UİS esneklik olgusunu çalışanlar açısından “hayat süreçlerinde değişen ihtiyaçlarına uygun olarak iş ve yaşam arasında denge kurabilme hızı” diye tanımlasa da, OECD’nin piyasanın esneklik düzeyini ölçmeye ilişkin 3 göstergesinden 2’si fesih kolaylığıdır. Yani esneklik düzeyi hesaplanırken çalışanların iş ve hayat arasında ne ölçüde denge kurabildiğine falan bakılmamakta, esasen patronun işten atabilme kolaylığı belirleyici olmaktadır. 

Dahası, UİS’te de atıf yapılan bu göstergeler dikkate alındığında Türkiye emek gücü piyasaları iddia edildiği gibi OECD ülkeleri arasındaki en katı piyasa da değildir. Toplu işten çıkarmalar konusunda OECD ortalamasının oldukça üzerinde bir esnekliğe sahip olan Türkiye, bireysel işten çıkarmalar bakımından ise katılıkta 40 ülke içinde 14. sıradadır. 

Bireysel işten çıkarmalar konusundaki bu sıralama esasen kıdem tazminatı ile ilişkilendirildiği içindir ki (UİS 2014- 2023, 99. paragraf) hükümetin her fırsatta ortaya getirip, tepkiler üzerine geri çektiği ancak daima gündemde tuttuğu kıdem tazminatı değişikliği OVP’de somut bir politika hedefi olarak yer almıştır. 

Mevcut kıdem tazminatı düzenlemesinin, parasal ödemenin yanı sıra fiilen sağladığı önemli bir iş güvencesi işlevi de bulunmaktadır. Yapılması planlanan değişikliğin de esasen bunu ortadan kaldırmayı amaçladığı açıktır. Dolayısıyla yeni düzenleme, tazminat miktarında bir değişiklik olmasa bile, emekçiler açısından çok önemli bir hak kaybı olacaktır. 

Esneklik konusunda hükümet ve işveren cephesi ise fesih kolaylıklarının dışındaki 3. göstergeye göre hazırlanmış olan alt endeksi ön plana çıkartmaktadır. Zira buna göre Türkiye OECD ülkeleri içinde emek gücü piyasası en katı konumda görünen ülkedir. Çünkü bu sıralama; uzaktan çalışma, evden çalışma, çağrı üzerine çalışma gibi esnek çalışma biçimlerinin ulusal mevzuatlarda ne ölçüde düzenlendiği ve ne yaygınlıkta uygulandığı göz önünde tutularak hazırlanmıştır. Türkiye’nin bu bakımdan en katı ülke olması esnek çalışma biçimlerinin önemli bir bölümünün çalışma mevzuatında düzenlenmemiş olmasından, düzenlenenlerin ise formel sektörde yaygın biçimde kullanılmamasından kaynaklanmaktadır. Öte yandan bunu da hesaba katmamız halinde ise ortaya çıkan tablo esneklik ihtiyacının değil, aksine güvencesizliğin boyutlarını göstermek bakımından oldukça çarpıcıdır. 

Yani Türkiye’de esnek çalışma biçimleri tam anlamıyla düzenlenmemiş olduğu halde patronların diğer OECD ülkelerinden daha fazla işten atma kolaylığı bulunmaktadır.

Toplu işten çıkarmalar bakımından OECD ortalamasının çok üzerinde olan bu kolaylık, bireysel işten çıkarmalar bakımından ise birçok OECD ülkesini geride bırakmıştır.

Kaldı ki; Türkiye’de istihdamın yüzde 36’dan fazlası TÜİK verilerine göre bile kayıt dışıdır. Başbakanlık Kalkınma Ajansı, Türkiye’nin Avrupa’daki en uzun çalışma süreleri buna karşılık en kısa hastalık izinlerine sahip olmasıyla övünmektedir. Toplu İş İlişkileri Kanunu’na göre 30 işçiden az işçi çalıştıran patronlar için sendikasızlaştırma adeta “yasal”dır. 

Türkiye emek gücü piyasalarının tüm bu özelliklerine rağmen hâlâ daha başlıca politika hedefinin esneklik olması, hükümet programlarının yapısal ihtiyaçlar yerine sermayenin ideolojik ihtiyaçlarına göre hazırlandığının en çarpıcı örneklerinden birini ortaya koymaktadır.