16 Haziran 2018
SİGORTASIZ İŞÇİNİN HAKLARI
Mecburen ya da bilmeden sigortasız çalıştırılanların da yasal hakları var. Bu durumdakiler eksik primleri ve hak edilen tazminatları faiziyle alabilir.
Mecburen ya da bilmeden sigortasız çalıştırılanların da yasal hakları var. Bu durumdakiler eksik primleri ve hak edilen tazminatları faiziyle alabilir.
100 İSÇİDEN 32’Sİ…
Ülkemizin kronik sorunlarından biri sigortasız işçilik. İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre; her 100 kişiden 32’si kayıtdışı. Bu gerçeğin işçiler açısından önemli olumsuz sonuçları var. İşçiler, sigortasız çalıştırıldıkları dönem boyunca sosyal güvenlik haklarından ve devlet destekli sağlıktan mahrum kalıyor. Emeklilik için gereken prim ve gün eksik kalıyor.
AİLESİNİ DE ETKİLİYOR
Bu olumsuz tablo sadece sigortasız çalışan işçinin kendisini değil, eşi ve çocuklarını da etkiliyor. Onlar da sağlık hak sahipliğinden mahrum kalıyor. İşçiler bu durum karşısında çaresiz değil. Yasayla sağlanan haklar var. Yani sigortasız çalıştırılan işçiler, bu haklarını aramalı. Bunun ilk yolu Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) şikâyet.
İŞTEN ÇIKMADAN ŞİKÂYET
SGK’nın işçi şikâyetlerine göre işlem yapabilmesi için ise işçilerin işten çıkmamış olmaları gerekiyor, işten çıktıktan/çıkarıldıktan sonra yapılan şikâyetlerin olumlu sonuç vermediği ifade ediliyor. Ancak, işçinin elinde yazılı belge var ise işten çıktıktan sonra yapılan şikâyetlerden de işçi lehine sonuçlar çıkabilir.
TESPİT DAVASI HAKLARI
SGK’ya ve diğer kurumlara şikâyetlerden bir sonuç çıkmazsa çalışanın dava açma hakkı var. İşçiler sigortasız çalıştıkları sürelerini, işten ayrıldıktan sonra 5 yıl içinde açacakları hizmet tespit davası ile de tespit ettirebilirler. Mahkemece tespit edilen ücretler ile çalışma gün sayıları SGK tarafından dikkate alınır ve o işçinin sigortasına geriye dönük işlenir.
İHBARIN 3 KATI TUTARINDA
Çalıştığı işyerinde sigortasız olduğunu iddia ederek SGK’ya başvuran işçileri, işveren çoğunlukla işten çıkarıyor. Bu durumda işçinin tazminat hakkı var. Tazminat hakkı işyerine göre değişiyor. Eğer işyerinde 30’un altında işçi varsa, SGK’ya şikâyeti sebebiyle işten çıkarıldığında işveren ‘kötü niyetli’ sayılacak ve ihbar tazminatının 3 katı tutarında ‘kötü niyet tazminatı’ ödeyecektir.
KIDEMİDE ALIYOR
İşverenin işçisini hiç sigortaya bildirmemesi, sigorta primlerini ödememesi ve sosyal haklardan mahrum bırakması işçiye haklı fesih imkânı veriyor. Düşük ücretten bildirim de haklı fesih nedeni. Bütün bu durumlarda iş sözleşmesini sona erdiren işçi kıdem tazminatını alır. İşveren her çeşit sigortasız çalıştırma halinde o işçinin kıdem tazminatını da ödemek zorunda. Yargıtay’ın verdiği kararlar da bu yönde.
30’DAN FAZLA ÇALIŞAN VARSA
Eğer işçi 30 ve üzeri işçinin çalıştığı bir işyerinde çalışıyor ve sigortasız çalıştırıldığını SGK’ya bildirdi diye işten çıkarılıyor ise, ‘iş güvencesi kapsamında’ işe iade davasını kazandığında işveren, işe iade etmez ise o işçiye en az 4, en çok 8 aylık ücreti tutarında ‘iş güvencesi tazminatı’ ödemek zorunda kalır.
