4857 sayılı İş Kanunu’nda 41, 42 ve 43. maddeler fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma konularını düzenlemektedir. Ayrıca, “İş Kanunu’na İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği” de bu konuda daha ayrıntılı düzenlemeler getirmiştir.

TEKGIDA-İŞ SENDİKA AKADEMİSİ

Özellikle, fazla çalışma için peşin onay verilmesi durumunda, bu onaydan vazgeçme konusundaki 9. madde önemlidir. Yönetmeliğin ilgili maddesi şu şekildedir:

“Fazla Çalışma Yaptırılacak İşçinin Onayı

“Madde 9 —Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırmak için işçinin yazılı onayının alınması gerekir. Zorunlu nedenlerle veya olağanüstü durumlarda yapılan fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma için bu onay aranmaz.

“Fazla çalışma ihtiyacı olan işverence bu onay iş sözleşmesinin yapılması esnasında ya da bu ihtiyaç ortaya çıktığında alınır ve işçi özlük dosyasında saklanır. Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapmak istemeyen işçi verdiği onayı otuz gün önceden işverene yazılı olarak bildirimde bulunmak kaydıyla geri alabilir.”

Fazla çalışma konusunda peşin onay verip, geçerli bir mazereti olmadan fazla çalışmaya gelmeyen işçinin iş sözleşmesi, işveren tarafından haklı nedenle feshedilebilir.

İş Kanunu’nun 41. maddesine göre fazla çalışma aşağıdaki biçimde düzenlenmektedir:

“Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırk beş saati aşan çalışmalardır. 63’üncü madde hükmüne göre denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile, bazı haftalarda toplam kırk beş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz.

“Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.

“Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırk beş saatin altında belirlendiği durumlarda yukarıda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve kırk beş saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır. Fazla sürelerle çalışmalarda, her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmi beş yükseltilmesiyle ödenir.

“Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat on beş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.

“İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır.

“63’üncü maddenin son fıkrasında yazılı sağlık nedenlerine dayanan kısa veya sınırlı süreli işlerde ve 69 uncu maddede belirtilen gece çalışmasında fazla çalışma yapılamaz.

“Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir.

“Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz.

“Bu Kanunun 42’nci ve 43’üncü maddelerinde sayılan hâller dışında yer altında maden işlerinde çalışan işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.

“Yer altında maden işlerinde çalışan işçilere, bu Kanunun 42’nci ve 43’üncü maddelerinde sayılan hâllerde haftalık otuz yedi buçuk saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yüzden az olmamak üzere arttırılması suretiyle ödenir.

“Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışmaların ne şekilde uygulanacağı çıkarılacak yönetmelikte gösterilir.”

Günümüzdeki toplu iş sözleşmelerinde fazla çalışmaya ilişkin bazı düzenlemeler aşağıda sunulmaktadır.

Tekgıda-İş Sendika Akademisi’nin günümüzdeki toplu iş sözleşmelerinde çeşitli düzenlemelere ilişkin raporlarında sendikanın ve işyerinin adı belirtilmemektedir. Bunun nedeni, bazen işçi aleyhinde olan düzenlemeler söz konusu olduğunda, sendikanın adının belirtilmesinin yaratabileceği sakıncalardır. Her toplu iş sözleşmesine ilişkin kodda işyerinin özel sektör (Ö) veya kamu sektörü (K) olduğu ve toplu iş sözleşmesinin yürürlükte bulunduğu yıllar belirtilmektedir.

(V-03,Ö,2013-2015)

Yaptırılan her fazla mesainin ücreti % 100 zamlı olarak ödenir. Taraflar işin gereği olarak fazla mesai yapılmasını kabul ederler. Ancak her halûkarda fazla mesai için işçinin olurunun alınması şarttır.

(VI-187,Ö,2024-2025)

Bu sözleşme ile belirlenen günlük çalışma ve haftalık çalışma sürelerinin üzerinde yapılacak her türlü çalışmalar fazla çalışmadır. Fazla çalışmalar günde 3 saati ve fazla çalışma yapılacak günlerin sayısı her üye için yılda 90 işgününü geçemez.

(V-01,Ö,2011-2014)

İşyerinde fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma gerektiği takdirde öncelikle istekli olanlar fazla çalışmaya bırakılır. İstekli olarak fazla çalışacaklar kafi gelmediği takdirde fazla çalışma yapacak diğer personel işyeri sicil numarasına göre sıra ile belirlenir.

(V-10,Ö,2012-2014)

İşçiler fazla çalışma yapmaya yasal süreleri aşmamak koşulu ile muvafakat ederler. İşveren fazla çalışma yapılmasını istediğinde önceden planlanabilir hallerde en geç 2 gün önceden işçiye bildirimde bulunur. Önceden planlanamayan hallerde ise bu süre aranmaz.

(V-12,K,2006-2008)

İşçilere önceden haber vermek kaydı ile fazla çalışma yaptırılabilir. Meşru mazeretleri olan işçiler fazla çalışmaya zorlanamaz. Meşru mazeretin raporla tevsiki istenemez.

(V-15,Ö,2013-2015)

İşbu toplu iş sözleşmesinde belirlenen haftalık normal çalışma sürelerinin dışında yapılan fiili veya hukuki her türlü çalışma fazla çalışma olarak kabul edilir.

(V-18,K,2009-2011)

Fazla çalışma izinle takas edilemez.

(V-19,Ö,2007-2010)

Fazla çalışma için İş Kanunu’nun 41. maddesi hükmü uyarınca işçinin onayı alınır ve fazla çalışmaya bırakılacak işçilere bir gün önceden haber verilir.

(V-20,Ö,2008-2010)

Fazla çalışma süresi günde 3 saati ve yılda toplam 90 işgününü geçemez. Bu sınırlar içinde yapılacak fazla çalışmayı tüm üyeler önceden kabul etmiş sayılırlar. Bu süreleri aşan fazla çalışmalar için üyenin muvafakatinin alınması şarttır.

(V-22,Ö,2012-2014)

Evinden çağrılan personel 3 saatlik dondurulmuş fazla çalışma ücretine hak kazanır. Ancak çalışma süresi daha fazla ise fiili çalışma süresi kadar fazla çalışma ücreti alır. İşveren, evinden çağrılan personeli işyerine getirip götürür.

(V-31,Ö,2013-2015)

İş şartları gereği işveren işçilere fazla çalışma yaptırabilir. 6356 sayılı İş Kanunu’nun 63. maddesi hükmüne göre denkleştirme esasının uygulandığı hallerde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile bazı haftalarda toplam 45 saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz.

(VI-177,Ö,2021-2024)

Normal ve Fazla Mesailer

İşveren ve işveren vekili işin durumuna göre işçinin tamamına veya bir kısmına fazla mesai yaptırabilir.

İşçiler gerektiğinde işverenin talebi üzerine fazla mesaiye kalırlar. Bu hüküm işçiler için peşin muvafakat sayılır.

(VI-178,Ö,2023-2025)

Normal ve Fazla Mesailer

İşveren talep ettiği takdirde haftalık normal çalışma süresi, iş yerinde haftanın çalışılan günlerine, günde 11 saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Denkleştirme süresi 4 (Dört) aydır.

Çalışma müddetlerinin ortasında verilen dinlenme süresince işçi tamamen serbesttir. İşverence ara dinlenmesinde işçi serbest bırakılmayıp iş verildiği takdirde bu dinlenme müddeti fazla mesai olarak ödenecektir.

İşveren ve işveren vekili işin durumuna göre işçinin tamamına veya bir kısmına fazla mesai yaptırabilir. İşçiler, peşin muvafakat vermişlerdir.

(VI-173,Ö,2023-2024)

Fazla Çalışmalar

İşveren ve işveren vekili işin durumuna göre işçinin tamamına veya bir kısmına fazla çalışma yaptırabilir.

(VI-180,K,2023-2024)

İşyerinde fazla çalışmanın yapılacağı günler, 48 saat öncesinden işçilere duyurulur. Mazereti olan işçiler, fazla mesaiye zorlanamaz.

Fazla çalışmaya geçilmeden önce işçiye, iş süresinden sayılmak üzere, (15) dakikalık ara dinlenmesi verilir.

İşçilerin fazla çalışma yapması için onayının alınması esastır.

(VI-171,K,2024-2026)

Fazla Çalışma

Günlük 8 saati ve haftada 40 saati aşan (hafta tatili günlerinde yapılan 8 saatlik çalışmalar hariç) çalışmalar fazla çalışmalardır. Her bir saat fazla mesai için ödenecek ücret normal çalışma ücretinin % 100 fazlasıyla ödenir. Bu hüküm vardiyalı, vardiyasız tüm işçileri kapsar. İşçilere önceden haber vermek kaydıyla fazla çalışma yaptırılır.

İşveren işçilere 4857 sayılı İş Yasasından belirtilen fazla mesai saatinden daha fazla mesai yaptırırsa yaptırılan mesainin tamamını (270 saatten fazlası da dahil) ödemek zorundadır.

(VI-168,K,2023-2024)

Fazla Çalışma

İşbu toplu iş sözleşmesi ile tespit edilen günlük normal çalışma süresi dışında günde üç saate kadar çalışma yaptırılabilir. 3 saatten fazla olarak yaptırılacak fazla çalışmalar işçinin muvafakatine bağlıdır.

(VI-168,K,2023-2024)

Yaptırılacak genel tatil, hafta tatili çalışması ve fazla çalışma yerine izin veya istirahat verilemez.

(VI-169,K,2023-2024)

Fazla çalışma yapan işçi isterse, bu çalışma karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında iki saat serbest zaman olarak kullanabilir.

(VI-165,K,2014-2025)

İşçiye, rızası alınmak koşuluyla gündüzleri 3, geceleri 2 saate kadar fazla çalışma yaptırılabilir.

Fazla çalışmalar – ücret yerine- izinle karşılanamaz.

(VI-082,K,2009-2011)

Fazla çalışma izinle takas edilemez.

(VI-069,Ö,2017-2018)

Fazla mesainin karşılığının öncelikle ücret olarak ödenmesi esastır. İşçi, bu fazla çalışmanın karşılığını yazılı talebi ile serbest zaman olarak kullanabilir.

(VI-102,K,2018-2019)

Fazla çalışmalar, ücret yerine, izinle karşılanamaz.

(VI-103,K,2016-2019)

Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışmalar izinle karşılanamaz.

(VI-104,Ö,2016-2018)

Fazla çalışmalar ücret yerine izinle karşılanamaz.

(VI-049,Ö,2023-2024)

Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat on beş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir. İşçi, hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır. Ayrıca, toplu sözleşmede belirtilen saati belli izinler dışında, işverenin takdiri ile işçiye verilmiş izinler de fazla mesai ile takas edilebilir.

(VI-055,Ö,2017-2019)

İşyerinde fazla mesainin yapılacağı günler, 24 saat evvelinden işçilere duyurulur. Mazereti olan işçiler, fazla mesaiye zorlanamaz.

(VI-056,Ö,2017-2019)

Sendika, üyelerinin fazla çalışma yapmalarına muvafakat etmiştir. Fazla çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığını zamlı ücret yerine fazla çalıştığı her saat karşılığında 2 saat serbest zaman olarak kullanabilir.

(VI-057,Ö,2017-2018)

işverence, fazla çalışma yapılmasına gerek görülen hallerde ve genel tatil ile ulusal bayram günlerinde, fazla çalışma yaptırılacak ve tatil günlerinde çalıştırılacak işçilerin muvafakati alınır. Şu kadar ki, akit Sendika, işveren tarafından fazla çalışma yapılması gerekli görülen hallerde, o işyerinde yeteri kadar işçinin fazla çalışma yapmasını sağlamak için gayret göstermeyi üstlenir.

(VI-058,Ö,2017-2018)

Günlük 7,5, haftalık 45 saatin üstünde yapılan her türlü çalışmalar fazla mesaidir. İşveren icap ettiği hallerde, normal günlerde veya resmi tatil günleri ile ulusal bayramlarda fazla çalışma yaptırabilir.

(VI-059,Ö,2018-2019)

Fazla mesailer işyerinde iki gün önceden ilan edilir. Fazla mesai durumunda işçinin muvafakati aranır. İşlerin aksamaması acısından yeteri kadar işçinin fazla mesaiye kalması için sendika gayret göstereceğini taahhüt eder.

(VI-060,Ö,2017-2018)

İşçiler işverence talep edildiği takdirde yasal sınırlar içinde fazla çalışma yapılması hususunda mutabıktır. Ancak işçi fazla mesai yapılması konusunda zorlanamaz.

(VI-062,Ö,2017-2018)

Fazla mesai hakkında İş Kanunu hükümleri uygulanır. Personel, işverence talep edildiği takdirde fazla çalışma yapmayı, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmayı kabul ve taahhüt eder.

(VI-063,Ö,2017-2018)

Fazla çalışma süresi günde 3 saati ve yılda toplam 90 iş gününü geçemez. İşyerinde gerekli olan hallerde normal iş süresinin bitiminden sonra, fazla mesai yapılması konusunda taraflar mutabıktırlar. İşveren fazla mesai yapılacağını 24 saat evvelinden ilan eder. Ancak mazereti olan üye önceden bildirmek koşulu ile çalışmayabilir.

(VI-064,Ö,2016-2018)

4857 sayılı İş Yasasının 41. madde hükmü doğrultusunda, fazla çalışma yapmak istemeyen işçi hakkında hiçbir cezai işlem yapılmaz ve bu tür çalışmaya zorlanamaz.

(VI-098,Ö,2017-2018)

Normal fazla çalışmalar için, fazla çalışma yapacak üyelerin listesi, fazla çalışma uygulanmasından en az 3 gün önce işyerinde ilan tahtasına asılır. Üyenin duyurulan çalışma gününden en az 1 işgünü önce çalışamayacağını işverene bildirme hakkı saklıdır. Üyenin böyle bir başvuruda bulunmaması durumunda, listede belirtilen günde fazla çalışma için olur vermiş sayılır.

(VI-079,Ö,2013-2015)

İşbu toplu iş sözleşmesinde belirlenen haftalık normal çalışma sürelerinin dışında yapılan fiili veya hukuki her türlü çalışma fazla çalışma olarak kabul edilir.

(VI-084,Ö,2008-2010)

Fazla çalışma süresi günde 3 saati ve yılda toplam 90 işgününü geçemez. Bu sınırlar içinde yapılacak fazla çalışmayı tüm üyeler önceden kabul etmiş sayılırlar. Bu süreleri aşan fazla çalışmalar için üyenin muvafakatinin alınması şarttır.

(VI-086,Ö,2016-2019)

Evinden çağrılan personel 3 saatlik dondurulmuş fazla çalışma ücretine hak kazanır. Ancak çalışma süresi daha fazla ise fiili çalışma süresi kadar fazla çalışma ücreti alır. İşveren, evinden çağrılan personeli işyerine getirip götürür.

(VI-083,Ö,2016-2019)

Fazla çalışma için İş Kanunu’nun 41. maddesi hükmü uyarınca işçinin onayı alınır ve fazla çalışmaya bırakılacak işçilere bir gün önceden haber verilir.

(VI-065,Ö,2014-2017)

İşyerinde fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma gerektiği takdirde öncelikle istekli olanlar fazla çalışmaya bırakılır. İstekli olarak fazla çalışacaklar kafi gelmediği takdirde fazla çalışma yapacak diğer personel işyeri sicil numarasına göre sıra ile belirlenir.

(VI-067,Ö,2017-2019)

Yaptırılan her fazla mesainin ücreti % 100 zamlı olarak ödenir. Taraflar işin gereği olarak fazla mesai yapılmasını kabul ederler. Ancak her halûkarda fazla mesai için işçinin olurunun alınması şarttır.

(VI-069,Ö,2017-2018)

İşyerinde fazla mesainin yapılacağı günler 24 saat evvelinden işçiye duyurulur. İşçinin ilan edilen fazla mesai gününden en az 8 (sekiz) saat önce çalışmayacağını bildirme hakkı mahfuzdur.

(VI-069,Ö,2017-2018)

İşçiler fazla çalışma yapmaya yasal süreleri aşmamak koşulu ile muvafakat ederler. İşveren fazla çalışma yapılmasını istediğinde önceden planlanabilir hallerde en geç 2 gün önceden işçiye bildirimde bulunur. Önceden planlanamayan hallerde ise bu süre aranmaz.

(VI-095,Ö,2013-2015)

İş şartları gereği işveren işçilere fazla çalışma yaptırabilir. 6356 sayılı İş Kanunu’nun 63. maddesi hükmüne göre denkleştirme esasının uygulandığı hallerde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile bazı haftalarda toplam 45 saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz.

(VI-076,K,2006-2008)

İşçilere önceden haber vermek kaydı ile fazla çalışma yaptırılabilir. Meşru mazeretleri olan işçiler fazla çalışmaya zorlanamaz. Meşru mazeretin raporla tevsiki istenemez.

(VI-098,Ö,2017-2018)

Bu sözleşme ile belirlenen günlük çalışma ve haftalık çalışma sürelerinin üzerinde yapılacak her türlü çalışmalar fazla çalışmadır. Fazla çalışmalar günde 3 saati ve fazla çalışma yapılacak günlerin sayısı her üye için yılda 90 işgününü geçemez. (…) Prensip olarak fazla çalışmaya katılmak üyenin onayına bağlıdır.

(VI-099,K,2017-2019)

Meşru mazeretleri olan işçiler fazla çalışmaya zorlanamaz. Meşru mazeretin raporla tevsiki istenemez.

(VI-101,K,2017-2019)

İşçiler, işveren vekilinin talebi halinde fazla saatlerde çalışmayı önceden kabul ederler. Ancak, aynı işi yapabilecek yeterli sayıda işçinin bulunması halinde, mazereti olan işçilerle belli güzergahlarına servis aracı ile götürülemeyecek işçiler istekleri halinde fazla mesaiye bırakılmazlar.

(VI-075,Ö,2017-2019)

Bu toplu iş sözleşmesi ile işçiler fazla çalışma yapmayı önceden kabul etmiş sayılır.

(VI-102,K,2018-2019)

İşçiye, rızası alınmak koşuluyla gündüzleri 3 saate kadar, geceleri 2 saate kadar fazla çalışma yaptırılabilir.

(VI-105,Ö,2017-2019)

İşin veya işyerinin gerekleri gibi nedenlerle sendika üyelerine fazla çalışma yaptırılabilir. Haftalık çalışma süresi olan 40 saati aşan çalışmalar fazla çalışma olarak kabul edilir. Üye fazla çalışma yaptığı süreyi, isterse izin olarak kullanabilir. Ancak sendika üyesine, yasa gereği yılda 270 saat üzerinde fazla çalışma yaptırılamaz. Cumartesi, Pazar, Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde yapılan çalışmalar bu süreye dahil değildir. Kimlerin ne süre ile ne zaman fazla mesai yapacaklarını saptamak ve uygulatmak o işyerindeki yetkilinin görevi ve sorumluluğu içindedir.

(VI-106,Ö,2016-2017)

Yasal çerçevede her yılın başında işveren tarafından işçiden alınması gereken fazla çalışma muvafakatnamelerinin işbu toplu sözleşme ile verildiği taraflarca prensip olarak kabul görür. Ancak fazla çalışma ve tatil günü çalışması işçinin rızasına bağlıdır.

(VI-109,Ö,2016-2017)

Fazla çalışma yapacak işçilerin adları çizelge şeklinde düzenlenir ve fazla çalışmanın yapılacağı günden en az bir gün önce işyerinde bütün işçilerin görebileceği bir yere asılarak duyurulur. Ancak, zorunlu ve ivedi durumlarda iki saat önce yapılacak bildirim ile durum işçilere duyurulur. Meşru mazeretleri bulunanlar durumu derhal işverene bildirirler. Mazeretin işverence makul görülmesi halinde, bu kimseler fazla mesaiden istisna edilir. İşçiler fazla çalışmaları yüzünden normal çalışmalarını aksatamazlar.

(VI-119,Ö,2015-2016) Fazla Çalışma:

A) Günlük ve Haftalık Normal Çalışma süreleri üzerinde yapılan her türlü çalışma fazla çalışmadır.

B) İşbu Toplu İş Sözleşmesiyle tespit edilen günlük normal çalışma müddetinin dışında günde 3 saate kadar fazla çalışma yaptırılabilir. Ancak, teknik sebepler, sağlık sebepleri, ulaştırma, ya da sosyal hizmetlerin ve vardiya durumunun zorunlu kıldığı hallerde 3 saatten fazla çalışma yaptırılabilir. Ancak, fazla çalışma işçiye yetkili amirlerince en az 24 saat önceden bildirilir. Aksi halde işçi fazla çalışmayı kabul edip etmemekte serbesttir. Fazla çalışmalar amirlerince ilgili işçiler arasında eşit ölçülerle işin gereği ve imkânları nispetinde münavebe ile taksim edilir. Fazla çalışmaya kalması bildirilen işçilere iş verilmemesi halinde de fazla çalışma ücreti verilir. Zorunlu hallerde önceden bildirmek söz konusu değildir.

(VI-120,K,2017-2019)

(a) İş Kanunu’nun 41. maddesinde belirtilen şartların tahakkuku halinde, işverenin yetkili kıldığı birim amirlerince yazılı onay veya emir çıkarılması kaydıyla işçilere fazla çalışma yaptırılabilir. Fazla mesai listelerinin tanziminde işçilerin eşit olarak yararlandırılmalarını ve dinlenmelerini sağlamak bakımından aynı işçilerin devamlı görevlendirilmemelerine özen gösterilir. İşçi dilerse fazla çalışma yaptırılacağına ilişkin onayı görmek isteyebilir. Kendisine onay gösterilmediği takdirde fazla çalışma yapmaktan imtina edebilir. Bu takdirde işçi hakkında disiplin kovuşturması yapılamaz. (b) Önceden yazılı emir ve onay düzenlenmesine imkan olmayan durumlarda fazla çalışma yaptırılması halinde, fazla çalışmanın yapıldığı ve süresi, arıza raporları veya fiili durumu belgelemek kaydıyla en kısa zamanda onaya bağlanır. (c) Fazla çalışma yaptırma emri verecek ve fazla çalışma yaptıracak yetkili amirler işyerlerinde önceden ilan edilir.

(VI-121,Ö,2017-2018)

Normal çalışmalar için fazla çalışma yaptırılacak işçilere durum işveren tarafından bildirilir. İşçinin mazereti halinde fazla çalışma yapamayacağını bildirme ve fazla çalışmama hakkı saklıdır.

(VI-122,K,2017-2018)

Haftalık 45 saatin üzerinde yapılan her türlü çalışma fazla çalışmadır. (…) İşverence günde 3 saate kadar fazla çalışma yaptırılabilir.

(VI-123,Ö,2017-2019)

Taraflar işin gereği olarak fazla mesai yapılmasını kabul ederler. Ancak her halükarda fazla mesai için işçinin olurunun alınması şarttır.

(VI-131,Ö,2017-2019)

Bu sözleşme ile belirlenmiş günlük çalışma süresinin üzerinde yapılan her türlü çalışma fazla çalışmadır.

(VI-132,Ö,2017-2019)

Kanuni sınırlar dahilinde ve işin gerektirdiği hallerde işyerlerinde ne kadar süre ile fazla çalışma yaptırılacağı İşveren’in insiyatifine bağlıdır. İşin gerektirdiği hallerde, İşveren’in veya İşveren vekilinin yazılı talebi üzerine, işçi, önceden yazılı rızası alınmak şartıyla işyerinde fazla çalışmayı kabul eder. İşyerinde çalışan mevsimlik içinin fazla çalışma yapması konusundaki rızası sezon başında alınır. İşçilerin fazla çalışma yapıp yapmayacakları konusundaki iradesi, yazılı olarak işyeri sendika temsilcilerine de bildirilecektir.

(VI-152,Ö,2022-2024)

Fazla Çalışma

A) Günlük ve haftalık normal çalışma süreleri üzerinde yapılan her türlü çalışma fazla çalışmadır.

B) Fazla çalışmalar, ilgili işçiler arasında eşit ölçülerde, işin gereği ve imkanları nispetinde münavebe ile taksim edilir. İlgili işçilerin isim ve fazla çalışma saatleri bir cetvel halinde tanzim edilip, fazla çalışmanın yapılacağı günden en az 1 gün önce işyerinde ilan edilir ve bütün işçilerin görebileceği bir yere asılır. Acil hallerde bildirim şartı aranmaz. Fazla mesai yapma işçinin isteğine bağlıdır. Ancak fazla çalışmayı kabul eden ve mazeretini bildirmeyen işçi, fazla mesaiye gelmek zorundadır. Fazla çalışmaya kalması ilan edildiği halde iş verilmeyen işçilere de ilan edilen süreler için fazla çalışma ücreti verilir.

(VI-158,Ö,2017-2018)

Fazla Mesai

1- 4857 sayılı kanunun 41 ve 42. Maddeleri uyarınca işveren vekillerinin yazılı veya sonradan yazılı olarak doğrulanmak koşulu ile sözlü talepleri üzerine işyeri prosedürlerine uygun olarak işçiler denkleştirme esasları da dikkate alarak fazla mesai yapmayı kabul ederler. Fazla mesai yapması istenen personele, fazla mesai talep yazısının bir örneği kendisine verilir.

3- Denkleştirmenin uygulandığı aylardaki denkleştirme süresi sonunda fazla mesainin teşekkül etmesi halinde, fazla mesai yapan sendika üyesi işçiler yazılı olarak talepte bulunurlarsa bu fazla mesailer karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalışmanın teşekkül ettiği her bir saat karşılığında 1 saat 45 dakikayı denkleştirme süresi sonunu takip eden 6 aylık bir zaman dilimi içerisinde kullanılmak üzere yazılı olarak başvurması halinde işverenden serbest zaman olarak talep edebilir ve işverence işçinin kendisine iş durumu dikkate alınarak 6 aylık süre içeresinde uygun bir zamanda serbest zaman verilir. Fazla mesai yapan işçinin serbest zaman talebinin yazılı olmaması halinde fazla çalışmaların karşılığı ücret olarak ödenir.

(VI-156,Ö,2022-2025)

Fazla Çalışma

Bu sözleşmede yazılı haftalık çalışma sürelerinin dışında yapılacak çalışmalar fazla çalışma sayılır ve % 100 zamlı ücret ödenir. Fazla çalışma süresinin toplamı yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz. Bu sınırlar içinde yapılacak fazla çalışmayı tüm üyeler önceden kabul etmiş sayılırlar. Bu süreleri aşan fazla çalışmalar için üyenin muvafakatinin alınması şarttır. Fazla çalışmaya bırakılacak işçilere önceden haber verilir.

Üyenin arıza, bakım ve onarım gibi nedenlerle mesai saatleri dışında evden işe çağırmalarda, (1) saatin altındaki süreler (1) saate tamamlanır.

(VI-154,K,2023-2025)

Fazla Çalışma ve Ücreti

a) Haftalık 45 saatin üzerinde yapılan çalışmalar fazla çalışmadır.

b) Fazla çalışmalarda her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının % 70 yükseltilmesi suretiyle ödenir.

c) Fazla çalışma yapan işçi isterse, bu çalışma karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında iki saati serbest zaman olarak kullanabilir.

(VI-004,K,2022-2025)

Fazla Çalışma, Fazla Sürelerle Çalışma ve Ücreti

Haftalık 40 saati aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışma, haftalık 45 saati aşan çalışmalar ise fazla çalışma olarak tanımlanmıştır. Fazla çalışma sürelerinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla olamaz. Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma sürelerinin hesabında yarım saatten az olan süreler yarım saat, yarım saati aşan süreler ise bir saat sayılır. Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yapma hususunda işçilerin muvafakatleri bu toplu iş sözleşmesi ile peşinen alınmış sayılır.

Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışmalar izinle karşılanamaz. İşveren fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırdığı işçilerin bu çalışma saatlerini işçinin ücret bordrosunda ve işçiye verilmesi gereken ücret hesap pusulasında açıkça göstermek zorundadır.

Fazla çalışmalar işyerinde aynı işi yapıp da aynı sorumlulukta olan işçiler arasında sıra usulüne uyulmak suretiyle yaptırılır.

Normal çalışma saatleri dışında ve acil nedenlerle ikametgahlarından işe çağrılan işçiler için ikametgahlarından alınıp tekrar ikametgahlarına getirilmeleri esnasında geçecek zaman fazla çalışmadan sayılır.

(VI-146,Ö,2022-2024)

Fazla Çalışma ve Tatil Günü Çalışması

1) Haftalık genel ve vardiyalı çalışma sürelerinin üzerinde yapılan her türlü çalışma fazla çalışmadır. Ulusal bayram ve genel tatil günleri ile hafta tatilinde yapılan çalışmalar ise tatil günü çalışması sayılır.

2) Fazla çalışma veya tatil günü çalışması yapacak üyelerin isim listeleri, hafta sonu yapılacak ise en az 2 gün, günlük çalışmanın sonunda yapılacak ise en az 4 saat, ulusal bayram ve genel tatillerde yapılacak ise en az 1 hafta öncesinden işçilere duyurulur.

3) Fazla çalışma veya tatil günü çalışması yapmak istemeyen işçiler, bu durumu hafta sonu yapılacak fazla çalışma/tatil günü çalışması için 1 gün, ulusal bayram ve genel tatillerde yapılacak ise en az 5 gün, günlük çalışmanın sonunda yapılacak ise en az 2 saat öncesinden geçerli mazeretini İşverene bildirir. Süresi içerisinde yapılan fazla çalışma bildirimine yine süresi içinde itiraz etmeyen ve geçerli bir mazereti olmaksızın fazla çalışmaya icabet etmeyen işçi hakkında disiplin hükümleri uygulanır.

4) Acil durumlarda, bu sınırlamalar işyeri Sendika temsilcileri kanalıyla İşveren veya işçi tarafından aşılabilir.

5) Yasal çerçevede İşveren tarafından işçiden alınması gereken fazla çalışma muvafakatnamelerinin işbu toplu sözleşme ile verildiği taraflarca prensip olarak kabul görür. Ancak fazla çalışma ve tatil günü çalışması işçinin rızasına bağlıdır.

6) İş sağlığı ve güvenliği açısından hafta tatilinde çalışma planlanırken aşağıdaki kriterlere özen gösterilir:

a) Bir üyenin bir ayda en az 2 hafta tatilini kullanabilmesi,

b) Gece vardiyasından çıkmış bir işçinin hafta tatilinde çalıştırılmaması,

c) Hafta içinde sürekli 11 saatlik günlük mesai yapan üyenin hafta tatilinde çalıştırılmaması,

d) İşçiye, tek başına hafta içinde yüklendiği normal iş yükünün üzerinde bir iş yükünün hafta tatilinde çalışırken verilmemesi.

(VI-019,K,2023-2025)

Fazla Çalışma

Bankacılık mesleğinin gerekleri, kamusal işlerle görevlendirilmiş olması ve genel olarak bankanın yararı gibi nedenlerle normal çalışma saatleri dışında aşağıda sıralanan koşullarda sendika üyesi banka personeline fazla çalışma yaptırılır.

Birim yöneticileri yılbaşlarında ve fazla çalışma yaptırılmasını gerekli gördükleri zamanlarda Bölge Çalışma Müdürlüklerinden ve Genel Müdürlük ve Bölge Müdürlüklerinden yaptırılacak fazla çalışma için izin alırlar.

Fazla çalışma işyerindeki birim yöneticilerinin veya görevlendireceği bir yetkilinin denetimi altında yapılır. Sendika işyeri temsilcisi denetim görevinde bu yetkiliye yardımcı olur.

Haftanın ilk beş günü mesai bitiminden sonra yapılacak fazla çalışma günde üç saati geçemez.

Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla olamaz.

Sendika üyeleri fazla çalışmayı önceden kabul etmiş sayılırlar ve bu kapsamda kabul ettiklerine dair işverene yazılı olarak beyanda bulunurlar. Fazla çalışmanın uygulanmasında üyenin haklı görülecek özürleri göz önünde tutulur.

(VI-144,Ö,2017-2020)

Fazla Çalışma Esasları

Genel olarak haftalık çalışma süresi olan 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışmadır.

İş Kanunu ve ilgili mevzuat ile belirlenmiş süre ve esaslar içinde işveren, işçilerin muvafakatini almak kaydıyla işyerinde fazla çalışma yaptırabilir. Ancak önceden planlanmış fazla çalışmalar, en geç 48 saat öncesinden işçiye bildirilir. İşçinin geçerli mazereti işverence kabul edilir.

(VI-023,Ö,2021-2023)

Fazla Çalışma İlkeleri

İşin veya işyerinin gerekleri gibi nedenlerle sendika üyelerine fazla çalışma yaptırılabilir. Haftalık çalışma süresi olan 40 saati aşan çalışmalar fazla çalışma olarak kabul edilir.

Üye fazla çalışma yaptığı süreyi, isterse izin olarak kullanabilir.

Ancak sendika üyesine, yasa gereği yılda 270 saat üzerinde fazla çalışma yaptırılamaz. Cumartesi, Pazar, Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde yapılan çalışmalar bu süreye dahil değildir.

Kimlerin ne süre ile ne zaman fazla mesai yapacaklarını saptamak ve uygulatmak o işyerindeki yetkilinin görevi ve sorumluluğu içindedir.

Yapılan fazla çalışmanın saptanmasında işyeri devam cetvelleri esas alınır.

İşyerlerinde iş hacminin artması veya diğer nedenlerle sürekli fazla çalışma yapıldığının tespiti halinde, söz konusu işyerinin kadrosu fazla çalışmayı gerektirmeyecek şekilde işverence düzenlenir.

(VI-148,K,2023-2024)

Fazla Çalışmalar ve Ücretleri

Fazla çalışmalar ücret yerine izinle karşılanamaz.

(VI-155,Ö,2023-2024)

Fazla Çalışma ve Ücreti

İşyerinde tespit edilen normal çalışmaların üstünde yapılan fazla çalışmalar aşağıdaki şartlarla yapılır.

a. Her fazla çalışma saati için verilecek ücret, işçinin normal saatte aldığı ücretinin sözleşmenin birinci yılında % 85, sözleşmenin ikinci yılından itibaren % 90 fazlası ile ödenir.

b. İşyerinde fazla çalışmanın yapılacağı günler, 24 saat öncesinden işçilere duyurulur. Mazereti olan işçiler, fazla mesaiye zorlanamaz.

c.Fazla çalışmaya geçilmeden önce işçiye, iş süresinden sayılmak üzere, en az (15) dakikalık ara dinlenmesi verilir.

(VI-031,Ö,2022-2024)

Fazla Çalışma

a) Günlük ve haftalık kanuni çalışma süreleri üzerinden yapılan her türlü çalışma fazla çalışmadır.

b) Fazla çalışmayı gerektiren hallerde işçi işverenin bu isteğine ilgili mevzuatla tayin edilen süreler dahilinde olmak kayıt ve şartı ile uymak mecburiyetindedir.

c) Mesai bitimini takiben işyerinden ayrıldıktan sonra yoldan veya evden işyerine çağrılan işçinin mesaisi acil mesai sayılır ve en az dört saat olarak ödenir.

d) İşveren bir kısımdaki aynı işçileri devamlı fazla çalışmaya bırakması yerine bunları hakkaniyet gereği sıra ile fazla çalışmaya bırakmaya gayret eder.

e) Vazife ile vasıta kullananların ve yardımcılarının normal çalışma süreleri dışında yolda geçen süreleri fazla çalışma hükmündedir.

f) Meşru mazereti olan işçi fazla çalışmaya zorlanamaz. Bu meşru mazeretin belgelenmesi işveren tarafından istenebilir.

g) Fazla çalışmanın sonunda vasıta tahsis etmek suretiyle işçinin dönüşleri sağlanır.

(VI-151,Ö,2021-2024)

Fazla Çalışma

A) Günlük ve haftalık normal çalışma süreleri üzerinde yapılan her türlü çalışma fazla çalışmadır.

B) Fazla çalışmalar, acil haller dışında ilgili işçiler arasında eşit ölçülerle, işin gereği ve imkanları nisbetinde münavebe ile taksim edilir. İlgili işçilerin isim ve fazla çalışma saatleri bir cetvel halinde tanzim edilip, fazla çalışmanın yapılacağı günden en az 1 gün önce işyerinde ilan edilir ve bütün işçilerin görebileceği bir yere asılır. Fazla çalışmaya kaldığı halde iş verilmeyen işçilere de ilan edilen süreler için fazla çalışma ücreti verilir.

C) Nakliye ve diğer gezici işlerde çalışanların yolda geçen çalışma sürelerinin normal çalışma saatinin üzerine çıkan kısımları da fazla çalışma sayılır.

D) Acil ve zaruri hallerde yapılacak fazla mesailer hariç, genel olarak fazla mesailer 2 gün evvelinden işyerinde yazı ile ilan edilir. İlandan itibaren en geç 24 saat sonraya kadar çalışmayacağını beyan eden işçiler fazla mesaiye zorlanamaz.

(VI-146.Ö.2024-2025)

İşyerinde fazla çalışmanın yapılacağı günler, acil durumlar hariç 24 saat öncesinden işçilere duyurulur. Mazereti olan işçiler, fazla mesaiye zorlanamaz.

(VI-145.Ö.2024-2025)

İşyerinde fazla çalışmanın yapılacağı günler, 24 saat öncesinden işçilere duyurulur. Geçerli mazereti olan işçiler, fazla mesaiye zorlanamaz.

(VI-006,Ö,2024-2025)

İşyeri haricinde serbest bulunan işçi, olağanüstü halin veya arızanın giderilmesi için, işyerinden ayrıldıktan sonra işyerine çağırılması halinde 4 saate kadar olan çalışmalarda 4 saat, 4 saat ve üzeri çalışmalarda tam gün çalışmış sayılır. İşçinin bu çalışmaya esasen ücreti %100 zamlı ödenir. 7,5 saati aşan çalışmalar gece çalışma saatleri içinde olursa, bu durumda işçiye takip eden gün ücretli izin verilir.

(VI-036,Ö,2024-2025)

İşyerinde fazla çalışmanın yapılacağı günler, 24 saat öncesinden işçilere duyurulur. Mazereti olan işçiler, fazla mesaiye zorlanamaz.

(VI-024,Ö,2024-2025)

İşyerinde fazla çalışma yapmak için, hizmet sözleşmesinde işçinin onayının alınması esastır.

(VI-153,Ö,2023-2024)

Fazla Çalışma Ücreti

Günlük normal fazla mesailerde 4 saatten fazla çalışma yaptırıldığı takdirde 4 saatin üzeri % 200 zamlı olarak ödenir.

(VI-049,Ö,2023-2024)

İkametgahında veya işyeri haricinde serbest bulunan işçi, olağanüstü halin veya arızanın giderilmesi için, işyerinden ayrıldıktan sonra işyerine çağırılması halinde 4 saate kadar olan fiili çalışmalarda 4 saat, 4 saat ve üzeri çalışmalarda 7,5 saat çalışmış sayılır. İşçinin bu çalışmaya esasen ücreti %100 zamlı ödenir. 7,5 saati aşan çalışmalarda da fazla çalışma ücreti ödenir.

(VI-049,Ö,2023-2024)

İşyerinde fazla çalışmanın yapılacağı günler, 24 saat öncesinden işçilere duyurulur. Meşru mazereti bulunanlar durumu derhal işverene bildirirler. Mazereti olan işçiler, fazla mesaiye zorlanamaz.

(VI-003,K,2023-2025)

Fazla Çalışma

(1)İşbu toplu iş sözleşmesinde tayin ve tespit edilen günlük ve haftalık çalışma sürelerinin dışında yapılan fiili ve hukuki her türlü çalışma fazla çalışmadır.

(a)İşveren işçiye, gerekli hallerde önceden haber vermek kaydı ile fazla çalışma yaptırabilir. Bu takdirde fazla çalışmada münavebe esasları göz önünde tutulur.

(b) Fazla çalışma yapılması icap eden hallerde fazla çalışma yapacak işçiler işyerinde tespit edilerek ilgili işçilere önceden duyurulur.

(VI-001,K,2023-2025)

Fazla çalışma ve fazla çalışma ücretleri

(1) Fazla çalışmalarla ilgili aşağıdaki hükümler uygulanır.

(2) İş süresinden sayılan haller de dahil olmak üzere, Sözleşme ile belirlenen günlük ve haftalık çalışma süreleri dışında yapılan fiili ve hukuki her türlü çalışma, fazla çalışmadır. Günde 3 saatten fazla çalışma yaptırılmaması esastır. Fazla çalışma yapacak işçiler işyerlerinde belirlenir ve ilgili işçilere duyurulur.

(VI-025,Ö,2024-2026)

Fazla Çalışma

İşverenin yazılı bildirimi üzerine günlük ve haftalık normal çalışma süreleri üzerinde yapılan her türlü çalışma fazla çalışmadır. Fazla çalışma yapılmasına ihtiyaç duyulduğu takdirde çalışma şartlarının müsaadesi nispetinde işçiler 24 saat önceden ilan tahtasında ilan edilmek üzere haberdar edilecektir. Acil hallerde İşveren bu şarta riayet etmeyebilir. İşçiler bu hükümle, haftada yedi gün 24 saat faaliyette bulunan işyerlerinde ve çalışmanın niteliğine bakılmaksızın her çeşit acil hallerde fazla mesai yapmak hususunda peşinen muvafakat vermiş addolunurlar. Ancak, işçinin önemli mazereti İşverence göz önüne alınacaktır.

(VI-007,K,2023-2025)

Fazla Çalışma Yaptırılmayacak İşçiler

Sağlık durumlarının fazla çalışmaya elvermediği sağlık raporu ile belgelenmiş işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.

(VI-018,Ö,2022-2023)

Fazla Çalışmanın İlkeleri

İşlerin, Sendika üyeleri tarafından günü gününe ve gecikmesiz olarak normal çalışma saatleri içinde bitirilmesi esastır.

Şu kadar ki, bankacılık mesleğinin özelliği veya Bankanın kamu işleriyle görevlendirilmesi veya ülkenin genel çıkarları gibi nedenlerle normal çalışma saatleri dışında, istisnaen Sendika üyelerine aşağıda belirtilen yönetim ve koşullarla fazla çalışma yaptırılabilir.

İşveren Banka, fazla çalışmalara ilişkin süreçleri elektronik ortamda fazla çalışma sistemi üzerinden gerçekleştirir ve sendika üyelerinin fazla çalışma yapmayı önceden kabul ettiğini belirtir onayını yılda bir kez elektronik ortamda alır.

Fazla çalışmaların uygulanmasında Sendika üyelerinin haklı görülecek özürleri göz önünde tutulur.

(VI-048,Ö,2022-2023)

İşyerinde fazla çalışmanın yapılacağı günler, acil durumlar hariç 48 saat öncesinden işçilere duyurulur. Mazereti olan işçiler, fazla mesaiye zorlanamaz.

(VI-160,Ö,2022-2025)

Fazla Çalışma

İlgili mevzuat çerçevesinde haftalık 45 (kırk beş) saati aşan çalışma fazla çalışma sayılır ve fazla çalışma ücreti çalışanlara saatlik ücretin % 50 artırılmış haliyle hesaplanır. Fazla çalışma ücretleri çalışanlara aylık ücretleri ile birlikte ödenir.

Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270 (iki yüz yetmiş) saatten fazla olamaz. Bu sınırlar için yapılacak fazla çalışmayı tüm üyeler önceden kabul etmiş sayılırlar. Buradaki kabul etme İş Kanunu’na İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliğinde her yıl alınması öngörülen onay yerine geçer. Fazla çalışmaya bırakılacak işçilere bir gün önceden haber verilir.

(VI-161,Ö,2022-2024)

Fazla Çalışmanın Düzenlenmesi

Bu sözleşme ile belirlenmiş günlük çalışma süresinin üzerinde yapılan her türlü çalışma fazla çalışmadır.

Görevli olarak işyerinin dışına gönderilen üyelerin günlük normal çalışma süresi dışında, yolda geçen süreler fazla çalışma olarak kabul edilir.

(VI-163,Ö,2023-2025)

Fazla Çalışmanın Düzenlenmesi

a) Fazla çalışmanın düzenlenmesi konusunda İş Kanunu hükümleri uygulanır.

b) Yemek uygulaması olan işyerinde fazla çalışmaya kalan üyeye, fazla çalışma süresinin bitimi yemek servisi saatine rastlarsa yemek verilir. Yemek uygulaması olmayan işyerlerinde fazla çalışma süresinin bitimi yemek saatine rastlarsa, kumanya verilir. İşyeri uygulaması mahfuz kalmak kaydıyla, 2 saat veya bunu aşan fazla çalışma halinde yemek veya kumanya verilir.

c) Fazla çalışma yapılması halinde, vasıta uygulaması olan işyerlerinde üyelerin uygulanan normal güzergahlara göre dağıtımı yapılır.

VI-164,Ö,2023-2025

Fazla Çalışma

İşyerlerinde fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma gerektiği takdirde öncelikle istekli olanlar fazla çalışmaya bırakılır. İstekli olarak fazla çalışacaklar kafi gelmediği takdirde fazla çalışma yapacak diğer personel işyeri sicil numarasına göre sıra ile belirlenir.

(VI-166,K,2024-2026)

İşçiye; rızası alınmak koşuluyla gündüzleri 2, geceleri 2 saate kadar fazla çalışma yaptırılabilir. Fazla çalışma ücreti yerine izinle karşılanamaz.

(VI-172,Ö,2024-2025)

Fazla Çalışma

Fazla çalışma yapacak üyelerin isim listeleri fazla çalışma gününden en az 36 saat önce işveren tarafından işyeri duyuru tahtasına asılır. Arıza ve acil müşteri talepleri gibi plansız gelişen durumlarda 36 saat önceden duyuru koşulu aranmaz. İşçinin fazla çalışma için sözlü muvafakati alınır. Haklı sebeplerin varlığı halinde, fazla çalışma yapmak istemeyen

işçi, fazla mesai başlangıç saatinden en geç 4 saat önce bunu bildirir. Fazla çalışmalar ilgili işçiler arasında eşit ölçülerle ve münavebe ile uygulanır. 2 saati aşan fazla mesaiye kalan işçilere, normal mesainin bitiminde veya fazla mesainin içinde olmak kaydıyla verilen yemek paydosu fazla mesai süresinden sayılır. Günlük normal çalışma süresini takip eden, iki saati aşan fazla çalışmalara başlamadan evvel, işçilere 15 dakika ara dinlenmesi verilir.

(VI-182,K,2021-2023)

Fazla Çalışma

I- Fazla çalışmanın şekli:

İşbu Toplu İş Sözleşmesinde tayin ve tespit edilen günlük ve haftalık normal çalışma sürelerinin dışında yapılan fiili veya hukuki her türlü çalışma fazla çalışma addolunur.

a) Muayyen haddin üzerine zammedilecek fazla çalışma saatleri günde en çok 3 saat olabilir.

b) Fazla çalışma yapılması icap eden ahvalde fazla çalışma yapacak işçiler, işyerlerince tespit edilerek ilgili işçilere en az bir saat önce duyurulur. İşçi kabul edilir mazereti dışında fazla çalışma yapmakla yükümlüdür.

Ancak, fazla çalışma yaptırılacak işçiler, imkân nispetinde adil ve eşit ölçülere göre tespit edilir.

II- Zam nispeti: Her bir fazla saat çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %50 yükseltilmesi suretiyle ödenir.

Şu kadar ki, tatil gün ve zamanlarında yapılacak fazla çalışmaların tahakkukunda 62. Madde hükmü (ikinci bölümdeki gemi adamları dâhil) uygulanır.

Ancak, Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde fazla çalışma yapılması halinde işçilere saat başına (kök saat ücreti ile emek zammı toplamının) iki katı üzerinden fazla çalışma ücreti ve üç saate kadar olan fazla çalışma için bu iki kat ücretin %75’i, üç saati aşan fazla çalışma için %100’ü üzerinden fazla çalışma zammı verilir.

Şu kadar ki, bu fıkra hükmüne göre fazla çalışma yapılan süre için tatil gün ve zamanları zammı verilmez.

(VI-181,Ö,2024-2025)

Fazla Çalışma

a) Bu sözleşme ile belirlenen günlük çalışma ve haftalık çalışma sürelerinin üzerinde yapılacak her türlü çalışmalar fazla çalışmadır.

Fazla çalışmalar günde 3 saati ve fazla çalışma yapılacak günlerin sayısı her üye için yılda 90 işgününü geçemez.

b) Fazla çalışmalarda saat başına düşen ücret %100 zamlı olarak ödenir. Aylık hesaplamalarda yarım saatten az çalışmalar yarım saat, yarım saatten fazla ve bir saatten az çalışmalar da bir saat olarak kabul edilir.

c) Prensip olarak fazla çalışmaya katılmak üyenin onayına bağlıdır.

Ancak, önceden tahmin edilemeyen veya önüne geçilemeyen durumlar ile bir arızanın ortaya çıkması gibi olağanüstü durumlarda fazla çalışma için üyenin onayı aranmaz.

Fazla çalışmalarda ilk 3 saat için saat başına düşen ücret %100 zamlı, 3 saatten sonraki çalışmalar için %150 zamlı ücret ödenir.

Olağanüstü nedenlerle günde 3 saatin üzerinde fazla çalışma yapan işçilerin bu fazla çalışma sürelerinin bir saatlik kısmı 24:00 – 06:00 saatleri arasına rastlarsa bu işçiler izleyen günlük çalışma saatlerinde ücretli izinli sayılırlar.

Böylesi olağanüstü durumlarda fazla çalışmanın düzenlenmesi 4 saati geçemez. 4 saatten fazla çalışmayı gerektiren durumlarda postalar halinde fazla çalışma yaptırılır.

Olağanüstü durumlarda evden çağrılan üyenin ilk 1 saatlik çalışması için 7 saatlik ve sonraki her çalışma saati için %100 zamlı ücret ödenir. Olağanüstü durumlarda evden çağrılıp vardiyasının başlamasına 2 saatten daha fazla süre kala işbaşı yaptırılarak vardiyasına devam eden işçiler, izleyen günlük çalışma saatlerinde ücretli izinli sayılırlar.

d) Maddenin (c) fıkrasına göre yapılan fazla çalışmaların sonunda işveren, işçiyi araç temin ederek, servis güzergahına göndermekle yükümlüdür.

Fazla Çalışma Uygulaması

a) Normal fazla çalışmalar için, fazla çalışma yapacak üyelerin listesi, fazla çalışma uygulanmasından en az 3 gün önce işyerinde ilan tahtasına asılır.

b) Üyenin duyurulan çalışma gününden en az 1 işgünü önce çalışamayacağını işverene bildirme hakkı saklıdır. Üyenin böyle bir başvuruda bulunmaması durumunda, listede belirtilen günde fazla çalışma için olur vermiş sayılır.

(VI-186,Ö,2024-2025)

Fazla Çalışma

Prensip olarak fazla çalışmaya katılmak üyenin onayına bağlıdır.

Ancak, önceden tahmin edilemeyen veya önüne geçilemeyen durumlar ile bir arızanın ortaya çıkması gibi olağanüstü durumlarda fazla çalışma için üyenin onayı aranmaz.

Olağanüstü nedenlerle günde 3 saatin üzerinde fazla çalışma yapan işçilerin bu fazla çalışma sürelerinin bir saatlik kısmı 24:00 – 06:00 saatleri arasına rastlarsa bu işçiler izleyen günlük çalışma saatlerinde ücretli izinli sayılırlar.

Böylesi olağanüstü durumlarda fazla çalışmanın düzenlenmesi 4 saati geçemez. 4 saatten fazla çalışmayı gerektiren durumlarda postalar halinde fazla çalışma yaptırılır.

Olağanüstü durumlarda evden çağrılan işçiler öncelikli olarak işyerinin anlaşmalı olduğu taksiyi tercih edecektir. Taksi bulunamaması durumunda ilk amirinin onayı ile çalışan kendi aracı ile işyerine gelebilir. Bu durumda çalışana ikametgahı ile işyeri arasındaki km başına harcanan akaryakıt, o günkü litre fiyatı üzerinden yol ücreti olarak ödenir

Normal fazla çalışmalar için, fazla çalışma yapacak üyelerin listesi, fazla çalışma uygulanmasından en az 2 gün önce işyerinde ilan tahtasına asılır.

Üyenin duyurulan çalışma gününden en az 1 gün önce çalışamayacağını işverene bildirme hakkı saklıdır. Üyenin böyle bir başvuruda bulunmaması durumunda, listede belirtilen günde fazla çalışma için olur vermiş sayılır