Çalışma hayatında önemli konulardan biri, deneme süresidir.

TEKGIDA-İŞ SENDİKA AKADEMİSİ

1936 yılında kabul edilip 1937 yılında yürürlüğe giren ve 1967 yılına kadar yürürlükte kalan 3008 sayılı İş Kanunu’nda deneme süresi (“tecrübe müddeti”) aşağıdaki biçimde düzenlenmişti (1967 yılında kabul edilen 931 sayılı İş Kanunu, Anayasa Mahkemesi tarafından 1971 yılında iptal edildi) :

“Madde 12 — Sürekli iş akitlerinde, yaptığı iş itibarile bedenen çalışması fikren çalışmasına galip olan işçiler için tecrübe müddeti en çok bir aydır.

“Yaptığı iş itibarile fikren çalışması bedenen çalışmasına müsavi veya galip olan işçiler için tecrübe müddeti her biri ile iş akdi sırasında serbestçe tayin edilir.

“Tecrübe müddetleri içinde taraflar, akdi tazminatsız ve ihbarsız feshedebilirler. Ancak işçinin çalıştığı günler için ücret hakkı mahfuzdur.”

1971-2003 döneminde yürürlükte kalan 1475 sayılı İş Kanunu’nda deneme süresi aşağıdaki şekilde düzenlenmişti:

“Madde 12. Sürekli hizmet akitlerinde deneme süresi en çok bir aydır.

“Ancak bu süre toplu sözleşmelerle üç aya kadar uzatılabilir.

“Bu süre içinde taraflar akdi bildirimsiz ve tazminatsız feshedebilirler. Ancak işçinin çalıştığı günler için ücret hakkı saklıdır.”

4857 sayılı İş Kanunu’na göre, “deneme süreli iş sözleşmesi” aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir:

Deneme süreli iş sözleşmesi

“Madde 15 – Taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir.

“Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır.”

Toplu iş sözleşmelerinde deneme süresine ilişkin bir hükmün bulunmaması, yasal sürenin uygulanacağı anlamına gelmektedir. Günümüzde toplu iş sözleşmelerinde yer alan deneme süresine ilişkin düzenlemeler aşağıda sunulmaktadır.

Tekgıda-İş Sendika Akademisi’nin günümüzdeki toplu iş sözleşmelerinde çeşitli düzenlemelere ilişkin raporlarında sendikanın ve işyerinin adı belirtilmemektedir. Bunun nedeni, bazen işçi aleyhinde olan düzenlemeler söz konusu olduğunda, sendikanın adının belirtilmesinin yaratabileceği sakıncalardır. Her toplu iş sözleşmesine ilişkin kodda işyerinin özel sektör (Ö) veya kamu sektörü (K) olduğu ve toplu iş sözleşmesinin yürürlükte bulunduğu yıllar belirtilmektedir.

(V-14,Ö,2012-2014)

İşe yeni alınan işçilerin deneme süresi 3 (üç) aydır. Deneme süresi içinde toplu iş sözleşmesi uygulanmaz.

(V-31,Ö,2013-2015)

İşe yeni alınan işçiler iki ay süre ile o işte denemeye tabi tutulurlar. Ancak, vasıflı işçilikler ile özel ihtisas veya teknik bilgi gerektiren işçiliklerde deneme süresi 4 aya kadar uzatılabilir. Taraflar bu müddet içinde iş sözleşmelerini ihbarsız feshedebilirler. Bu toplu iş sözleşmesi hükümleri deneme süresi içinde bulunan işçilere uygulanmaz.

(V-05,Ö,2013-2015)

Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile işe başlayan işçilerin deneme süresi 3 aydır.

(V-17,Ö,2012-2014)

Belirsiz süreli iş akdi ile hizmete alınan vasıfsız işçilerin deneme süresi 2 aydır. Vasıflı işçilerin deneme süresi 4 aydır.

(VI-060,Ö,2017-2018)

Devamlı kadro için işe yeni alınan işçinin deneme süresi 2 aydır.

(VI-061,Ö,2016-2018)

İşe yeni giren vasıflı veya vasıfsız işçinin deneme süresi 4 aydır.

(VI-062,Ö,2017-2018)

İşe yeni alınan işçiler 4 aylık deneme süresine tabi tutulurlar.

(VI-067,Ö,2017-2019)

Deneme süresi bir aydır.

(VI-065,Ö,2014-2017)

Deneme süresi üç aydır.

(VI-069,Ö,2017-2018)

Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile işe başlayan işçilerin deneme süresi 3 aydır.

(VI-078,Ö,2016-2018)

İşe yeni alınan işçilerin deneme süresi 4 (dört) aydır. Deneme süresi içinde toplu iş sözleşmesi uygulanmaz.

(VI-081,Ö,2016-2018)

Belirsiz süreli iş akdi ile hizmete alınan vasıfsız işçilerin deneme süresi 2 aydır. Vasıflı işçilerin deneme süresi 4 aydır.

(VI-085,Ö,2012-2014)

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde deneme süresi dört aydır.

(VI-095,Ö,2013-2015)

İşe yeni alınan işçiler iki ay süre ile o işte denemeye tabi tutulurlar. Ancak, vasıflı işçilikler ile özel ihtisas veya teknik bilgi gerektiren işçiliklerde deneme süresi 4 aya kadar uzatılabilir. Taraflar bu müddet içinde iş sözleşmelerini ihbarsız feshedebilirler. Bu toplu iş sözleşmesi hükümleri deneme süresi içinde bulunan işçilere uygulanmaz.

(VI-097,Ö,2015-2017)

İşyerine yeni alınacak işçiler için deneme süresi en çok dört aydır. Deneme süresi sonunda durumu kendisine yazılı olarak bildirilir.

(VI-102,K,2018-2019)

İşe yeni başlayan (…) işçiler, 1 aylık deneme süresine tabi tutulurlar.

(VI-103,K,2016-2019)

İşçiler işe alındıkları tarihten itibaren 1 aylık deneme süresine tabi tutulurlar.

(VI-105,Ö,2017-2019)

Sözleşmenin yürürlük tarihinden sonra işe alınan Sendika üyeleri için deneme süresi dört aydır.

(VI-106,Ö,2016-2017)

İlk defa işe alınan işçi, dört aylık deneme süresine tabi tutulur.

(VI-108,Ö,2017-2018)

İşyerinde deneme süresi en çok 3 aydır.

(VI-109,Ö,2016-2017)

Deneme süresi, işçilerin vasıflı vasıfsız durumuna bakılmaksızın 4 aydır.

(VI-113,K,2018-2019)

İşçiler işe alındıkları tarihten itibaren 1 aylık deneme süresine tabi tutulurlar.

(VI-122,K,2017-2018)

İşe yeni alınan işçiler iki aya kadar deneme süresine tabidirler. Ancak işverence ihtiyaç duyulan bazı hallerde bu süre üç ay olarak kullanılabilir.

(VI-145,Ö,2024-2025)

Deneme Süresi

İşletmeye bağlı işyerlerinde işe alınan işçilerin deneme süreleri 4 Ay’dır.

Ancak; bu dört aylık süre içindeki iki aylık süreyi dolduran işçiler, taraf sendikaya üye oldukları takdirde ikramiye dahil sosyal yardımların tamamından diğer üyeler gibi aynen yararlanırlar.

Her iki taraf bu süre içinde iş sözleşmesini ihbarsız ve tazminatsız olarak feshedebilir Deneme süresini bitirmiş işçi sürekli işçi sayılır. Deneme süresi fiili çalışma dönemine dahildir.

(VI-039,Ö,2024-2025)

Deneme Süresi

Bu toplu iş sözleşmesi kapsamındaki işçiler için deneme süresi 3 aydır. Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. Ancak, işyerinde belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler ile mevsimlik veya geçici işçi olarak çalışmakta olan işçilerin kesinti olmaksızın belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışmaya devam etmeleri halinde deneme süresi uygulanmayacaktır.

(VI-031,Ö,2022-2024)

Deneme Süresi

Belirsiz süreli iş akdi ile hizmete alınan vasıfsız işçilerin deneme süresi 2 aydır. Vasıflı işçilerin deneme süresi 4 aydır.

Her iki tarafta bu süreler içinde iş sözleşmesini ihbarsız ve tazminatsız olarak feshedebilir.

Deneme süresini bitirmiş bu işçiler daimi kadro işçisi sayılır.

Deneme süresi içinde işçiler işbu sözleşme kapsamına girmezler.

(VI-005,K,2023-2025)

Deneme Süresi

İşyerine ilk defa alınacak daimi işçiler için deneme süresi en çok 90 gündür. Bu süre içinde işveren, işçide iş için gerekli vasıfları görmediği, işçi de iş şartlarını beğenmediği takdirde karşılıklı olarak bildirimsiz ve tazminatsız olarak iş sözleşmelerini feshedebilirler.

Mevsimlik olarak işe alınan işçilerden münhasıran vasıflı ve tecrübeyi gerektiren işlere alınanlar için deneme süresi 1 aydır. Ancak en az 90 gün çalışan mevsimlik işçilerden, daimi kadrolara geçirilecek işçiler için deneme süresi aranmaz.

(VI-008,K,2023-2024)

Deneme Süresi

İşe alınan işçinin deneme süresi bir aydır. Bu süre içinde taraflar iş sözleşmesini ihbarsız ve tazminatsız feshedebilirler.

(VI-149,K,2023-2024)

Deneme Süresi

İşçiler, işe alındıkları tarihten itibaren 1 aylık deneme süresine tabi tutulurlar. Deneme süresi içerisinde başarı gösteremeyenlerin ilişkileri ihbar önellerine uyulmaksızın kesilebilir. Deneme süresi sonunda işçinin ilişkisi kesilmemişse süresi belirsiz sürekli işçi vasfını kazanmış olur.

Evvelce iş yerlerinde çalışırken tenkisata uğrayan veya makul mazeretlerle işinden ayrılmış olanların tekrar işe alınmalarında yeni bir deneme süresi uygulanmaz; derhal daimi işçi kadrosuna alınırlar.

İşveren, süresi belirli hizmet akdi ile çalıştırılan işçilerden, akitleri emsal yargı kararlarına göre zincirleme hizmet akdine dönüşmüş olanları, kadro olanaklarını zorlayıp süresi belirsiz sürekli hizmet akdi ile istihdam etmeyi kabul eder.

(VI-036,Ö,2024-2025)

Deneme Süresi

Bu toplu iş sözleşmesi kapsamındaki vasıflı işçiler için deneme süresi 2 ay, vasıfsız işçiler için 1 aydır. Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir.

(VI-024,Ö,2024-2025)

Deneme Süresi

Bu toplu iş sözleşmesi kapsamındaki işçiler için deneme süresi 2 aydır. Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. Ancak işyerinde belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler ile mevsimlik veya geçici işçi olarak çalışmakta olan işçilerin belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışmaya devam etmeleri halinde deneme süresi uygulanmayacaktır.

(VI-004,K,2022-2025)

Deneme Süresi

İşçiler işe alındıkları tarihten itibaren bir ay deneme süresine tabi tutulurlar. Deneme süresi içerisinde başarı gösteremeyenlerin ilişikleri ihbar önellerine uymaksızın kesilebilir. Deneme süresi sonucunda işçinin ilişkisi kesilmemişse, artık daimi işçi vasfını kazanmış olur. Evvelce işyerinde çalışırken işyerinden ayrılmış olanların tekrar işe alınmalarında yeni bir deneme süresi uygulanmaz. Derhal daimi işçi kadrosuna alınırlar.

(VI-160,Ö,2022-2025)

Deneme Süresi

İşe yeni giren işçilerin deneme süresi 4 aydır. Taraflar deneme süresi içinde iş akdini tazminatsız olarak feshedebilir. Deneme süresi sonunda iş akdi feshedilmeyen işçi asli işçi statüsünü kazanır. Tekrar aynı işe alınan işçiler deneme süresine tabi tutulamaz.

01.07.2022 tarihinden itibaren işe yeni başlayan işçilerin, sendikaya üyeliği sonrası üyelik fişinin işverene ulaştığı ayı takip eden aybaşından başlamak üzere sosyal yardım ödemeleri yapılacaktır. Sendika aidat kesintisi ile birlikte sosyal yardım ödemelerine hak kazanır.

(VI-161,Ö,2022-2024)

Deneme Süresi

İşyerine yeni alınacak işçiler için deneme süresi iki aydır. Deneme süresi sonunda durumu kendisine yazılı olarak bildirilir.

(VI-162,Ö,2022-2025)

Deneme Süresi

İşe yeni giren işçilerin deneme süresi 1 aydır (vasıflı işçilik ve nezaretçiler için bu süre 2 aydır).

Taraflar deneme süresi içinde iş akdini tazminatsız olarak feshedebilir. Deneme süresi sonunda muvaffak olan üye kadrosuna intibak ettirilir. Tekrar aynı işe alınan işçiler deneme süresine tabi tutulamaz.

Deneme süresinin sonunda iş akdi feshedilmeyen işçi, asli işçi statüsünü kazanır. Deneme süresi içinde sendikaya üye olanlar, asli işçi statüsünü kazandıkları takdirde, deneme süresini doldurdukları tarihten itibaren bu sözleşmenin ayni ve parasal menfaatlerinden aynen yararlanırlar. Ancak, 2 aylık deneme süresine tabi olan üyeler ikinci ayın sonundan itibaren ayni ve parasal menfaatlerden yararlanırlar.

VI-164,Ö,2023-2025

Deneme Süresi

Sürekli iş sözleşmesinde deneme süresi üç ay olup, bu süre içinde taraflar iş sözleşmesini bildirimsiz ve tazminatsız feshedebilir. Ancak işçinin çalıştığı günlere ilişkin ücret ve diğer sosyal hakları işverence ödenir. Deneme süresi sonunda iş sözleşmesi bozulmayan işçinin işçiliği onanmış olur ve yapacağı iş bir unvanla belirtilir.

(VI-163,Ö,2023-2025)

Deneme Süresi

a) İşyerine yeni alınacak işçiler için deneme süresi en çok iki aydır. Deneme süresi sonunda durumu kendisine yazılı olarak bildirilir.

b) İşyerinde teknik ve zorunlu ekonomik sebepler hariç, ana üretim bölümlerinde belirsiz süreli işler için belirli süreli iş sözleşmesiyle işçi çalıştırılmaz.

(VI-144.Ö.2023-2024)

Bu Toplu İş sözleşmesi kapsamındaki işçiler için deneme süresi 4 aydır. Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir.

(VI-182,K,2021-2023)

Madde 22- Deneme Süresi

Sürekli işlere dışardan alınan işçiler için, deneme süresi bir aydır.

Bu süre içinde işçi veya işveren iş sözleşmesini bildirimsiz ve tazminatsız olarak bozabilirler. Ancak, işçinin çalıştığı günler için ücret hakkı saklıdır.

(V-21,Ö,2012-2014)

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde deneme süresi dört aydır.