fazla mesai, fazla mesai ispatı, imzalı bordrolar, yöneticinin fazla mesai hesabı, 270 saatlik fazla mesai

T.C.

YARGITAY

9. HUKUK DAİRESİ

E. 2009/17056

K. 2009/34159

T. 10.12.2009

• FAZLA ÇALIŞMA ALACAĞI ( Bölge Çalışma Müdürlüğünün İşyerinde 21 Saat Fazla Çalışma Yapıldığı Yönündeki Tespiti Yazılı Belge Niteliğinde Olduğu – Davacının Yıllık İzin Kullandığı Süreler Düşülerek Fazla Çalışma Alacağı Hesaplatılarak Hüküm Altına Alınması Gerektiği )

• FAZLA ÇALIŞMA SÜRESİNİN HESAPLANMASI ( Davacının Yıllık İzin Kullandığı Süreler Düşülerek Hüküm Altına Alınması Gerektiği )

• YAZILI BELGE ( Bölge Çalışma Müdürlüğünün İşyerinde 21 Saat Fazla Çalışma Yapıldığı Yönündeki Tespiti Yazılı Belge Niteliğinde Olduğu – Davacının Yıllık İzin Kullandığı Süreler Düşülerek Fazla Çalışma Alacağı Hesaplatılarak Hüküm Altına Alınması Gerektiği )

• FAZLA ÇALIŞMANIN İSPATI ( Bölge Çalışma Müdürlüğünün İşyerinde 21 Saat Fazla Çalışma Yapıldığı Yönündeki Tespiti Yazılı Belge Niteliğinde Olduğu )

4857/m.41,68

ÖZET : Davacı, kıdem, ihbar tazminatı, izin, hafta tatili, genel tatil, fazla çalışma alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir. Somut olayda davacı işçinin fazla çalışma yaptığı sabittir. Bölge Çalışma Müdürlüğünün işyerinde 21 saat fazla çalışma yapıldığı yönündeki tespiti yazılı belge niteliğindedir. Dosya içerisinde imzalı ücret bordrolarının bir kısmında fazla çalışma alacağı tahakkuk ettirilmiştir. Ayrıca davacının yıllık izin kullandığı dönemler de fazla çalışma alacağı hesabında katılmıştır. Fazla çalışma alacağı tahakkuk ettirilen aylar dışlanıp ayrıca davacının yıllık izin kullandığı süreler düşülerek fazla çalışma alacağı hesaplatılarak hüküm altına alınması gerekir.

DAVA : Davacı, kıdem, ihbar tazminatı, izin, hafta tatili, genel tatil, fazla çalışma alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır. Hüküm duruşmalı olarak davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş ise de; HUMK.nun 435.maddesi gereğince duruşma isteğinin süreden reddine ve incelemenin evrak üzerinde yapılmasına karar verilmiş olmakla Tetkik Hakimi C.Çelik tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : 1-Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.

2-Davacı işçinin fazla çalışma yapıp yapmadığı hususu taraflar arasında uyuşmazlık konusudur.

Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Ücret bordrolarına ilişkin kurallar burada da geçerlidir. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır. Bordroda fazla çalışma bölümünün boş olması ya da bordronun imza taşımaması halinde işçi fazla çalışma yaptığını her türlü delille ispat edebilir.

Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları, delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın bu tür yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların dinletmiş oldukları tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir.

İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğu yönündeki ihtirazi kaydının bulunması halinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü delille söz konusu olabilir. Buna karşın, bordroların imzalı ve ihtirazi kayıtsız olması durumunda dahi, işçinin geçerli bir yazılı belge ile bordroda yazılı olandan daha fazla çalışmayı yazılı delille kanıtlaması gerekir. İşçiye bordro imzalatılmadığı halde, fazla çalışma ücreti tahakkuklarını da içeren her ay değişik miktarlarda ücret ödemelerinin banka kanalıyla yapılması durumunda da ihtirazi kayıt ileri sürülmemiş olması, ödenenin üzerinde fazla çalışma yapıldığının yazılı delille ispatlanması gerektiği sonucunu doğurmaktadır.

İşyerinde en üst düzey konumda çalışan işçinin görev ve sorumluluklarının gerektirdiği ücretinin ödenmesi durumunda ayrıca fazla çalışma ücretine hak kazanılması olanaklı değildir. Bununla birlikte üst düzey yönetici konumunda olan işçiye aynı yerde görev ve talimat veren bir yönetici ya da şirket ortağı bulunması durumunda, işçinin çalışma gün ve saatlerini kendisinin belirlediğinden söz edilemeyeceğinden yasal sınırlamaları aşan çalışmalar için fazla çalışma talep hakkı doğar.

İş sözleşmelerinde fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dahil olduğu yönünde kurallara sınırlı olarak değer verilmelidir. Dairemiz, 270 saatle sınırlı olarak söz konusu hükümlerin geçerli olduğunu kabul etmektedir. O halde işçinin anılan sınırlamaların ötesinde fazla çalışmayı kanıtlaması durumunda fark fazla çalışma ücretinin ödenmesi gerekir.

Fazla çalışma yönünden diğer bir yasal sınırlama da, İş Kanununun 41. maddesinde yazılı olan fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda iki yüz yetmiş saatten fazla olamayacağı şeklindeki hükümdür. Ancak bu sınırlamaya rağmen işçinin daha fazla çalıştırılması halinde, bu çalışmalarının karşılığı olan fazla mesai ücretinin de ödenmesi gerektiği açıktır. Yasadaki sınırlama esasen işçiyi korumaya yöneliktir. Dairemizin kökleşmiş uygulaması bu yöndedir ( Yargıtay 9.HD. 18.11.2008 gün 2007/32717 E, 2008/31210 K. ).

Fazla çalışmanın yazılı delil ya da tanıkla ispatı imkan dahilindedir. İşyerinde çalışma düzenini bilmeyen ve bilmesi mümkün olmayan tanıkların anlatımlarına değer verilemez.

Fazla çalışmanın belirlenmesinde 4857 sayılı İş Kanununun 68. maddesi uyarınca ara dinlenme sürelerinin dikkate alınması gerekir.

Fazla çalışmaların uzun bir süre için hesaplanması ve miktarın yüksek çıkması halinde Yargıtay’ca son yıllarda indirim yapılması gerektiği istikrarlı uygulama halini almıştır ( Yargıtay, 9.HD. 18.7.2008 gün 2007/ 25857 E, 2008/ 20636 K., Yargıtay 9.HD. 28.4.2005 gün 2004/ 24398 E, 2005/ 14779 K. ve Yargıtay 9.HD. 9.12.2004 gün 2004/ 11620 E, 2004/ 27020 K. ). Fazla çalışma ücretinden indirimi öngören bir yasal düzenleme olmasa da, bir işçinin günlük normal çalışma süresinin üzerine sürekli olarak fazla çalışma yapması hayatın olağan akışına aykırıdır. Hastalık, mazeret, izin gibi nedenlerle belirtilen şekilde çalışılamayan günlerin olması kaçınılmazdır. Böyle olunca fazla çalışma ücretinden bir indirim yapılması gerçek duruma uygun düşer. Fazla çalışma ücretinden indirim, taktiri indirim yerine, kabul edilen fazla çalışma süresinden indirim olmakla, davacı tarafın kendisini avukat ile temsil ettirmesi durumunda reddedilen kısım için davalı yararına avukatlık ücretine hükmedilmesi gerekir. Ancak, fazla çalışmanın taktiri delil niteliğindeki tanık anlatımları yerine, yazılı belgelere ve işveren kayıtlarına dayanması durumunda böyle bir indirime gidilmemektedir.

Somut olayda davacı işçinin fazla çalışma yaptığı sabittir. Bölge Çalışma Müdürlüğünün işyerinde 21 saat fazla çalışma yapıldığı yönündeki tespiti yazılı belge niteliğindedir. Dosya içerisinde imzalı ücret bordrolarının bir kısmında fazla çalışma alacağı tahakkuk ettirilmiştir. Ayrıca davacının yıllık izin kullandığı dönemler de fazla çalışma alacağı hesabında katılmıştır. Fazla çalışma alacağı tahakkuk ettirilen aylar dışlanıp ayrıca davacının yıllık izin kullandığı süreler düşülerek fazla çalışma alacağı hesaplatılarak hüküm altına alınması gerekirken yanlış, hesaplama ile fazla çalışma alacağına hükmedilmesi hatalıdır.

SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 10.12.2009 gününde oybirliğiyle