T.C Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği tarafından yayınlanan Avrupa Birliği Üyelik Sürecinde Türkiye’nin Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikası Müktesebatına Uyumu Kapsamında Yapılacak Değişiklikler

Avrupa Birliği Üyelik Sürecinde Türkiye’nin Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikası Müktesebatına Uyumu Kapsamında Yapılacak Değişiklikler

Faslın açılması ve bu kapsamda Topluluk müktesebatına uyum sağlanması
vatandaşların sağlığının yüksek düzeyde korunmasını, güvenli gıdaya ve
doğru bilgiye erişimi ile yaşam kalitesinin artırılması yönünde önemli adımlar
atılmasını sağlayacaktır.
 

Adından da anlaşılacağı üzere fasıl kapsamındaki mevzuat birbirinden farklı gibi
görünen ancak gıda üzerinde birleşen 3 konudan ve 1200’in üzerinde düzenlemeden
oluşmaktadır. Düzenlemeler AB’nin ilk ve en kapsamlı ortak politikası olan Ortak
Tarım Politikasının malların serbest dolaşımı ilkesinin bir yansımasıdır.
 

AB gıda mevzuatının temel hedefi, insan hayatı ve sağlığının yüksek düzeyde
korunmasıdır. Bu hedef aynı zamanda hayvan sağlığı ve refahı, bitki sağlığı ve
çevrenin korunmasını da içerir. AB’nin buradaki temel politikası, çiftlikten sofraya
(ahırdan çatala) gıda güvenliğinin teminidir.
 

Genel gıda ve yem mevzuatı, gıdanın üretimi, gıda ürünlerinin işlenmesi,
paketlenmesi, etiketlenmesi, pazarlanması ve dağıtılmasına ilişkin genel prensip ve
şartları ele alır. Aynı zamanda gıdaların üretimde kullanılan katkı maddeleri,
ekstraksiyon çözücüleri, aroma maddeleri, gıda ile temas eden maddeler, gıda
takviyeleri, bulaşanlar, yeni gıdalar, genetiği değiştirilmiş gıdalar, maden suları ve
ışınlanmış gıdalar da bu kapsamda ele alınır.
 

Tek Pazar çerçevesinde üye devletler arasında sınır kontrolleri olmadığından,
veterinerlik alanındaki mevzuatın büyük bir bölümü üye devletler arasındaki canlı
hayvan ve hayvansal ürünlerin ticaretine yönelik konuları düzenlemektedir. İthal
edilecek canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin taşıması gereken sağlık koşulları ve
sınırlarda yürütülen kontroller de bu kapsamda düzenlenmektedir.
Öte yandan hayvan hastalıkları ile etkin mücadele ve hayvan hastalıklarının
eradikasyonu, hayvan hastalıklarının bildirimi, hayvanların küpelenerek kayıt altına
alınması ve hayvanların bakılması, taşınması ve kesimi sırasında refahının
sağlanması da veterinerlik alanında ele alınan diğer önemli konulardandır.
Bitki sağlığı ise bitki ve bitkisel kökenli ürünlere zarar veren organizmaların kontrolü,
iç ve dış karantina tedbirleri, zirai mücadele ilaçları, bitkisel kökenli ürünlerde zirai
mücadele ilaçları kalıntıları, tohum ve fide kalitesi ve bu ürünlerin pazarlanmasına
ilişkin kuralları ortaya koyar.

Tarama toplantıları ardından ülkemizin fasıl müktesebatına uyum durumunun
değerlendirildiği Tarama Raporu temelinde, Avrupa Birliği Konseyi tarafınca faslın
müzakerelere açılması için 6 adet açılış kriteri belirlenmiştir:
1. AB müktesebatı ile uyumlu gıda, yem ve veterinerlik çerçeve mevzuatının
benimsenmesi ve başta kontrol kuruluşlarınınki olmak üzere
sorumlulukları açık biçimde belirleyen hükümlerin ortaya konması.
2. Gıda güvenliği, hayvan ve bitki sağlığı politikası alanındaki, ilgili uluslar
arası standartlar ve Dünya Hayvan Sağlığı TEŞKİLATı tavsiyeleri dahil olmak
üzere, AB müktesebatının uyumlaştırılması, uygulanması ve
yürütülmesine temel teşkil edecek detaylı bir stratejinin sunulması. Bu
strateji ilgili idari ve laboratuar kapasitesinin geliştirilmesine yönelik
planlar ile bu konuda gerekli mali kaynağa ilişkin bir tahmini de içerecektir.
Strateji aynı zamanda, hayvan sağlığı alanındaki riskleri ele alma
konusunda müktesebata uygun biçimde AB ile işbirliğini temin etme
kapasitesine sahip olma ihtiyacını da göz önüne almalıdır.
3. Koyun ve keçi türü hayvanların kimliklendirilmesi ve kaydına ilişkin yeterli
bir sistemin uygulanmaya başlanması ve sığır türü hayvanların
kimliklendirilmesi ve hareketlerinin kontrolü konusundaki sistemdeki
zaafiyetleri (işletmelerin kaydına, hayvanların ve hayvan hareketlerinin
kaydedilmesine ilişkin) gidermeye yönelik yeterli tedbirin alınmış
olduğunun kanıtlanması.
4. Canlı hayvanların ülke içindeki hareketleri, hareketlerin kaydı ve
kesimlerin kontrolü konusunda ayrıntılı bir değerlendirmenin sunulması.
5. Trakya bölgesinin, Dünya Hayvan Sağlığı TEŞKİLATı (OIE) tarafından,
aşılama suretiyle şap hastalığından ari bölge olarak tanınması.
6. Gıda işletmelerinin iyileştirilmesi konusunda geleceğe yönelik Ulusal
Program açısından, bütün gıda işletmelerinin AB müktesebatındaki
kategorileri esas alan bir sınıflandırmasının sunulması
 

Söz konusu açılış kriterlerinin tamamı 15 Haziran 2010 tarihinde
karşılanmış ve 23 Haziran 2010 tarihinde Dönem Başkanlığının
açılış kriterlerinin karşılandığına ilişkin mektubu takiben Müzakere Pozisyon
Belgesi İspanya Dönem başkanlığına iletilmiştir.
 

Fasıl kapsamında Topluluk müktesebatına uyumun üreticiler, gıda ve hayvancılık
işletmeleri, gıdayı depolayanlar ve satışını yapanlar üzerinde bir takım etkileri
olacaktır. Bu çerçevede, ülkemizde görülen hayvan hastalıkları ile mücadele ve bazı
ürünlerin kalitesi konusunda önemli bir uyum sürecine gereksinim duyulacaktır. Bu
ihtiyaçların giderilmesi açısından yapılması gereken çalışmalar zamana yayılacak,
yeni kurulacak işletmeler için AB standartlarında çalışma kriteri getirilecek ve
mevcutların modernizasyonu belli bir süreç içinde gerçekleştirilecektir. AB
müktesebatının gereklilikleri çerçevesinde bir takım istisnai uygulama ve geçiş süresi
talebimiz olabilecektir.
 

Bu fasıl kapsamında yapılacak çalışmaların günlük hayatımıza etkileri aşağıda
özetlenmektedir:
• Vatandaşlar güvenli gıdaya ve tükettiği gıda konusunda doğru bilgiye erişim
sağlayacaktır.
• Gıda ile ilgili düzenlemeler konusunda vatandaşın görüşü alınacak, karar alma
sürecine katılımları sağlanacaktır.
• Gıda zincirinde izlenebilirlik daha etkin biçimde sağlanacaktır.
• Gıda ve yeme ilişkin daha sıkı kontroller yapılacak, bu kontroller için ayrıntılı
kontrol planları hazırlanarak uygulanacaktır.
• Yapılan kontrollerde gıdada bir sorun tespit edilmesi durumunda, hızlı alarm
sistemine bilgi girilerek, geriye dönük takibi yapılabilecek ve sorunlar
kaynağında tespit edilebilecektir.
• Gıda ve yemlerden kaynaklanan ve insanlarda ciddi sağlık sorunları oluşturan
acil durumlarda ve kriz anında uygulanmak üzere planlar oluşturulacak ve
zaman kaybetmeden müdahale edilebilecektir.
• Gıdanın güvenli olmadığı anlaşılırsa, ilaçlar gibi piyasadan toplatılacaktır.
• Lokanta, restoran, satış yerleri, soğuk hava ve depolama yerleri dahil, bitkisel
ürünleri işleyerek gıda üreten işyerleri ve yem üreticileri kayıt altına alınacak
ve kendileri için belirlenen hijyen kurallarına uyacaktır.
• Balıkçı tekneleri de hijyen kurallarına uyacak ve kayıt altına alınacaktır.
• Et, süt, su ürünleri, yumurta gibi hayvansal ürünleri işleyenler onaya tabi
olacak ve daha sıkı hijyen kurallarına uyacaktır.
• Gıda güvenliği ile ilgili tüm sorumluluk gıda işi yapanlarda olacak, bunlar
çalışanlarının hijyeni ve eğitimini sağlayacaktır.
• Hayvan hastalıklarının kontrol altına alınmasıyla çiğ sütün kalitesi artacaktır.
• Gıda ile bulaşan hastalıkların oranı azalacaktır.
• Koyun, keçi ve sığır türü hayvanların hepsi doğduklarından itibaren
küpelenecek, nereye satıldığı nerede kesildiği gibi bilgiler kayıt altına
alınacaktır.
• At ve katırlar da kimliklendirilerek kayıt altına alınacaktır.
• Tüketicilerimiz marketten aldığı etin hangi hayvandan elde edildiğini, bu
hayvanın annesinin kim olduğunu, bu hayvanın kimler tarafından alınıp
satıldığına dair bilgilere, kaç doğum yaptığı, nerelere seyahat ettiği, uygulanan
ilaçlar, aşılar gibi verilere istediği takdirde ulaşabilecektir.
• Çiftlikte yetiştirilirken, nakil esnasında ve kesim anında hayvanların refahı ve
korunması sağlanacaktır. Ahırlar, nakil araçları ve kesimhaneler belirlenen
kurallara göre tasarlanıp, inşa edilecektir.
• Kullanılan zirai mücadele ilaçlarının sayısı azaltılacak, çevre ve insan sağlığı
için risk teşkil edebilecek olanların piyasaya girişi engellenecektir.
• Gıdalar üzerindeki zirai mücadele ilacı kalıntısı seviyeleri AB ile uyumlu hale
gelecek, AB’ye ihracattan dönen sevkiyat sayısında bir düşüş olacaktır.
• Gıda güvenliğinin önemli parçalarını oluşturan; katkı maddeleri, tatlandırıcılar,
aroma maddeleri, çözücüler, veteriner ilaç kalıntıları, bitki koruma ilacı
kalıntıları, etiketleme ve beyan kuralları, numune alma planları ve analiz
metotları AB’ de yer alan kurallar çerçevesinde yeniden gözden geçirilecek ve
tüketici güvenliğini ön plana çıkaran, ticarette engelleri ortadan kaldıran yeni
mevzuat düzenlemelerine gidilecektir.
• Gıda güvenliğinin önemli bir parçası olan gıdalar ile her aşamada temas eden
ambalaj vs. maddelere ilişkin güvenlik kriterleri revize edilecek ve sahada
uygulanacaktır.
• AB kriterlerine uygun olarak üretim yapan işletme sayısı ile bu işletmelerin
AB’ye ihracatı artacak, AB listelerini referans alan ülkelerle ihracat gelişecektir.

www.abgs.gov.tr