Hazine’nin finansman programı allak bullak! Faiz artıyor, ödeme artıyor, daha çok borçlanmak gerekiyor.

Kur artıyor, aynı durum.

Dış borçlanmanın TL karşılığındaki artış yanıltıcı, bu artış kur kaynaklı, aslında öngörülen kadar dış borç bulunamıyor.

Dış borçlanmaya anapara ödemesi için gidilmesi gerekiyor, faiz için kaynak Merkez Bankası ama Merkez’de döviz yok!

Hazine bu yıl iç ve dış borç ödemesinin 506 milyar lira olacağını öngörmüştü. Ama bakıldı ki bu düzeyde kalmak mümkün olmayacak, gerçekleşme tahmini 688 milyar lira olarak revize edildi. Sapma 182 milyar lira, oran olarak da yüzde 36.

Başlangıçta ödenecek her 100 liralık borcun 76’sı iç, 24’ü dış borç iken, tahminde paylar önemli ölçüde değişti. Gerçekleşme tahminine göre 100 liralık borcun 70’i iç, 30’u dış borç haline geldi.

Niye? Dış borçta durup dururken ek ödeme çıkmadığına göre sakın döviz kuru dengeleri değiştirmiş olmasın? Peki döviz kuru niye artmış? Kendiliğindendir!

2023 yılında ödenecek iç ve dış borç toplamı 1 trilyon 83 milyar lira olarak programlanmış ve bu tutarın yüzde 74’ünü iç, yüzde 26’sını dış borcun oluşturacağı öngörülmüş. Sakın bu yıl olduğu gibi dış borç yine “kendi kendine artmasın”, sakın bu yüzden bu 74’e 26’lık denge değişmesin! Yani yine sakın bir kur şoku yaşanmasın!

Hazine niye iç borca yüklendi?

Toplam borç servisi başlangıçta öngörülene göre 182 milyar sapma gösterince haliyle borçlanmayı da artırmak kaçınılmaz. Üstelik pozitif öngörülen borçlanma dışı kaynaklar negatife dönünce toplam borçlanmayı daha da artırmak gerekmiş.

Borç servisinde 182 milyarlık, borçlanmada ise 263 milyarlık bir sapma var.

Ama bir detay çok dikkat çekici…

Dış borçlanmaya fazla gitmemişiz!

Yoksa acaba borç aradık da bulamadık mı, o yüzden mi dış borçlanmadaki sapma düşük kalmış!

Borçlanmadaki 263 milyar liralık sapmanın yalnızca 16 milyarı dış borçtan kaynaklanıyor. Yüklenilmiş iç borçlanmaya; öngörülene göre artış 247 milyar…

O kur artışı yok mu, kur artışı!

Hazine dış borç faizi ödemek için borçlanmaz, en azından borçlanmamalıdır. Hazine Merkez Bankası’na TL verir, alır dövizi ve o şekilde faiz ödemesini yapar. Ama bakıyoruz; Hazine bu yıl başlangıçta ödeyeceği dış borç anaparasından daha fazla borçlanma öngörmüş. 71 milyar lira dış borç anapara ödemesi, 101 milyar lira borçlanma, niye?

Sakın faiz için Merkez Bankası’nda döviz kalmadığından olmasın!

101 milyar dış borçlanma öngörülmüş ancak borçlanma 117 milyara çıkmış. Görünürde çok sınırlı bir artış var… Ama görünürde!

Kur artışını ne yapacağız?

2022 için orta vadeli programda yer alan 9.27’lik yıllık ortalama dolar kuruna göre dış borçlanma 10.9 milyar dolar olarak öngörülmüş. Ama yine OVP’ye göre 2022’nin ortalama kur beklentisi 16.62’ye revize edilince her şey değişmiş…

Şimdi; 101 milyar lira borç 10.9 milyar dolardı, öngörülen buydu. Ne var ki alınabilen, daha doğrusu revize edilerek alınabileceği varsayılan borç 7.1 milyar dolarda kaldı.

Yani Hazine öngördüğünden yaklaşık 3.8 milyar dolar daha az borç bulabilir durumda.

Ama bu eksiği bir şekilde kapatmak lazım; çünkü borç ödenecek. Öyleyse iç borçlanmaya yüklenmekten başka çare yok. Yapılan da bu!

2023 programı ne söylüyor?

Gelelim 2023’e… Toplam iç ve dış borç ödemesinin 1.1 trilyona yaklaşacağını girişte belirttim. Hele hele bu yıl başlangıçta öngörülene göre ortaya çıkacağı tahmin edilen sapma 2023’te de yaşanırsa ödenecek tutar 1.5 trilyonu bulacak.

Bu yıl olduğu gibi 2023’te de dış borç faizi için de borçlanmaya gidilecek. Dış borç anapara ödemesi 151 milyar lira öngörülüyor; ancak dış borçlanma hedefi bu tutarın çok üstünde, 211 milyar lira.

Bu arada bakmayın 211 milyar liranın bu yılın gerçekleşme tahminine ve yine bu yılın başlangıç hedefine göre çok yüksek görünmesine… Bu yıl başlangıçta öngörülen dış borçlanmayı yazdım; 10.9 milyar dolar, gerçekleşeceği tahmin edilen ise 7.1 milyar. 2023’ün 211 milyar liralık dış borçlanması ise OVP’ye göre 21.5 olarak öngörülen dolar kuru dikkate alındığında 9.8 milyar dolar. Yani 2023’te bu yılın başında öngörülenden daha az bir dış borçlanma hedefi var.