Brüt ücreti ocakta 20 bin lira, temmuzda 25 bin lira olan bir çalışandan yılbaşında 4 bin 350 lira olan toplam vergi ve kesinti tutarı, bu ay 7 bin 295 liraya ulaştı.

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi’nin (DİSK-AR) hazırladığı “Adaletsiz Vergi ve Kesintiler Ücretleri Nasıl Kemiriyor?” başlıklı rapor, ağır ekonomik kriz altında çalışan emekçilerin ülke bütçesini nasıl finanse ettiğini de ortaya koydu.

Ocak ayında 20 bin lira, temmuzdaki zamla beraber 25 bin liraya çıkan brüt ücret üzerinden yapılan hesaplamalara göre Ocak 2023’te 4 bin 350 TL olan toplam vergi ve sigorta prim kesintisi (gelir vergisi, damga vergisi, işsizlik sigortası yaklaşık primi ve SGK primi) Haziran 2023’te 5 bin 200 TL’ye çıktı. Yine Temmuz 2023’te 6 bin 378 TL olan bu tutar, bu aydan itibaren 7 bin 295 TL’ye yükseldi. Bu kapsamda örneğin ocakta 1274 TL gelir vergisi ödeyen bir çalışan bu ay 3 bin 457 TL ödedi. Bunlara göre çalışanın geçen ocaktaki brüt ücretinin yüzde 21.7’si vergi ve kesintilere giderken bu oran Ekim 2023’te yüzde 29.2’ye yükseldi.

Yüzde 10’a düşsün

Bunun nedenleri arasında gelir vergisi oranlarının çok yüksek olması, asgari ücret istisnasının matrahtan değil gelir vergisinden indirim yoluyla uygulanması, gelir vergisi tarife dilimlerinin düşük tutulması ve böylece çalışanların kısa sürede bir üst vergi tarife dilimine girmesi var. Bu noktada DİSK, emekçilerle ilgili taleplerini şöyle sıraladı: “Gelir vergisi ilk vergi tarife oranı ücretlilerde yüzde 10’a düşürülmeli. Bu tarife dilimleri yeniden değerleme oranında (asgari ücret artışından az olmamak kaydıyla) artırılmalı. Asgari ücret istisnası vergiden indirim değil, matrahtan indirim yoluyla uygulanmalı. İşverenlere uygulanan 5 puan SGK prim desteği çalışanlar için de geçerli olmalı.” Ayrıca raporda DİSK’in bu önerileri uygulansaydı sonuçların nasıl değişeceği de ortaya kondu.

Buna göre aynı brüt ücret örneğin üzerinden toplam vergi ve kesinti Ocak 2023’te 2 bin 949 TL, Temmuz 2023’te 3 bin 610 TL ve bu ay yine 3 bin 610 TL olacaktı. Sadece gelir vergisi kesintisi de ocakta 949 TL iken bu ay 1110 TL’ye yükselecekti. Bu hesaplamalara göre çalışanın geçen ocaktaki brüt ücretinin yüzde 14.7’si vergi ve kesintilere giderken bu oran Ekim 2023’te yüzde 14.4’te kalacaktı.