Dünya piyasalarında satış dalgası yaşanıyor. ABD borsalarının Cuma ve Pazartesi (New York saatiyle 15:10’da Dow Jones’un bin 597 puanlık kaybı flaş çöküş olarak nitelendirildi) günü yaşanan düşüşlerle son yılların en sert aşağı yönlü hareketini yaşaması tüm dünya piyasalarını etkiledi. Borsa İstanbul 29 Ocak’taki 120.8 bin seviyesinin 6 bin puan altına geriledi. Bazı uzmanlar bunun aylardır sürekli yükselen varlıklar fiyatlarında ekonomik beklentilere yönelik bir düzeltme hareketi olduğunu kaydederken, bazı uzmanlara göre kredi ile dönen piyasada likiditeye dayalı bir satış hakim. Oysa aylar öncesinden “Uluslararası finansal sistemdeki coşku ne zaman son bulacak? Sert bir çöküntü söz konusu mu?” soruları çoktan sorulmaya başlanmıştı.
Prof. Dr. Korkut Boratav Eylül 2017’de kaleme aldığı yazısında Nobel Ödüllü Ekonomi Profesörü Robert Shiller’in aynı ay yayınlanan makelesine dikkat çekerek gelen tehlikeye işaret etmişti. Prof. Shiller o makalesinde geçen yıllarda yaşanan ayı piyasası (satış dalgası) verilerine bakarak yüzde 20’lik bir düzeltmenin kapıda olduğunu bildiriyordu.
2008 İLE BENZER GİDİYOR
Borsalardaki düşüşe ilişkin görüşüne başvurduğumuz ekonomist Uğur Civelek, yaşananların 2008 küresel finansal kriz öncesindeki gelişmelerle benzerliğine dikkat çekti. 2013 Mayıs ayından beri FED’in öncülüğünde merkez bankalarının önce likidite desteğini azaltma, sonra faiz artışı ve sonra da bilanço küçültme adımları ve mesajları ile piyasalara normalleşme sinyalleri verdiklerini ancak piyasanın merkez bankalarıyla inatlaştığını anlattı. Uğur Civelek, “Merkez bankalarının genişlemeci politikaları da buna sebebiyet verdi. Ocak ayından beri yaşananlara bakalım. Çin’den gelen ABD tahvillerinin artık cazip olmadığı haberi. Daha sonra ünlü piyasa yorumcularından Bill Gross’un tahvilde ayı piyasası yorumu. Büyükler çıkmak istediler ama talep yaratmaları gerekiyordu. Herkes çıkmaya kalkarsa birbirlerini ezerlerdi. Avroyu şişirdiler. Ama yeterli talep gelmedi. Cuma günü gelen istihdam ve işgücü ücret verileriyle 10 yıllık ABD tahvilleri 2.80’i aştı” dedi. Gelişmeleri böyle sıralayan Civelek, riskli varlık olan hisselerin getirilerinin tahvillerin altına düştüğünü, bu koşullarda kimsenin hisse tutmayacağını belirtti. 2008’in sorumlusunun yatırım bankaları olduğunu hiç ders almadan yine aynısını yaptıklarını kaydeden Civelek, merkez bankalarınca paniğe müdahale edilmesi durumunda enflasyonun patlayacağını söyledi. Civelek, “Ya bilançolar ya enflasyon patlayacak. Balonu kontrollü indirme operasyonu kontrolden çıkabilir. Yaşananlara yeni normal diyerek iyimserlik saçanlar bunun sorumlusudurlar” diye konuştu.
RASYONEL SEBEBİ YOK
Kapital FX Araştırma Müdür Yardımcısı Enver Erkan da sorumuz üzerine yaptığı değerlendirmede şu noktaların altını çizdi: “ABD borsalarında başlayan satışların rasyonel bir sebebi olduğunu söyleyemeyiz. Ancak benim görüşüm; son dönemde iyice artan piyasa faizleri ve hisse senedi fiyatlamaları arasındaki anomalinin bir yere kadar dayandıktan sonra artık sert bir düzeltme yaptığı yönünde. ABD’de hisse senetleri rallisinin, birkaç sene üst üste gerçekleştikten sonra ömrünü tamamlamaya yaklaştığını, borsaların ya bu sene ya da bu seneden sonra sıkıntıya düşebileceğini düşünüyorum. Bu ‘riskten kaçış’ ortamında Türk hisse senetleri de sert bir satışla açıldı. Devam etmezse, düşüş uzun vadeye yayılmaz.”
