Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi kapsamında 2 milyona yakın vatandaş emekliliğe hak kazanırken, aylığının düşük yatırıldığını düşünenlerden yüzlerce başvuru geldi.

Aynı işyerinde, aynı şartlarda çalışmasına karşın farklı emekli aylığı bağlananlar yeniden hesaplama istedi. Emeklilikte yüksek aylık almak için kök aylığı artırmak şart. Prime esas kazancı yüksek tutmak kritik önem taşıyor. Eksik primleri borçlanarak tamamlamak da avantaj sağlıyor

Emekli aylıkları hesaplanırken; “9 Eylül 1999 öncesi, 9 Eylül 1999-1 Ekim 2008 arası, 1 Ekim 2008 sonrası” olmak üzere 3 dönem esas alınıyor. Aylığı yükseltecek en kolay çözüm de prime esas kazanç tutarının yükseltilmesidir.

Uzun yıllar çalışmak, hizmet yılının çok fazla olması değil prime esas kazancın yüksek olması emekli aylığını artırıyor. Emekli aylığı prime esas kazançla paralel yükseliyor.

Yaklaşık 8.6 milyon emekli 7500 lira aylık alırken “kök maaş” en çok konuşulan konuların başında geliyor. Nisan ayında 5500 liradan 7500 liraya yükseltilen en düşük aylıkta aradaki farkı SGK değil Hazine ve Maliye Bakanlığı karşılıyor.

Emekli a aylıklarının artırılmasına yönelik yapılacak düzenlemede de kök ücretlerde kademeli bir artış yapılması bekleniyor.

İşçi, memur, esnaf ve diğer çalışanlar emekli aylıklarını artırmak için formül ararken bu konuda merak edilen soruların yanıtları şöyle:

Özel sektörde primleri asgari ücretten yatanların emekli aylığını artırma imkânı var mı?

Emekli aylığı hesaplanırken tüm çalışma dönemindeki prime esas kazanca bakılıyor. Ne kadar yüksek prim yatırılırsa emekli aylığı da o kadar yüksek olur. Hak ettiğinizden daha az aylık bağlanmaması için tüm kazançlarınızın bordroya doğru yansıması büyük önem taşıyor. Örneğin 18 bin lira maaşınıza karşın priminiz asgari ücretten yatıyor, kalan tutarı elden alıyorsanız emekli aylığınız da düşük olacaktır. Primin asgari ücretten değil de bunun üzerinde kazanç üzerinden yatırma imkânı varsa emekli aylığı da yükselir.

SSK’lı olarak çalışanlar isteğe bağlı sigortayla prim tutarını artırabilir mi?

İsteğe bağlı sigorta, kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödeyerek uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tabi olmalarını sağlayan bir sigorta uygulamasıdır. SSK’lı olarak çalışmakla beraber ay içinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmama koşulu bulunuyor. Dolayısıyla 4A (SSK) kapsamında çalışanların ayrıca isteğe bağlı sigorta yaptırarak primini, emekli aylığını artırma imkânı bulunmuyor.

Prim günü dolduktan sonra çalışmaya devam edenlerin emekli aylıkları düşer mi?

Prim gününü doldurduktan sonra çalışmaya devam eden herkesin emekli aylığı düşmez. Emekli aylığının çalıştıkça düşmesi her çalışanın özel durumuna göre değişiyor. Daha önceki dönemlerde Kurum’a bildirilen prime esas kazançlar yüksek, prim süresini doldurduktan sonraki dönemde bildirilenler düşükse örneğin asgari ücretten yatıyorsa emekli aylığı düşer. Ancak, primler 2002’den bu yana zaten asgari ücret ya da ona yakın seviyede yatıyorsa prim günü dolduktan sonra da asgari ücret üzerinden prim yatırmanız emekli aylığını daha fazla düşürmüyor.

Yaklaşık 20 yıl asgari ücretle çalıştım, son 4 yıldır yaklaşık iki katı tutarda prim yatırılıyor. Bu durumda emekli aylığımda ciddi bir artış olacak mı?

Emekli aylığı, SGK’ya bildirilen prime esas kazancın aylık bağlama oranına çarpımı ile hesaplanıyor. Aylık bağlama oranı çalışılan prim günü sayısına göre hesaplanıyor. Her 360 günlük çalışma süresine karşılık aylık bağlama oranı 2 puan artırıyor. Örneğin, 2000 öncesinde emekli aylığı bağlanırken son 5 yıllık ortalama kazanç belirleyiciydi.

Önceki yıllarda düşük ücretle çalışanlar son 5 yıl yüksek kazanç bildirince emekli aylığı artıyordu. Ancak artık tüm yılların kazançları dikkate alınarak hesaplama yapılıyor. Çalışırken elde edelin kazancın yüksek olması ve bordroya gerçek tutardan yatırılması yüksek emekli aylığı için en önemli unsuru oluşturuyor. Kazancın eksik bildirimi suç teşkil ediyor.

Yaklaşık 17 yıldır Bağ-Kur’lu olarak çalışıyorum SSK’lı olarak işe devam etmem emekliliğimi öne çeker mi, aylığımı artırır mı?

Bağ-Kur’dan emeklilik için 9 bin prim gününü doldurmak gerekiyor. Özellikle küçük esnaf için prim gününün 7200’e düşürülmesi yönünde bir hazırlık var. Bu düzenlemenin yaşama geçirilmesi durumunda 1800 gün daha az primle 5 yıl erken emeklilik mümkün olacak. Bugünkü koşullarda 2000 öncesi çalışmaya başlayan SSK’lılar 5975 prim gününü tamamladıktan sonra yaş koşulunu yerine getirerek emekli olurken, Bağ-Kur’luların 9 bin günü tamamlaması gerekiyor.

Prim günü eksik olan Bağ-Kur’luların SSK’dan emekli olma yoluna gitmesi hem emekliliği öne çeker hem de daha avantajlı koşullarda aylık bağlatır. Bağ-Kur yerine SSK’dan emekli olabilmek için dilekçe verilen tarihten geriye doğru yedi yılın çoğunda SSK’lı çalışmak gerekiyor. Bunu hesaplarken takvim yılı olarak değil primi günü üzerinden yapmak gerekiyor. Emeklilik dilekçesi verilen tarihten geriye doğru 1261 gün SSK’lı çalışan bu sigorta kolunda emekli olabilir. İşyeri sahipleri de ortak olmadıkları şirketten SSK’lı olabilir.

Son yapılan düzenlemeyle en düşük emekli aylığı 5500 liradan 7500 liraya çıkarılarak yaklaşık 8 milyon emeklinin aylığı eşitlendi. Yeni dönemde emekliye yapılacak zam Temmuz ayında olduğu gibi kök aylık üzerinden mi yapılacak?

Emekli aylıkları prime esas kazanç, çalışma süresine göre hesaplanıyor. Dolayısıyla yapılan artışlar 7500 lira üzerinden değil de kök aylık üzerinden gerçekleştiriliyor. Ekim ayında Meclis’e gelmesi beklenen emekliye zam çalışmasında “prim-aylık dengesizliğinin giderilmesi, 7500 lira olan en düşük emekli aylığın artırılması, seyyanen zam yapılması” gibi formüller konuşuluyor. Ancak henüz netleşmiş bir durum söz konusu değil. Beklentiler ise kök ücretlerde bir düzenleme yapılması ve kademeli artış yapılması yönünde.

Kök aylık nasıl hesaplanır? Kök aylığımı nasıl öğrenebilirim?

Emekli kök aylığı, aylık tutar ve ek ödeme tutarı ile beraber hesaplanır. Emekli aylık toplam tutarı da, emekli kök aylığı hazine desteği ve kesintiler çarpılarak bulunuyor. Toplam emekli aylığı de, emekli kök aylığı, hazine desteğinden kesintiler çıkarılarak hesaplanır. Emekli maaşı hesaplamasında kullanılan bu formül, emekli olacak kişinin kazancını dikkate alarak toplam emekli aylığını belirler.

(Toplam Emekli Maaşı = (Emekli Kök Maaş + 5510 EK 19 Hazine Desteği) – Kesintiler) E-devlet üzerinden T.C numaranız ve şifrenizle giriş yaparak arama kısmına “Emekli hizmet dökümü” veya “Emekli aylığı sorgulama” yazarak sonucu tıklayın. İlgili bölümde emekli maaşı ve emekli kök aylığı gibi bilgilere erişim sağlayacağınız bir ekran görüntülenir. SSK sigortalısı bir emekli bu adımları izleyerek e-devlet üzerinden emekli aylığını öğrenebilir.

Erken emeklilik prim borçlanması ne kadar, nasıl yapılır?

Sigortalı çalışmaya başlanılan tarihe göre değişen asgari prim gün sayısını tamamlayarak emekli olunabilir. Ücretsiz doğum ya da analık süreleri hangi statüde çalışılırsa çalışsın borçlanma yapılarak prim günlerine eklenmesine olanak sağlıyor. Memurların aylıksız izin süreleri, doktora süresi (yurtiçi yurtdışı), yurt dışındaki öğrenim süreleri, tutukluluk süreleri, sendikalı işçilerin grev ve lokavtta geçen süreleri, hekimlerin fahri asistanlıkla geçen süreleri borçlanma kapsamında yer alıyor.