26 Haziran 2019
İŞSİZLERDE NİTELİK YÜKSELİŞİ
Küçücük atölyeleri dev sanayi tesisi haline getiren, alanında uzman on binlerce kalifiye işçi, kıdem ve ihbar tazminatlarını, ücretlerini alamadan kapanan fabrikalardan sokağa atılıyor.
Önceki krizlere benzemeyen bugünün krizi, yeni sorunlara yol açtı. 12 ve 13 Haziran günleri bu köşedeki yazılarda, fabrikasını sürdüremeyen işveren sayısının hızla arttığını, sahibinden satılık fabrika ilanlarının binleri bulduğunu, borca batan, vurguncuların eline düşen dev fabrikaların, icralarda üç kuruşa satıldığını görmüştük.
Önceki krizlerde pek rastlanmayan başka bir durumu ele alacağız bugün.
Küçücük atölyeleri dev sanayi tesisi haline getiren, alanında uzman on binlerce kalifiye işçi, kıdem ve ihbar tazminatlarını, ücretlerini alamadan kapanan fabrikalardan sokağa atılıyor. Sorumlular ise seyrediyor sadece. Bu da yeni krizin yeni durumlarından biridir. İşsizler ordusu, kalifiye elemanlarla büyüyor.
Bazı örneklere bakarak, sorunun kapsamını ve önemini yakından görelim;
ŞEKER TEKSTİL / EKİM 2012
Kırklareli’nin sayılı fabrikalarından… İşveren banka borçlarını ödeyemeyince makineleri ipotek ettirerek yeni borçlar alır. Arkasından iflas ve fabrikaya vurulan kilit… Alacaklı bankalar mallara ve makinelere tedbir koydurur. İşçiler fabrika nöbeti tutarlar bir süre, sonra Vali ile görüşmeye çalışırlar. İkisi de boşa çıkar. Alacak davasının dosya masrafını bile karşılayamazlar.
Sonuçta 470 kalifiye işçi, kıdem, ihbar ve ücret alacakları ile işsizler ordusuna katılırlar.
ELKİM RADYADÖR / ARALIK 2012
Gebze’nin büyük fabrikalarından… İşçiler sendikalı.
Borçlar, banka ipotekleri, kapıya dayanan alacaklılar… İflas ve kapanan fabrika… Hiç olmazsa makineleri kurtarayım diyerek gizlice bazı makineleri başka yere aktaran işveren…
Sonuç, 580 kalifiye işçi, kıdem, ihbar ve ücret alacakları ile işsizler ordusuna katılır.
BRAVO TEKSTİL / TEMMUZ 2016
Next, Mango ve Zara’ya üretim yapan Bravo Tekstil, iflas eder. İşveren sırra kadem basar. Bir işçi durumu şöyle anlatıyor: "Bir gün bir geldik, firma yok, patron kaçmış. Sonra da talan… Makinelere, bilgisayara, çöp kutularına kadar yağmalandı. Savaş alanı gibiydi ortalık." Başka bir işçi, “alacaklıların silahlarıyla fabrikayı bastığını” anlatıyor. İşçiler sosyal medyada 270 bin imza toplar, İstanbul’daki Zara işçileri sattıkları ürünlere gizlice, ‘yıllarca Zara için üretim yaptık. Alacağınız ürünü ben yaptım, ama paramı alamadım’ notları iliştirir.
İşini kaybeden 150 kalifiye işçi, kıdem, ihbar ve ücret alacaklarının peşinde hâlâ.
TOKİ’NİN TAŞERONU / MART 2017
Samsun’da TOKİ’nin bir taşeronu. İşçiler aylardır ücret alamamış. Alacak davası açmaya hazırlanırken, şirketin iflasına karar verilir. Kıdem, ihbar ve ücret alacaklarıyla sokağa düşen işçi, iflas masasının kararını bekliyor.
BEĞENDİK-REAL / AĞUSTOS 2017
Metro Group’un, 12 mağazalı Real’i 46 mağazalı Beğendik’e satması, iki yıl sonra davalık olur. Real’in iflasına, Beğendik’in iflas ertelemesine karar verilir.
Real’in iflasından sonra tazminatsız atılan 1.200 işçi, o günden beri alacak peşinde. Bir duyan eden olsun, devlet el atsın diye, her yerde eylem yapıyorlar.
POLİMER ÇUVAL / KASIM 2017
Sefaköy’de dev işletme. Borçlar, banka faizleri ve iflas. Ardından icraya düşen ve kapısına kilit vurulan fabrika.
Sendikalı 550 kalifiye tekstil işçisi, sokakta bulur kendini. Hâlâ alacaklarını kurtarma peşindeler.
TOPRAK SERAMİK / MART 2018
Bozüyük’te seramik sektörünün Türkiye devi… Seramik ve temizlik kâğıdında pazarın yüzde 25’ine sahip. 2009’da TMSF el koyar 185 dönüm üzerine kurulan bu dev fabrikaya ve çürümeye terk edilir o günden beri. Mart 2018’de de, 25 milyon 550 bin TL’ye Vakıflar Bankası’na satılır. Böylece, seramik sektörünün 769 kalifiye işçisi de işini kaybeder.
MAZLUM AMBALAJ / AĞUSTOS 2018
Ergene’deki fabrika, Kasım 2017’de kapanır. İşçilerle alacaklarının ödeneceğine dair ikale sözleşmesi yapılır. Ancak şirket çökmüş, alacaklılar icra yoluyla mallara ve makinelere el koymuştur bile.
İşsizler ordusuna katılan 100 kalifiye işçi, alacaklarını kurtarmaya çalışmaktadır hâlâ.
ŞEKER PİLİÇ / EYLÜL 2018
2015 yılında Bandırma’nın dev işletmelerinden Şeker Piliç’in iflasına karar verilir. Ardından da alacaklılar dayanır icra ile kapısına. Fabrikaya, idari binaya ve arsaya Garanti Bankası el koyar.
İşsizler ordusuna katılan bin 8 kalifiye işçi, alacaklarını kurtarma peşindedir hâlâ.
YILDIZ SUNTA / MAYIS 2019
Kocaeli’nde, 30 dönüm arazisi, ağaç ürünlerinde 12 çeşit üretimi ile sektörde yüzde 20’lik üretim payına sahip 43 yıllık dev işletme. 20 yıldır 500 büyük firma arasında.
2018 yılında dolardaki yükselişle batar fabrika. Ortak aranır, kredi aranır, milletvekilleriyle, bakanlarla görüşülür. Çözülemez sorun, alacaklılar dayanır kapıya. Sonunda kapanır fabrika.
İşsizler ordusuna katılan 670 ağaç ürünleri ustası, alacak peşine düşer…
Büyüyen işsizler ordusu, bir yandan işten atılan kalifiye işçilerle, diğer yandan iş bulamayan üniversite mezunlarıyla hızla çoğalmaktadır. Önceki krizlerden farklı olarak bu mesele, daha da artarak gelecek önümüze.
