mu? (Mustafa Kaan)
– Doğrusu böyle. SGK, işe girdikten sonra yapılan yaş düzeltmelerini dikkate almaz. Eğer yaş düzeltmenizi işe girdiğiniz 13.3.1980 tarihinden önce yapmış olsaydınız, dikkate alırdı. 

Sigortalılık süresine eklenen süreler nelerdir?

2008 Ekim ayı başından önceki itibari hizmet süreleri ve fiili hizmet süresi zamları sigortalılık süresine ilave edilmektedir. 

Hizmetlere ilave  edilen süreler nelerdir?

-Maden yeraltı işlerinde,
-Fiili hizmet süresine tabi işyeri ve işlerde,
-2008 ekim sonrasındaki çalışmalarda Başka birinin bakımına muhtaç malül çocuk annelerinde, 
çalışmaların dörtte biri toplam prim ödeme gününe eklenmektedir.

Emeklilik yaşını aşağıya çeken genel durumlar nelerdir?

Esas olan yaşın tamamlanmasıdır. Ancak, itibari/fiili hizmet kapsamındakilerin sürelerin dörtte biri ile başka birisinin bakımına muhtaç malül çocuğu bulunan annelerin Ekim 2008 den sonraki çalıştığı sürelerin dörtte birine karşılık gelen süre emeklilik yaşından indirilmekte ve erken yaşta emekli olunması sağlanmaktadır.

İşsiz kalınan zamanlardaki boşluklar borçlanılarak emekli olunabilir mi?

Sosyal güvenlik mevzuatında hangi çalışmaların borçlanılarak hizmetlere saydırılacağı açık bir şekilde belirtilmiştir. Şu anda mevcut kanunda hiçbir şekilde sigortalılık sürelerinde boşta geçen zamanların borçlanarak kapatılması gibi bir hüküm olmadığı gibi uygulamada da kesinlikle yoktur. Kamuoyunda bu şekilde borçlanma yaparak insanları emekli edeceğini söyleyenlere kesinlikle aldırış edilmemelidir. Çünkü bu şekilde vatandaşlarımız dolandırılmaktadır.

İstirahat parası almakta iken (yani hasta iken) yaşlılık aylığını da hak ediyorum. Hem aylığı hem de istirahat parası alabilir miyim?

Yaşlılık aylığın ödenmesine başlanacağı tarihte geçici iş göremezlik ödeneği (istirahat parası) de  almakta olan sigortalının aylığı, istirahat tarihinin sona erdiği tarihi takip eden ay başından başlar. Ancak, bağlanacak aylık, istirahat parasından çok ise, aradaki fark ödenir.

Yaşlılık aylığı hangi statüye göre bağlanır?

-Ekim 2008 den ÖNCE işe giren için son 7 yıllık çalışma içinde en fazla çalışılan sigortalılık hali, hizmetlerin eşit olması halinde ise son sigortalılık hali,
-Ekim 2008 den SONRA işe girenler de ise, son yıla bakılmaksızın toplam çalışma içinde en fazla hangi sigorta hali varsa o esas alınır. SSK ve Bağ-Kur ve Emekli Sandığı eşit günse o zaman en son çalışma hangisinde ise ona göre aylık bağlanır.

-Ali bey, Benim SSK’LI, Bağ-Kur’lu ve memur olarak 7800 gün çalışmam var. Ben hangisinden emekli olacağımı nasıl bulacağım? (Atilla Arlı)

Atilla bey, öncelikle primini yatırdığınız son 7 yıl yani 2520 günü ayırın, dikkat edin sadece prim yatırdığınız günler olacak.Prim yatırmadığınız süreler dahil değil.Bu süre içinde en fazla primi nereye yatırmış iseniz oradan emekli olursunuz.

1960 doğumluyum, 1975’te BAĞ-KUR’lu oldum. 5 sene prim yatırıp ayrıldım. Ara verdim. 2012 den itibaren isteğe bağlı oldum. Ben nasıl emekli olurum. İsteğe bağlıya devam mı edeyim, sigortaya mı geçeyim? (Serdar Bal)

Bağ-Kur’un şartları SSK’ya göre biraz daha zor. SSK’dan emekli olmanız yararınıza. İşe başlangıcınıza göre SSK dan 15 yıl, 55 yaş ve 3600 günle emekli olabilirsiniz. Priminizi 3600 güne tamamlarken son 1261 günü (3,5 yıl) mutlaka SSK’lı olun. Unutmayın, isteğe bağlı sigortalı olan artık Bağ-Kur kapsamındadır.

Yaşlılık aylığı bağlanması için aranan şartlar nelerdir ve ne zaman aylık başlatılır?

Üç şartı vardır. Sigorta süresi, prim gün sayısı ve belli yaşta bulunma. Aylık yazılı istek tarihinden sonraki aybaşından başlatılır.

-Ali bey 25 yıldır SSK’lıyım. 2.7.2013 tarihinde emeklilik şartlarımı sağladım. İşten ayrıldım ve aynı gün SGK’ya başvurdum. Aylığımı temmuz ayından itibaren almam gerekirken SGK aylığımı 1 ağustostan başlatıp bana eksik ödeme yapmış ne yapmam lazım? (Ayşe Kara)
– Ayşe hanım, SGK emekli aylığını mutlaka yazılı başvuru ile başlatır. Aylıklarda başvuru tarihini takip eden aybaşından başlar. Dolayısıyla kurumun yaptığı işlem doğru eksik ödeme yok.

YARIN: Yaşlılık aylığı için işten çıkmaya gerek var mıdır? Bağ-Kur’lunun prim borcu varsa aylık bağlanır mı? Yaşlılık aylığı bağlanma genel koşulları nelerdir? 5400 gün prim ödeyene de aylık bağlanır mı, Şartları nelerdir? Yaşlılık aylığına hak kazanma özel koşulları nelerdir?