Türkiye’deki 170’in üzerinde üniversitede okuyan ya da yeni mezun olmuş 18-34 yaş aralığındaki gençler arasında yapılan araştırmaya göre; gençlerin yüzde 80’i şirketlerin çalışanları önemsemediğini ve ekonomik koşullardan fayda sağladığını düşünürken, yüzde 93’ü iş bulma imkanının her geçen gün zorlaşmasından dolayı geçici olarak düşük ücretlere sessiz kalıyor.

İş arayan mezunların durumu ise daha vahim. Gençlere armağan edilen 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramının 104’üncü yılını kutlamaya hazırlandığımız günlerde Z kuşağının iş hayatına dair beklenti ve düşüncelerini ortaya koymak önem taşıyor.

Ekonomik konjonktür, deprem ve seçim süreci gibi kritik konuların etkisi altında olduğumuz bu günlerde gençlerin kariyer platformu Youthall, “Gençlerin Beklenti ve Yönelimleri Araştırması”nın sonuçlarını paylaştı. Bu yıl 2’ncisi gerçekleştirilen araştırmaya 18-34 yaş aralığındaki, 171 farklı üniversitenin 128 farklı bölümünde okuyan 1219 öğrenci ve 342 mezun katıldı.

İş arayan üniversite mezunlarının yüzde 69’u bin 500 TL harçlıkla geçiniyor

2022 araştırması sonuçlarıyla kıyaslandığında kötüye giden ekonomik koşullar nedeniyle aile evinde kalan gençler oransal olarak artarken, yurtta ve öğrenci evinde kalanlar oransal olarak azaldı.

Gençlerin aylık gelir veya harçlık verilerine bakıldığında, çok sınırlı imkanlarla yaşadıkları gözlemleniyor. İş arayan üniversite mezunlarının yüzde 69’u ayda en fazla bin 500 TL harçlığa sahip. Öğrencilerin yüzde 38’i bin 250 TL, yüzde 33’ü 1.251- 2.500 TL aralığındaki harçlıkla geçinmeye çalışıyor.

2022 araştırması ile kıyaslandığında yıllık yüzde 137 enflasyona rağmen, skalanın en alt seviyesindeki bu harçlıkların geçen yıla göre sadece yüzde 25 artış gösterdiği görülüyor. Mart 2023 TÜİK verilerine göre, bir yetişkinin sağlıklı ve dengeli beslenmesi için tüketmesi gereken gıdaların aylık maliyeti göz önüne alındığında gençlerin aylık gelirleri sadece sağlıklı beslenmeleri için gereken tutarın bile çok altında kalıyor.

İş bulmak zorlaştıkça gençler önemsedikleri kriterlerden taviz veriyor

Araştırmanın sonuçları, Türkiye’deki gençlerin geleceklerine yönelik karamsar bakış açıları ile ilgili çok net sonuçlar çıkardı. Verilere göre gençlerin 5’te 1’i mutsuz, 4’te 1’i geleceği olumsuz algılıyor, 4’te 3’ü ise stresli. Mezunların yüzde 67’si ve çalışan mezunların yüzde 79’u gençlerin şu anda çalıştıkları iş yerlerinden ilk fırsatta ayrılacağı inancında. Yüzde 80’i şirketlerin çalışanları önemsemediğini ve günümüz ekonomik koşullarından fayda sağladığını düşünüyor.

Çalışan mezunların yüzde 83’ü, iş arayan mezunların ise yüzde 90’ı iş bulmanın eskiye kıyasla daha da zorlaştığı görüşüne katılıyor. İş bulmak zorlaştığı için gençlerin önemsedikleri birçok kriterden geçici olarak taviz verdiği görüşü mezunların yüzde 88’i tarafından ifade edilirken bu oran iş arayan mezunlar arasında yüzde 92 düzeyinde. Yüzde 93’ü ise geçici olarak düşük ücretler ile çalışmaya sessiz kalıyor. Üniversite mezunu çalışan gençlerin kazandıkları ücretlere bakıldığında, yüzde 24’ü asgari ücretten az veya asgari ücret seviyesinde kazanıyor.

Gençlerin 3’te 1’i ülke fark etmeksizin yurt dışına gitme eğiliminde

Araştırmada, “Gençlerin Gelecek Öngörüleri” bölümünde gençlerin çalışmak için yurt dışına gitme eğilimleri de incelendi. “İmkân olsa yurt dışına gider misin?” sorusuna gençlerin yarısı neresi olduğuna göre karar vereceğini belirtirken; üçte birinden fazlası ülke fark etmeksizin yurt dışına gitmek istiyor.

“Büyük ihtimalle gitmem” ve “Kesinlikle gitmem” diyenlerin oranı ise sadece yüzde 7. Araştırmada “İş dünyasına bakış ve kişisel hedefler” ile ilgili sorular, hem öğrencilere hem de mezun gençlere soruldu. Buna göre gençlerin gerçekleştirmeyi en çok istedikleri hedefler; yurt dışında çalışmak, yönetici olmak, girişimci olmak ve dünyaya fayda yaratan bir projede yer almak. Yurt dışının en önemli albenileri; iş/özel hayat dengesi ve emeğe değer verilmesi.

Gençler küresel şirketlerde, teknoloji alanında, hibrit çalışma istiyor

Araştırmaya katılanların yüzde 86’sı, global şirketlerin eskiye kıyasla daha fazla tercih edilmeye başladığı görüşünde. Gençlerin yüzde 84’ü kurumsal bir şirkette çalışmak istiyor.

Yazılım geliştirme, IT, Ar-Ge, Ür-Ge gibi teknolojik departmanlar çalışmak için ilk tercih. İnsan kaynakları ve finans gibi bölümler de gençler nezdinde albenili. Çalışma şekli olarak öncelikli tercihleri ise hibrit çalışma. Gençlerin yarısı hibrit çalışma modeli düzenini kendi tanımlamak istiyor.

Günümüz koşullarında iş dünyasında geçerliliği olan alanlar pandemi öncesine kıyasla farklılaştığı ve yetersiz iş arzı nedeniyle iş bulmak zor olduğu için; gençlerin iş ararken kendi alanları ile sınırlı kalmadıkları, her yere başvuru yaptıkları gözleniyor. Araştırmaya göre pandemiden sonra nesnelerin interneti, otonom araçlar, dronlar, robotlar, 3D baskı, yapay zekâ, artırılmış gerçeklik/sanal gerçeklik gibi alanlara ilgi arttı.

“Genç yetenekleri ülkeyi terk etmeden ekonomiye dahil etmemiz gerek”

Youthall CEO’su Emre Aykan, geçen yılın katılımcı profili ile karşılaştırıldığında 3 büyük il dışından katılımın yüzde 39’dan yüzde 51’e yükselmiş olduğuna dikkat çekerek, “Türkiye’nin her yerindeki genç yeteneklere ulaşmak için onları dinliyor ve olmamızı istedikleri her yerde olma hedefiyle çalışıyoruz.

Amacımız gençlerimizin yurt dışına gitmeden, bu ülkede istedikleri olanaklara ulaşması için köprü olabilmek. Çünkü sonuçlar, işsiz nüfus istatistiklerinde yer almadıkları halde, her an iş değiştirme potansiyeli taşıyan, uygun bütün açık pozisyonlara talip, ‘gizli işsizler’in ve doğal olarak ‘mutsuz çalışanların’ varlığına işaret ediyor. Dolayısıyla eğer giderlerse geri dönüşleri zor görünüyor. Bu nedenle genç yetenekleri gitmeden ülke ekonomisine dahil etmemiz gerek” açıklamasında bulundu.