Şeker Fabrikaları Ankara Elektromekanik Aygıtlar Fabrikası (EMAF) E. Müdürü Yüksek Mühendis Sayın Erkan Çetinkaya’nın tarihi önemdeki yazısının ikinci bölümünü okuyacağız bugün:
ŞEKER FABRİKALARI SATILAMAZ
“1998 yılında Özbekistan’da yapılan şeker fabrikası, başarının yurtdışında da dünya çapında tescilidir. Türkiye’nin, 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı’ndan sonra dünya çapında gerçekleştirdiği en büyük olay, 1998 yılında Türkşeker tarafından Özbekistan’da tamamen Türk teknolojisiyle anahtar teslimi yapılan Horezm Şeker Fabrikası’yla dünyaya meydan okumasıdır. Kullanılan teknolojinin üstünlüğü, fabrikanın mükemmel bir şekilde çalışması hayranlıkla karşılanmıştır. Türkşeker, KİT’leri ekonomide kambur görenleri hüsrana uğratarak, bütün olumsuzluklara rağmen, işçi ücretleri batı Avrupa işçileri ücretleriyle aynı olduğu halde 10 milyon US dolar kâr sağlamıştır. Fetullahçıların etkisiyle Özbekistan ile hükümetimiz arasındaki olumlu ilişkiler zarar görmüş ve orada tasarlanan 3 şeker fabrikası yapımı (Namangam, Taşkent ve Semerkant) siparişinden vazgeçilmiştir.
Bu arada aynı şekilde sözleşme müzakerelerinde sipariş aşamasına gelen Rusya’da Stavropol, Orenburg ve Rostov’da Türkşeker’e yaptırılacak şeker fabrikalarının yapımı da, kamu ve özel sektör üst kademe yöneticilerinin kişisel çıkar beklentileri nedeniyle akamete uğramıştır.
Almanların Çumra Şeker Fabrikası’nı, Fransızların Boğazlıyan Şeker Fabrikası’nı anahtar teslimi yapması sağlanarak Türkşeker’in gelişmesinin önü kesilmiştir. Bununla da yetinilmemiş. Aksaray’da İspanya’dan hurda olarak ithal edilen bir şeker fabrikası kurulmuştur.
Şeker fabrikaları makine ve elektromekanik imalatı da yapmaktadır. Çimento fabrikaları, petrokimya fabrikaları, kâğıt fabrikaları, demir çelik fabrikaları, haddehaneler, hidrolik ve termik santraller için makineler, su türbinleriyle alternatörler, süreç denetim ve güç elektroniği aygıtları üretmektedir.
Erzincan Makine Fabrikası ziraat aletleri üretiminde, Turhal Makine Fabrikası, taşıyıcı organlar, ventiller ve çeşitli dökümler üretiminde, Ankara Makine Fabrikası, buhar kazanları, su türbinleri, büyük baraj kapakları, ağır ve büyük boyutlu çelik imalatı, basınçlı kaplar, alternatörler döner fırınlar, büyük dişliler, filtreler ve benzerleri üretiminde, Eskişehir Makine Fabrikası, dişli kutuları, pompalar, çelik döküm ve benzerleri üretiminde, Afyon Makine Fabrikası çelik konstrüksiyon ve taşıyıcı elemanlar üretimi konularında uzmanlaşmışlardır. EMAF, YG elektrik motorlarının onarımında, süreç denetim aygıtlarının, güç elektroniği aygıt ve sistemlerinin, bilgisayar destekli süreç denetim sistemlerinin, ince mekanik, hidrolik ve pnömatik sistemlerin üretiminde Batı Avrupa firmalarıyla rekabet edebilecek güçtedir.
Avrupa’da sanayi devriminde hızlandırıcı etki yapan şeker Türkiye’de de sanayi başlangıcının kurucu gücü olmuştur. Türkiye’de mevcut bulunan sanayi ve tarımsal üretimin temelinde şeker fabrikaları vardır. Halen mevcut alt yapısı, bilgi ve deneyimiyle, sadece bir siyasi iradeyle, yaptıklarını geliştirerek daha büyük işler yapılabilecek kapasiteye sahiptir.
1997 de dünya şeker üretimi 123 milyon ton, Türkiye şeker üretimi 2 milyon ton iken 2017 Dünya şeker üretimi yüzde 45 artarak 178 milyon olurken Türkiye’nin şeker üretimi ancak yüzde 28 artarak 2 milyon 559 bin ton olmuştur. Şeker ihraç eden Türkiye, 2016’da 165 bin ton, 2017 ‘de 280 bin ton şeker ithal etmiştir.
Pancar tarımı ülkemizin Doğu Karadeniz bölgesi hariç bütün bölgelerine yayılmıştır. Şeker fabrikaları satılırsa en geç 5 yıl içinde şeker pancarı İç Anadolu bölgesi dışında kalmayacaktır. Burada yoğunlaşan pancar tarımı, halen yeraltı sularını tüketmekte tahıl üretimini ve çevreyi olumsuz etkilemektedir. Türkiye’nin son sosyo-ekonomik durumuna göre pancar tarımının Batı ve Orta Anadolu bölgelerinden, Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgesi’ne kaydırılması gerekirken, Batı ve Orta Karadeniz ile Doğu Anadolu’da halen mevcut pancar tarımı yok olacaktır.
Orta Anadolu Kayseri ve Konya şeker pancarı sayesinde sanayileşmiştir. Orta Anadolu artık geleneksel tahıl üretimine geçmelidir. Buğday çiftçisi yılda 32 gün, pancar çiftçisi 112 gün çalışır. Orta Anadolu’da buğday çiftçisinin boş kaldığında çalışacağı işyeri vardır. Pancar tarımı sanayice gelişmemiş pancarın anavatanı Doğu Anadolu’ya kaydırılmalıdır. Pancar tarımı bölgesinde sanayi yaratır. Doğu Anadolu’da nüfus yerinde kalır ve refahı artar.
Şeker fabrikalarının satışıyla, pancar üretimi kısıtlanıp Türk çiftçisi yoksulluğa sürüklenirken, Türkiye şeker sanayii, daha vahimi şeker üretim teknolojisi ve mühendisliği yok edilecektir.”