Bugünün dünyasında “itibarlı meslekler” listesi, çok hızlı değişmenin yanı sıra farklı bir yöneliş sergiliyor: Hangi eğitim düzleminden gelirse gelsin, yeni ihtiyaçlara uygun beceriler geliştirebilmek gerekiyor. Diplomaların artık pek fazla işe yaramadığı bir dünyaya hoş geldiniz.

Bu becerilerin en önemlisi; çabuk öğrenebilmek… Zira bir şeyin her şeyini bilerek “uzmanlaşmak” gerek şart ise, her şeyin bir şeyini bilerek “ayrışmak”, yeter şart oluyor. Buna da “T modeli insan” deniyor. T’nin dikey çizgisi gibi bir şeyin her şeyini, T’nin yatay çizgisi gibi her şeyin bir şeyini bilmek…

Fütürist (gelecekçi) yazar arkadaşım Ufuk Tarhan; “T İnsan” kitabında fazlaca örnek üzerinden yola çıkarak; “Başarılı olmak istiyorsanız, başka seçeneğiniz de yok zaten” diyor. Bu görüşe ben de katılıyorum. Aslında bu beceri açlığı çeken dünyada, kariyerin en iyisi; hezarfen (bin hünerli) olmak.

Bir örnek de benden; Buhûrîzâde Mustafa Itrî; Mustabey armudu geliştirecek kadar botanikçi, aynı zamanda hattat, kethüda, şair bestekârdı. Hele ki musiki alanında 400 civarında eser üretmiş ve bunlardan 20 adedi gelmiştir. Neva Kâr, çokları tarafından klasik müzik başyapıtı sayılır.

İKİ SORU İKİ CEVAP / T modeli insana dair…

Nasıl olunur?

Merak repertuvarını olabildiğine geniş tutarak… Farklı alanlarda okuma dışında beceri geliştirici yollar izlemek. Birden fazla usta yanında çalışmak… 10 bin saat kuralı gereği ilgilendiğin alanlarda en iyi olabilmek için odaklanmak ve nitelikli gayret göstermek. Başarıyı, yılların gerisinden beklemek…

Neler sağlar?

T modeli insan olduğunda, bir ömre çok farklı uzmanlıklar sığdırabildiğin gibi kabiliyetin baş tacı edildiği ve ileride daha da kıymetli hale geleceği dünyada el üstünde tutulur, itibar görür, toplumun saygın bireyi olursun. Gelir cephesinde ise durum farklı değildir. İnsanlar size ödeme yapmak isterler.

NOT:HER ŞEYİN BİR ŞEYİNİ BİLMEK, BİR ŞEYİN HER ŞEYİNİ BİLMEK

Her şeyin bir şeyini, bir şeyin her şeyini bileceksin…  Rahmetli Sakıp Sabancı’nın “48 öğüdü” arasında okumuştum bu ifadeyi… Sabancı, bunu kendi hayatına uyguladı, her şeye sanayici gözüyle baktı, sanayiciliğin de her şeyini bildi.

Tek beceri ile hayatta kalabildiğimiz günler çoktan mazi oldu. Günümüzde en az 3 farklı kariyerin bir ömre sığacağı gelişmeler yaşıyoruz. Bunun sebebi, giderek daha karmaşık hale gelen üretim, paylaşım ve iş modelleri kuşkusuz…

Kariyer söz konusu olduğunda… Üniversite tercihlerini dünün gözdesi bugünün geçer akçesi ile yapıyorsak, bunun bize etkisi ne olur? Çok değil çeyrek asır öncesine dek 8 milyon farklı mal ve hizmet üreten Türkiye’nin meslekler kodeksinde 8 bin civarında “iş tanımı” vardı.

Bugün ürün ve hizmet çeşitliliğimiz 16 milyona, meslek tanımları da 12 bine çıkmış durumda. Bu sayılar ABD için 24 milyon mala karşılık 32 bin iş şeklinde…

Eğitim sistemi, ihtiyacı kavrayıp buna uygun meslekleri oluşturmada “son derece hantal” kalınca, bu açığı kurumlar “iç eğitim” ile kapatıyor, sertifikasyon okulları gelişiyor… İşsizleri çalışma hayatına kazandırmak için geliştirilen meslek kursları da “dünün iyileri” üzerinden yürütülüyor.

Aşçı örneğinde, iyi bir şef için aylık 10 bin $ gelirden söz ediyoruz. 100 yıl öncesinin gözdesi “kâtiplik, zabitlik”, yarım asır öncesinde “doktor, mühendis”, 10 yıl öncesinde “bankacı, popçu” halini almıştı.