Türkiye’de en fazla ‘açık iş’ sanayide, en çok aranan eleman konfeksiyon makine işçisi.

Ülkemizde giderek büyüyen işgücü açığı en çok da imalat sektöründe hissediliyor. Tekstil ve hazır giyim firmaları da işgücü ve yetenek eksikliğinin yakın gelecekte daha büyük problemlere açmasından endişe ediyor.

Dünyada ve Türkiye’de en çok da sanayide olmak üzere tüm sektörlerde işgücü ve yetenek ek- sikliği ekonomilerin büyümesini risk altına alıyor. Birçok ülke ihtiyaçlarına göre ‘eğitim reformları, istihdama destek ve teşviklerle’ gerektiğinde ‘işgücü ithalatı’ gibi temel başlıklarda atılacak adımları detaylandırıyor. Yıllardır genç, aktif işgücü potansiyeli ile uluslararası yatırımları çeken, küresel rekabette öne çıkan ülkemizde de kısa, orta ve uzun dönemli stratejilerin oluşturulması gerekiyor.

İşgücü talebi, arzın çok üstünde

Sürekli büyüme eğilimindeki küresel ekonominin, pandemi etkisiyle durma noktasına gel- dikten sonra yeniden canlanması, işgücü piyasalarında bütün dengeleri bozdu. Pandemi sırasında çalışanların yaşam ve çalışma şekillerinin değişmesi ve başka yapısal sebeplerle dün yada işgücü talebi, arzını geçti. Böylece küresel boyutta işgücü kıtlığı oluştu. Bu durum dün- ya genelinde ekonomilerin büyümesinde ciddi riskler oluşturuyor. İşgücü piyasasındaki bu dengesizlik, ücret ve enflasyonda, 1970’lerdeki ücret-fiyat döngüsüne (wage-price spiral) girilmesine de sebep oldu. Hükümetler, iş dünyasından gelen baskıyla işgücü sorununu çözmek için yeni politikalar devre- ye alıyor. Bazı ülkeler sayıları sürekli artan göçmenlerin iş gücü- ne dahil edilmesini benimsiyor ve işgücü ihtiyaçlarına göre belli mesleki becerilere sahip göç menlere kolaylıklar sağlıyor.

İşgücü ve yetenek eksikliği

PwC’nin CEO anketine göre “Önümüzdeki 10 yılda, sektörünüzdeki kârlılığı en çok ne etkileyecek” sorusuna CEO’ların küresel düzeyde verdiği cevaplar arasında “işgücü ve yetenek ek- sikliği” seçeneği yüzde 66 ile en üst sıralarda yer alıyor. Türkiye’deki CEO’ların bu soruya aynı yanıtı verme oranı ise yüzde 75 seviyesinde. Sonuç olarak Türkiye ekonomisi için önemli bir tehlike giderek büyüyor. İşgücü eksikliği büyüme hedeflerimizi olumsuz etkileyebilir.

3 milyon 78 bin işsiz var, açık iş sayısı düşmüyor

Türkiye’nin açık iş’ verilerin- de en yüksek oranlar imalat sektörlerinde görülüyor. Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) açıkladığı 2023 genel ve 2024 ilk çeyrek verilerine göre en fazla açık iş, imalat (sanayi) sektörlerinde bulunuyor. 2023 yılında 461 bin 179 kişilik açık işin 200 bin 773’ü imalat sanayisindeydi. 2024 ilk çeyrek verilene göre de 330 bin 325 kişilik açık işin 110 bin 468’i imalat sanayi alt sektörlerinde yer alıyor. İmalatta en çok aranan işgücünün konfeksiyonda ‘makineci-dikişçi’ olduğu görüldü. Üstelik bu durum 2023’ün tamamında da böyleydi.

Ocak ayı SGK istihdam verilerine göre Türkiye’de 17 milyon 838 bin kişilik kayıtlı istihdamın 4 milyon 490 binini imalat sektörleri gerçekleştiriyor. Ülkemiz- de işsizlik oranı 2021 yılı Mayıs ayından beri düşüyor, istihdam oranı ise yükseliyor.

TÜİK, Şubat 2024 İşgücü İstatistiklerine göre, Türkiye’de 3 milyon 78 milyon kişi işsiz. İşsizlik oranı yüzde 8,7 ve istihdam oranı yüzde 49,3 seviyesin- de. Toplam istihdam 32 milyon 276 bin kişi.

İŞKUR rakamlarına baktığımızda da Türkiye genelinde işletmelerde toplam 330 bin 325 açık iş bulunuyor. En fazla açık iş yüz- de 5,2 ile konfeksiyon işçisi mesleğinde. Türkiye tüm açık işlerin yüzde 33,4’ü imalat sektörlerin- de yer alıyor. İmalatı, toptan ve perakende ticaret sektörü izliyor.

Türkiye’de en fazla açık iş olan 10 sektör

Kaynak: İŞKUR 2024 İlk Çeyrek Açık İş İstatistikleri

DÜNYA İŞGÜCÜ AÇIĞINA KARŞI NE YAPIYOR?

ABD’de 11 eyalette, çocuk işçiliğini kısıtlayan yasalarda serbestleşmeye gidildi. New Jersey’de 14-16 yaş arası çocukların izin verilen çalışma saatleri uzatıldı. Minnesota’da 16 yaşındakilerin inşaat işlerinde çalışmasına izin verildi. Iowa’da 14-16 yaş arası çocukların kesimhane ve buzhane gibi işyerlerinde çalışmasını yasaklayan düzenlemenin esnetilmesi gündemde.

Çin’de, 2016’da iki çocuğa, 2022’de de 3 çocuğa izin verildi. Çin hükümeti, İş gücü havuzunun küçülmesini, sanayi stratejisi için tehdit görüyor.

Almanya, milyonlarca Suriyeli ve Ukraynalı göçmeni kabul etti. Haziran 2023’te, turist vizesiyle gelenlerin Almanya’da iş bulmaları halinde çalışma izni almaları kolaylaştırıldı.

Hollanda, mültecilerin mesleki becerilerini geliştirmeleri için Skills2Work programıyla, dil eğitimi, staj ve işverenlerle bağlantı kurma gibi bileşenleri topluca sunuyor.

İngiltere’de sürekli güncellenen İşçi Bulunamayan Meslekler Listesi’ndeki işlerle ilgili kriterleri karşılayanlar “Kalifiye İşçi Vizesi” alabiliyor.

Beyin göçü, iş gücü göçüne dönüştü

Eleman.net CEO’su Levent Dicle, sanayide, inşaatta ve hizmetlerde mavi yakalıların artık çok yüksek maaşlar alabildiğini söyledi. Dicle, “Sektörlerin temsilcileriyle sürekli görüşüyoruz. Tekstil ve hazır giyim, mobilya, yeme içme vs. hepsinde işgücü sorunu giderek büyüyor. Meslek liseleri ve yüksekokulların açığı kapatacak mezun vermesi pek mümkün değil. Oralardan gelenler ihtiyacın maksimum yüzde 20’sini karşılayacak kadar. Sivil toplum örgütleri ve şirketler kendi çabalarıyla çözümler anıyor” dedi ve şöyle konuştu: “İşveren, işçi bulamıyoruz’ diyor, TÜİK ve İŞKUR’un da işsizlik rakamları var. Milyar dolarlık şirketlerimizin işçi krizi yaşadığını görüyoruz. Bu durum Avrupa’da da benzer şekilde devam ediyor. Artık Avrupa’ya işgücü kaybediyoruz, çok konuştuğumuz beyin göçü İşgücü göçüne dönüştü. Farklı sektörlerde mesleki yeterlilik belgesi olanlara Avrupa’dan talep yüksek.”