Sendika, işverenle toplusözleşme imzalar. Bazı haklar alınır; ancak bazı haklar da toplusözleşmeyle kısıtlanır. Çalışma yaşamıyla yakından ilgilenmiyorsanız, bir sendikanın imzaladığı toplu iş sözleşmesiyle üyelerinin haklarını nasıl kısıtladığını bilmezsiniz.

Sendika, işverenle toplusözleşme imzalar. Bazı haklar alınır; ancak bazı haklar da toplusözleşmeyle kısıtlanır. Çalışma yaşamıyla yakından ilgilenmiyorsanız, bir sendikanın imzaladığı toplu iş sözleşmesiyle üyelerinin haklarını nasıl kısıtladığını bilmezsiniz.
Zekeriye Nazlım’m genel başkanlığını yaptığı Çimse-İş Sendikası 25 Mart 2013 tarihinde Çimento Endüstrisi işverenleri Sendikası ile bir grup toplu iş sözleşmesi imzaladı. Toplu sözleşme 26 şirkete bağlı ve çoğunluğu çimento fabrikası olan 46 işyerinde çalışan işçileri kapsıyor. Bu işyerlerinde 8 bine yakın işçi çalışıyor. Sendika üyesi nasıl hak kaybeder?
AKP iktidarları döneminde kabul edilen ve halen yürürlükte bulunan 4857 sayılı iş Kanunu, işçi aleyhindeki bazı düzenlemelerin ancak toplu iş sözleşmesiyle uygulanabileceğini belirtiyor. Diğer bir deyişle, işçi eğer sendika üyesi değilse, bazı hak kayıplarından kurtuluyor. Eğer sendika üyesiyse, bazı haklarını kaybedebiliyor. ÇimseTş’in imzaladığı toplu iş sözleşmesi geçenlerde elime geçti. Bu kadarını beklemiyordum. Toplu iş sözleşmesinden bazı örnekler vereyim. Bizim iş Kanunu’nda işçinin kıdem tazminatım ve ihbar süresinin ücretini yakarak işten atma, 25. maddede düzenlenmiştir. Çok kötü bir maddedir. ÇimseIş’in toplusözleşmesine bu madde aynen alınmış; ancak aynen alınmakla yetinilmemiş, işçinin tazminatsız olarak işten çıkarılmasına imkân tanıyan bir ekleme yapılmış. Toplu iş sözleşmesinin 35/B/II/h maddesine göre, işçinin "iş sağlığı ve güvenliği kurallarına aykırı davranması sebebiyle aldığı yazılı ihtar ve ücret kesilmesi cezalarına rağmen söz konusu kurallara uymaması" durumunda, işçinin kıdem tazminatı yakılmaktadır.
Bir sendika kendi üyesinin işten atılmasını nasıl kolaylaştırır? iş Kanunu’nda işçinin tazminatsız olarak işten çıkarılmasına yol açabilecek durumlar tek tek sıralanmıştır. Kanunun 25/11. maddesinde sıralanan durumlar dışında bir işçinin kıdem tazminatı yakılarak ve ihbar süresinin ücreti ödenmeden işten çıkarılması mümkün değildir. ÇimseTş’in imzaladığı toplu iş sözleşmesine göre kapsamdaki işyerlerinde iki işçi ve iki işveren temsilcisinden oluşan bir disiplin kurulu kuruluyor. Kurulun başkanı işveren temsilcisi. Oyların eşitliği durumunda başkanın oyu 2 oy sayılıyor. Toplusözleşmeye bir de "işçiler hakkında uygulanacak cezalar" maddesi eklenmiş (m.66). Bu maddede yer alan ve işçilerin kıdem tazminatları yakılarak işten atılmalarına yol açabilecek birçok davranış, iş Kanunu’nda yok.
Çimse-İş, iş Kanunu’nda yer almayan birçok hatayı, işçinin kıdem tazminatsız olarak işten atılması için yeterli neden saymış. Bunlardan örnekler vereyim: Kendisine verilen işten başka bir işle uğraşmak (bir yıl içinde 2 kez yaparsa) işbaşı saatinden başka bir zamanda işbaşı yapmak (2 kez) işyerine girip çıkmak için tebliğ edilen yol ve kapılardan başka yerlerden girip çıkmak (2 kez) Alet edevat, tezghah, makine, tesisat veya verilen iş üzerinde izinsiz değişildik yapmak (2 kez) Yasak olan yerlerde sigara, puro ve benzerlerini içmek veya ateş yakmak (2 kez) Alet edevat, tezgâh, ekipman veya makineyi kullanım amacı dışında kullanmak (2 kez) işinde kayıtsızlık göstermek (bir yıl içinde 4 kez yaparsa) Sebepsiz şekilde işinin başından ayrılmak (4 kez) işbaşında şakalaşmak, işi aksatacak ve arkadaşlarım taciz edecek başka harekeüerde bulunmak (4 kez) Kendisine ait olmayan dolap, eşya ve edevatı karıştırmak ve görevi ile ilgili olmayan yerlerde dolaşmak (4 kez) Daha neler var, neler…