Sanayi Bakanlığı’nca hazırlanan, 2011 – 2014 döneminde sanayi sektörünün yeniden yapılandırılmasını öngören “Sanayi Strateji Belgesi” yayımlandı.

Kaynak: Cumhuriyet Gazetesi / ÖZTİN?AKGÜÇ

Sanayi Bakanlığı’nca hazırlanan, 2011 – 2014 döneminde sanayi sektörünün yeniden yapılandırılmasını öngören “Sanayi Strateji Belgesi” yayımlandı. Sınaileşme yalnız ekonomik büyüme, işsizlik sorunu, dış ticaret açısından değil, toplumsal gelişme, değer yargılarının değişmesi, siyasal rejim, demokrasinin bir gösteri olmaktan çıkartılarak sağlam temele oturtulması açısından da büyük önem taşıyor. Sınaileşmenin yarattığı bir davranış biçimi, insan tipi vardır. Yeniliğe açık, yaratıcı, dayanışmacı, disiplinli çalışmaya yatkın, toplu hareket edebilen, bağnazlığın, tutuculuğun sınırlarını aşmış, dolayısıyla daha özgür düşünen, davranan, bilinçli olarak haklarına sahip çıkan bir insan tipi, bir davranış biçimidir.

Günümüzde demokratik olarak nitelendirilen ülkelerin hepsi sınaileşme sürecinden geçmiştir. Gerçi günümüzde gelişmiş olarak nitelendirilen ekonomilerde hizmetler sektörü katma değerin, istihdamın çok büyük bölümünü, bazı ülkelerde yüzde 80’ine yakın bölümünü sağlıyor. Ancak bu ülkeler bir sınaileşme sürecinden sonra hizmet ağırlıklı bir ekonomik yapı aşamasına geçmişlerdir. Türkiye’nin sorunu, ciddi bir sınaileşme süreci yaşamamış olmasıdır. Yalnız ekonomik açıdan değil, toplumsal ve siyasal çoğu sorunun temelinde, sınaileşme sürecinden geçmemiş ya da geçememiş olmanın etkileri yatmaktadır.

***

Sınaileşme ile ekonomik kalkınma; sınaileşme ile yaşam kalitesinin yükselmesi, sınaileşme ile sosyal devlet; sınaileşme ile demokrasi ilişkilidir. Kesin bir yargı olacak ama sınaileşme altyapısı oluşmadan, ekonomik kalkınma olmaz (milli gelir artışı anlamında ekonomik büyüme olabilir); yaşam kalitesi yükselmez, sosyal devlet kurulamaz, demokratik düzene geçilemez. Ülkemiz bu açıdan yapılacak incelemeler için iyi denek oluşturabilir.

Sınaileşme bu denli belirleyici olduğundan, “Sanayi Strateji Belgesi” önem taşımaktadır.

Biz genelde cilalı sözcükler kullandığımızda, tümceler kurduğumuzda görev ve yararlı iş yaptığımız kanısına, zehabına kapılıyoruz. Bir bakıma sanayi strateji belgesi de bu niteliktedir. Amaç; sanayinin rekabet gücünü ve verimliliğini arttırmak, ihracata dönük katma değeri yüksek ileri teknolojiler kullanan ürünler üretmek, nitelikli işgücü açığını kapatmak, sanayimiz gelişirken çevreyi korumak, çevre duyarlılığını yitirmemek gibi genel laflar yazmak değil, yazılanları yaşama geçirmek olmalıdır. Genel amaçlar ortaya konulduktan sonra sektör programları ve özellikle de projeler hazırlayarak, uygulamaya konulması gerekir.

***

Türkiye’de sınaileşme sürecini başlatan, (Türkiye’yi kalkınmada, ekonomi tarihçisi S. Kuznets’in ifadesi ile kalkış take-off aşamasına sokan) Birinci Sanayi Planı (1933-1938) incelendiğinde amaçları konulduktan sonra sektör programları yapılmış, dengeli büyüme stratejisi benimsenmiş, yatırım projeleri ile de desteklenmiştir. Türk Tarih Kurumu’nun bu bağlamdaki yayını okunduğunda, Atatürk’ün gerçekleştirilecek projelere ilişkin görüşleri, notları da görülür.

Hemen her sanayi dalının bir yaşam süreci vardır. Sanayiler de doğar, gelişir, zamanla da duraklama ve gerileme dönemine girer. Türkiye’de yapılan araştırmalar, bu bağlamda İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) Türkiye’nin 231 en büyük sınai firması üzerinde 1999-2008 dönemini kapsayan araştırması, geleneksel olarak nitelendirilebilecek, gıda, dokuma, giyim, taş ve toprağa dayalı sanayi dallarının göreceli olarak gerilediğini, buna karşın metal eşya ve otomotiv sanayii dallarının, satış, katma değer, istihdam olarak paylarının arttığını, sanayinin yapısının değişmekte olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca sanayinin giderek montaj sanayii haline geldiği, bu araştırmada ayrı bir bulgudur (*).

Sektör araştırmaları, sektör programları hazırlanması yararlı, ancak yeterli değildir. Amaçlar, ancak belli zaman dilimi içinde kaynakların kullanımı yolu ile projelerle yaşama geçirilir. Kaynak, zaman, nitelikli işgücü, girişimci (müteşebbis), lider yönetici bu konuda darboğazları oluşturur.

Amaç strateji yazmak, yayımlamak değil, amaçları, gereken araçların sağlanması yoluyla gerçekleştirmek olmalıdır.

(*) İSO: 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nda 10 Yıllık Gelişim Trendleri (1999 – 2008).