SORULARLA A’DAN Z’YE TEKEL EYLEMİ
İşçiler ne istiyor hükümet ne veriyor
İşçiler ne istiyor hükümet ne veriyor
4-C NEDİR?
657 sayılı devlet memurları kanununda kamu hizmetlerinde memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel A, B ve C fıkralarıyla tanımlanıyor. A fıkrasında kadrolu devlet memurları B fıkrasında sözleşmeli personel, C fıkrasında da geçici personel tanımları yer alıyor. 4- C’li ler işçi sayılmıyorlar.
4-C kapsamındakilerle ilgili her yıl Hükümet bir kararname çıkararak koşulları belirliyor. Şu anda geçerli olan kararname 10 Ocak 2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Kurum ve Kuruluşlarındaki Geçici Mahiyetteki İşleri Yürütmek Üzere Geçici Personel İstihdamı ve Bu Personele Ödenecek Ücretler Hakkında Karar. Buna göre bu çalışanlara belirlenen ücretler dışında herhangi bir ad altında ücret ödenmesi yasaktır. Böylece toplu iş sözleşmesi hakkı ortadan kaldırıldı.
4-C’Lİ OLMAYA NEDEN İTİRAZ EDİYORLAR?
4- C statüsünü tanımlayan ilk koşul bir yıldan az süreli veya mevsimlik hizmet olması. (4-C statüsü Tarım ve Orman Bakanlıkları’nda ihtiyaç duyulan mevsimlik işçiler için öngörülmüştü) Bu göreve de Bakanlar Kurulu’nun karar vermesi gerekiyor. Tekel işçileri için bu maddenin uygulanmasının anlamı şu: Yasaya göre bu statüde bir işçi en çok 10 ay çalışabiliyor. Ancak bu süre 4 aya kadar indirilebiliyor. Kamu işçisi statüsündeki Tekel işçileri, 4-C’li olmayı kabul ederlerse, işçi statüsünde çalıştıkları sürede elde ettikleri tüm hakları kaybedecekler. Bu nedenle 4-C’li olmayı kesinlikle kabul etmiyorlar.
HÜKÜMET 4-C’NİN HANGİ KOŞULLARINDA İYİLEŞME YAPTI?
Hükümet, 1 yıl içinde en fazla 10 ay olan çalışma süresini, Tekel işçilerinin eylemi başladığında önce 11 aya çıkardı. Önceki günkü yeni önerisinde de 11 ay 22 güne çıkardı. Ancak bu personelin her yıl kaç ay çalışacağını Hükümet çıkardığı kararnameyle belirliyor. Bazen 4 bazen 7 ay çalışma da Hükümetin o yılki kararına bağlı. Bu işçiler her yıl kaç ay çalışırlarsa o kadar ay para alacaklar. Başka işlerde çalışma hakları da yok.
4-C’LİLERİN ÜCRETLERİ NEDİR?
On yıllık bir Tekel işçisinin ücreti ayda 1.300 lirayken, 4-C’nin ücretleri 630 liraydı. Ancak Hükümet Tekel işçilerinin eylemi başladığında bu ücreti ilköğretim mezunları için brüt 772 lira, lise mezunları için 856 lira, üniversite mezunları için de 938 liraya çıkardı.
FAZLA MESAİ HAKLARI VAR MI?
4-C’liler, kendilerine verilen görevleri, çalışma saatlerine bağlı kalmaksızın sonuçlandırmak zorunda. Yani bu çalışanların fazla mesai hakları bulunmuyor. Bu unsur 10 Ocak 2009 tarihli kararnamede aynen şöyle yer alıyor :
“Geçici personelin çalışma saat ve sürelerinin belirlenmesinde, devlet memurları için tespit edilen çalışma saat ve süreleri dikkate alınır. Ancak, geçici personel kendisine verilen görevleri çalışma saatlerine bağlı kalmaksızın sonuçlandırmak zorundadır. Bu çalışma karşılığında herhangi bir ek ücret ödenmez”
İZİN HAKKI VAR MI?
4-C’li personelin çalıştıkları her ay için en fazla 1 gün ücretli izin hakkı var. Bu süreyi Hükümet 2 güne çıkarmayı önerdi. Buna göre yılda 4 ay çalıştırılan bir 4-C’li yılda 4 gün ücretli izin kullanabilecek.
KIDEM VE İHBAR TAZMİNATI HAKLARI VAR MI?
Hayır. 4-C’li personelin hizmet sözleşmelerinin feshinde kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı hakları bulunmuyor. Hükümet bu hakkın verilmesini teklif etti. Ancak Hükümet bunu sağlarsa bile normalde 10 yıl çalışan bir işçi toplam 24 bin lira tazminat alabilirken, bu şekildekiler 6 bin lira alabilecekler.
4C’Lİ EMEKLİLİĞE HAK KAZANDIĞI ANDA İŞSİZ Mİ KALACAK? Evet. 4-C’li personel, emekliliğe hak kazandığı anda derhal işten çıkarılacak.
Sadece 28 işçi imzaladı
Sendika yetkilileri, 31 Ocak itibarıyla iş akdi feshedilen 8 bin 364 işçiden 28’i, 4-c sözleşmesini kabul ettiğini açıkladı.
AKP’den önce kimse işsiz Kalmadı
İlk ciddi özelleştirmeler 1990’lı yıllarda başladı. 2002 yılına kadar yapılan özelleştirmelerde kuruluş işçisiyle birlikte devredildi. Ancak devirden sonra bazıları işten atıldı. Bunların sayısı 2002 yılına gelindiğinde bin 800’ü buldu. Başbakan Ecevit, bir düzenleme yaparak, bin 800 işçiyi diğer kamu kurumlarına dağıttı. Hiçkimse işsiz kalmadı. AKP döneminde özelleştirmelere hız verildi. Hükümet, devir sözleşmelerinde “iş garantisi hükmü” koymadı. Bu nedenle özelleştirmelerin ardından yüzlerce işçi işsiz kaldı. Emekliliğini bir kaç ay içinde hakedecek işçiler bile emeklilik haklarını alamadan işsiz kaldılar. Binlerce “Özelleştirme Mağdurları” oluştu. Bu gruplar günlerce hükümetin kapısını aşındırdılar. Türk-İş önünde günlerce süren eylemler oldu. Sonunda hükümet bu işçileri hiçbir özlük hakları olmadan, mevsimlik işçi olarak işe alma formülünü buldu. Bu kapsamda 4/C düzenlemesini getirdi. Buna göre Hükümet, bu işçileri bazı yıllar 4 ay, bazı yıllar 5 ay isterse 10 ay çalıştırabilmenin ve bugüne kadar kazanılmış haklarının hepsini silmenin yolunu bulmuş oldu.
İstanbul’dan destek geldi
Tekel işçilerine destek amacıyla Taksim Meydanı’nda toplanan çeşitli sendikalara üye bir grup, yoğun sağanak yağışın altında Galatasaray Meydanı’na kadar yürüdü.
