TÜİK, üniversite sınavına girip henüz bölüm seçmemiş öğrenciler için rehber niteliğinde çok önemli bir veri yayımlandı: “Yükseköğretim istihdam göstergeleri.”

Son on yılda hangi bölümü bitiren daha kolay iş bulmuş…

İş bulmak için hangi bölüm mezunları ne kadar beklemiş…

Hangi bölüm mezunları daha çok para kazanıyor, az para kazananlar kimler…

Bu rehberi yayımlayan Türkiye İstatistik Kurumu. Rehber diyorum ama yayımlanan istatistiğin adı bu değil elbette. TÜİK’in dün açıkladığı yükseköğretim istihdam göstergelerinden söz ediyorum… Bu verinin ilk kez açıklandığını da belirtmek isterim.

Üniversite tercihinde bulunacak gençlerin mutlaka yararlanmaları gereken bir istatistik bu.

Hangi bölüm seçildiğinde okulu bitirdikten ne kadar sonra iş bulunabiliyor, kazanç üç aşağı beş yukarı hangi düzeyde oluyor; tüm soruların yanıtı bu istatistikte.

Söz konusu istatistik, 2011-2020 döneminde ön lisans ya da lisans mezunu olanların 2021 yılındaki istihdam durumlarını irdeliyor.

Yani son on yılda mezun olanların, izleyen yıldaki iş durumları gözler önüne seriliyor.

Ben bugün lisans mezunlarının istihdam durumunu irdeleyeceğim. Gençlerin üniversitede mutlaka okumak isteyecekleri, tutkuyla bağlı oldukları bölümler, hatta belli üniversitelerin belli bölümleri vardır. Onlar, çok daha kısa sürede iş bulabilecekleri ya da çok daha fazla para kazanabilecekleri başka bir bölümü zaten tercih etmezler.

Ama önceliği iş bulmak ve daha fazla kazanç elde etmek olanlara mutlaka bu istatistiği incelemelerini öneriyorum.

Yüzde 71 iş bulabilmiş

2011-2020 döneminde mezun olanların zaten ancak yüzde 71.1’i istihdam edilebilmiş. Kaldı ki bu oran mezun olunan alanlardaki istihdamı göstermiyor. O konuda bilgi yok. Bu yüzde 71.1, on yıllık dönemde mezun olanların kayıtlı bir şekilde istihdam edilenlerinin oranı.

Bu oran giderek daha da düşerse şaşmamak gerek. Türkiye’nin bugün yaşamakta olduğu ekonomik zorluklar kayıtlı istihdam oranını daha da aşağı çekebilir.

Bu yüzden bölüm seçimi daha da önem kazanıyor.

TÜİK verilerine göre genelde yüzde 71 düzeyinde bulunan istihdam oranı sağlık ve refah (çocuk gelişimi, yaşlı bakımı vb.) bölümünde yüzde 82.7 ile en yüksek düzeyde. Hekimler zaten uzun süre mecburi hizmet uygulaması olduğu için hemen görevlendirildi ve dolayısıyla iş aramak durumunda kalmadı.

Sağlık ve refah bölümündekilerin hem istihdam oranı yüksek, hem de iş arama süreleri 7.7 ayla en düşük.

Dolayısıyla üniversitede bu alanda eğitim görmek avantajlı gibiyse de son dönemde özellikle sağlık çalışanlarına karşı giderek tırmanan ve cinayete kadar uzanan şiddet karşısında tercihler değişir mi, bilinmez…

İş bulma şansı en az olanlar

Sağlık ve refahtan sonra eğitim, mühendislik, bilişim ve iletişim teknolojileri alanında eğitim görenlerin iş bulma olanağı da yüksek.

En şanssız grup ise hizmetler, sosyal bilimler, gazetecilik, sanat gibi bölümler.

Son sırada yer alan sanat ve beşeri bilimler bölümlerinden mezun olanların istihdam oranı yalnızca yüzde 59.1 düzeyinde.

UZMANLAŞMA İŞ OLANAĞI DEMEK

Türkiye’nin en acı görüntülerinden biridir. Her yıl binlerce öğretmen atama bekler, kura çekimi sırasında adı çıkanlar da görev yeri neresi olursa olsun mutluluktan ne yapacağını bilemez, gözyaşı döker; kurada ataması yapılmayanları ise bir umutsuzluk basar. Bu yüke dayanamayıp hayatına son veren onlarca genç öğretmen olduğunu da biliyoruz.

Ama TÜİK verilerinin ortaya koyduğu çok çarpıcı bir gerçek var. Her öğretmen atama beklemiyor. Hatta tam tersine tüm bölümler içinde en çok istihdam olanağı elde edenlerin başında öğretmenler geliyor. İstihdam oranı en yüksek on bölümün sekizi öğretmenlik.

Evet öğretmenlik!

Ama uzmanlaşma gerektiren alanlar…

İşitme engelli, görme engelli, zihinsel engelli öğretmenliği, özel eğitim öğretmenliği gibi. Tabii ki bu alanlardan mezun olanların sayısının azlığı da iş bulma olanağını artıran bir etken.

O atama bekleyip gözyaşı döken öğretmenler daha çok sınıf öğretmenleri ve mezun sayısının çok olduğu alanların öğretmenleri.

Bundan sonra öğretmenliği seçeceklerini belli ki tercih yaparken bir kez daha düşünmeleri gerekecek.

ORTALAMA İŞ BULMA SÜRESİ 13.6 AY

TÜİK verilerine göre 2011-2020 döneminde üniversiteyi bitirenler ortalama 13.6 ayda iş bulabildi. Yani neredeyse 14 aylık bir süre söz konusu.

En kısa sürede iş bulabilenler daha önce yazdım; 7.7 ayla sağlık ve refah bölümünü bitirenler.

Yükseköğretimin eğitim alanında yapanlar iş bulma süresinde 10.9 ayla ikinci sırada bulunuyor.

Bir de bekledikçe bekleyenler var. Sosyal bilimler ve gazetecilik okuyanlar 18 ay; iş, yönetimi ve hukuk okuyanlar ise 18.7 ay bekliyor.

HANGİ BÖLÜM MEZUNLARI İYİ PARA KAZANIYOR?

TÜİK üniversite tercihinde bulunacaklara hangi bölümden mezun olduklarında ne ölçüde para kazanacakları konusunda da fikir veriyor. Kazanç için miktar verilmemiş, zaten bu enflasyonist ortamda 2021 için verilecek miktarın da pek önemi yok. Yapılan sıralama fikir vermesi açısından önemli.

Kazanç; çok yüksek, yüksek, orta, düşük ve çok düşük olarak sıralanmış ve hangi bölümü bitirenlerin bu sıralamanın neresinde yer aldıkları belirtilmiş.

Kazanç bazı mühendisliklerde çok yüksek ama bunların iş bulma olanakları da belli ki sınırlı. Dolayısıyla bu alanlarda üniversite okumuş olmak için okumak hiç yeterli değil. Liste incelendiğinde görülecektir; bazı alanlarda iş bulmak görece daha kolay ama kuşku yok o bölümlerin de kazancı az.