Kadın işçinin doğum öncesi ve sonrası izin hakkı.

Soru: Ben özel sektörde muhasebe bölümünde muhasebe elemanı olarak çalışmaktayım. Bu işyerinde asgari ücretin üzerinde maaş alıyorum ama sigortam asgari ücretten gösterilmekte. Yakın bir tarihte doğum yapacağım bu nedenle size aşağıdaki soruları sormak istiyorum:

1- Doğum sonrası izin sürem nedir, bu süreyi senelik izin süremi ve süt iznimin saatlerini toplayıp güne çevirerek doğum iznime ekletebilir miyim?

2-Süt izni kaç gün yapar? (Sigorta 30 gün üzerinden ödeniyor fakat ben hafta içi 9.00–18.00 arası çalışıyorum.

3-Doğumdan sonra ücretsiz izin hakkım var mı? Bu süre ne kadardır?

4-İşveren beni hamilelik süresinde veya sonrasında işten çıkartabilir mi, çıkartırsa nasıl haklarım olabilir?

Cevap: 1- 4857 sayılı İş Kanunumuza göre kadın işçinin doğum izni 8 hafta doğum öncesi, 8 hafta doğum sonrası olmak üzere toplam 16 haftadır. Çoğul gebeliklerde bu süreye 2’şer hafta eklenir.

2- Süt izninin süresi şu kadar gün yapar diyemeyiz çünkü yasa bu konuda sadece “Kadın işçilere 1 yaşından küçük çocuğunu emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir” demektedir. Bunu güne çevirmek ve izin süresine eklemek gibi bir uygulama yasal olarak söz konusu değildir.

3- Doğum sonrası kadın işçiye talebi halinde 6 aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu izin işçinin isteğine bağlıdır, işveren bu izni vermekten kaçınamaz. Ayrıca bu izne ek olarak yine 4857 Sayılı İş Kanunumuzun 74. maddesine 2016 yılında aşağıdaki fıkra eklenmiştir:

“Birinci fıkra uyarınca kullanılan doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Çocuğun engelli doğması hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanır. Bu fıkra hükümlerinden yararlanılan süre içerisinde süt iznine ilişkin hükümler uygulanmaz.”

4- Hamilelik İş Kanunumuza göre işten çıkartma için geçerli bir neden değildir. Bu durum doğum sonrası için de geçerlidir. Kadın işçi bu nedenle işten çıkarılırsa İş Güvencesi Yasası’na tabi en az otuz ve daha fazla işçinin çalıştığı işyerlerinde geçerli olan İş Güvencesi Yasası kapsamında işe iade davası açabilir. İş Güvencesi Yasası’nın olmadığı işyerlerinde ise yine bu nedenle işten çıkarılan işçi işverenden kötü niyet tazminatı talep edebilir.

Sorularınız arasında yer almamakla birlikte ücretinizin gerçek değerinden gösterilmediğini de belirtmişsiniz. Bu durumda işçi işverenin bu davranışını gerekçe göstererek İş Kanunu 24/2. madde kapsamında işten haklı nedenle derhal ayrılabilir ve kıdem tazminatına hak kazanır (Bu koşulda işçinin gerçek ücretini kanıtlaması gerekir). Ayrıca iş sözleşmesini haklı nedenle sona erdiren bir işçi işsizlik sigortasından da yararlanabilir.