Ocak ayında yüzde 9.4 ilan edilen yıl sonu enflasyon tahmini altı ayda yüzde 50 yukarı çekildi.

Artan gıda fiyatları yüzde 14.1’lik tahminin tutmasının da zor olduğuna işaret ediyor. Merkez Bankası da tahminler üzerindeki sekiz ayrı tehlikeye dikkat çekti. Başkan, zamcı şirketlere sitem etti

Merkez Bankası dün açıkladığı yılın üçüncü enflasyon raporunda enflasyon tahminlerini yine yukarı yönlü güncelledi. Nisan ayındaki ikinci raporda enflasyon tahmini yüzde 12.2 iken temmuzda yüzde 14.1’e yükseltildi. Ocak ayındaki ilk rapor döneminde ise tahmin yüzde 9.4 olarak ilan edilmişti. Buna göre enflasyon tahmini altı ayda yüzde 50 saptı. Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun açıkladığı raporda, enflasyon tahminin bir önceki rapora göre sapmasında etkili olan unsurlar; Türk lirası cinsi ithalat fiyatlarındaki yükseliş artı 0.8 puan, çıktı açığındaki güncelleme artı 0.1 puan, 2021 gıda enflasyonu varsayımındaki güncelleme artı 0.5 puan, yönetilen yönlendirilen fiyat ayarlamaları kaynaklı güncelleme artı 0.3 puan ve enflasyon ana eğilimindeki artış artı 0.2 puan olmak üzere üç ayda 1.3 puanlık bir artışa neden oldu.

FED’İN ADIMLARI İZLENECEK

Ekim ayı sonunda açıklanacak son raporda tahminlerin yine yukarı yönlü güncellenmesi bekleniyor. Çünkü bir önceki raporda yüzde 13 olan gıda enflasyonu tahmini de 2 puan artırılarak yüzde 15’e çıkarıldı. Ekonomi Yazarı Uğur Gürses, Twitter hesabından yaptığı yorumda, “Yılsonunda enflasyonun Merkez Bankası’nın tahminine erişmesi için yılın kalan altı ayında ortalama yüzde 0.85’lik bir aylık enflasyon olması gerekiyor. Bu tahmin, ‘yüksek enflasyon tahmini yaparsam faizi niye arttırmıyorsun derler’ biçiminde tanımlanabilecek bir tahmin” dedi.

Merkez Bankası’nın raporunda da enflasyon tahminleri üzerindeki riskler sekiz başlık altında sıralandı. Bu riskler özetle şöyle oldu:

1-Aşılama sürecine ilişkin gelişmelerin yurt içi ve yurt dışındaki seyri, iktisadi faaliyet üzerinde yukarı yönlü riskleri artırmaktadır. Öte yandan, son dönemde bazı virüs varyantlarının tekrar vaka artışlarına yol açması ve yeni salgın dalgaları meydana gelmesi olasılığının göz ardı edilmediği not edilmelidir.

2-Küresel talepteki toparlanma ile birlikte emtia fiyatlarındaki artışlar, ertelenen tüketim, arz kısıtları gibi faktörler küresel enflasyonu da yukarı çekmektedir. FED, son toplantısında iletişim tonunu sıkılaştırmıştır. Gerek küresel enflasyondaki yukarı yönlü seyir gerekse FED politikalarına ilişkin beklentiler ile gelişmekte olan ülkelerde de para politikaları sıkılaşma eğilimine girmiştir. Bu görünüm sermaye akımları ve küresel risk iştahı kanalıyla finansal piyasalar ve döviz kurları üzerinde etkili olabilecektir.

PİYASADAKİ OYNAKLIĞA DİKKAT

3-Uluslararası emtia fiyatlarının bulunduğu yüksek seviyeler, enflasyon görünümü üzerinde yukarı yönlü risk oluşturmaya devam etmektedir.

4-Tedarik zincirinde süregelen aksaklıklar enflasyon üzerindeki arz yönlü riskleri canlı tutmaktadır. Küresel tedarik kısıtları ve navlun maliyetlerinde gözlenen yüksek seviyeler, üretici fiyatlarını artırıcı yönde etkide bulunmaktadır.

5-Ülke risk primi ve ima edilen döviz kuru oynaklıkları gerilemekle birlikte benzer ülkeler ile karşılaştırmalı olarak bakıldığında yüksek seviyeler korunmaktadır. Dış finansman görünümünü olumsuz etkileyecek gelişmeler büyüme üzerinde aşağı yönlü, enflasyon üzerinde döviz kuru ve beklenti kanalıyla yukarı yönlü risk oluşturmaktadır.

6-Yıl sonu ve orta vadeli enflasyon beklentileri yüksek seyretmektedir. Ankete dayalı göstergeler ve enflasyon telafileri, enflasyon beklentilerinin arttığına işaret etmektedir. Finansal piyasalardaki oynaklık, fiyatlama davranışları ve enflasyon görünümüne ilişkin risk oluşturmaktadır.

MERKEZ DE ZAMLARDAN RAHATSIZ

7-Kredi büyümesini yukarı yönde etkileyebilecek ve sıkı parasal duruşun aktarımını sınırlayabilecek unsurlar; toplam talep, cari denge, dış finansman ve risk primi kanallarıyla enflasyon görünümünü olumsuz etkileyebilecektir.

8-Yönetilen/yönlendirilen fiyat ve vergi ayarlamalarının mevcut raporda öngörülen patikanın üzerinde kalması enflasyondaki düşüş sürecinin gecikmesine yol açabilecektir.

Merkez Bankası’nın sekizinci madde de vurguladığı esasen enerji zamları. Enerjiye yapılan zamlar silsile halinde bütün pazarda fiyat artışlarına yol açıyor. Bu durumu eleştiren Merkez, raporunda şu vurguyu yaptı: “Enflasyon hedeflerinin tüm paydaşlarca sahiplenilmesi, fiyat istikrarı yolundaki çabaların ortak bir anlayışla toplumsal mutabakat içerisinde yürütülmesi ve makro politikaların eşgüdüm içerisinde enflasyonda öngörülen düşüş patikasıyla uyumlu şekilde belirlenmesi para politikası etkinliğini güçlendirecektir.”

BAŞKAN KAVCIOĞLU HAKSIZ DEĞİL

Enflasyon raporunun açıklandığı toplantının soru cevap kısmında Başkan Kavcıoğlu, “Enflasyonla ilgili piyasa davranışları bozulmuş durumda. Bunun kontrol edilebilir hale gelmesi için ortak mutabakatın sağlanması lazım. Enflasyon konusunda TCMB yalnız kalmış durumda” dedi. Gerçekten de işi sadece para politikasına havale edip faiz indir, faiz kaldır koridoruna sokarak yüksek enflasyonla mücadelenin başarılı olmadığı görüldü. Bunun yanında zamansız faiz indirimleri ve yine vaktinden çok sonra gelen yüklü faiz artırımları da mekanizmanın işlevsizleşmesinde etkili oldu. Başkan Kavcıoğlu, işin ciddiyetine dikkat çekerek, “Sıkı para politikası duruşumuzdan taviz vermeden enflasyonla mücadelemizi sürdüreceğiz ama toplumsal mutabakat anlamında bütün odaların, etkin kurumların aktif olması ve destek vermesi lazım. Çünkü bugün piyasada oluşan fiyatlama, enflasyonu doğru şekilde yansıtmıyor. Bizim çalışmalarımız var, bunları da ileride paylaşacağız. Emtia fiyatlarından, döviz kuru geçişkenliğinden kaynaklandığı söyleniyor ama buna baktığımız zaman hiç ilgili olmayan sektörlerde de fiyat artışlarını görüyoruz” ifadelerini kullandı. Yani keyfi zamlar söz konusu. Atalet almış başını gidiyor.

TOBB VE ODALARA GÖREV DÜŞÜYOR

Başkan Kavcıoğlu ayrıca bir sitemkar ifadelerle, “Para politikası konusunda bizi eleştirmeye devam edin, sorun yok ama enflasyonla mücadelemizde bizi desteklemeniz ve diğer bu mücadele içinde olması gereken kurumları da öne çıkarmanızı rica ediyorum” diyerek, herkesi üzerine düşeni yapmaya davet etti. Bir soru üzerine konuyu biraz daha açan Başkan Kavcıoğlu, şunları söyledi: “Bu konuda yalnız kaldık’ derken, sahada vatandaş, odalar, kurumlar, firmalar anlamında bunun çok net şekilde içselleştirilmesi ve bu konuda herkesin mücadele vermesi gerekiyor. Merkez Bankası, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı olarak müthiş bir mücadele vermeye çalışıyoruz. Her şeyi serbest piyasa içinde hareket ettirmeye çalışıyoruz. Odalara çok büyük görev düşüyor. Onların enflasyon konusunda biraz daha mücadeleci olmasını, firmaların daha duyarlı daha makul oranlarda zamlar yapmalarını özellikle rica ediyoruz. Yapılan zamlara bakınca ‘falanca zam yaptı ben de yapayım’ şeklinde dönüyor. Bunların kendi içinde dengelenmesi gerekir. Bunun için de mikro düzeyde çalışmalar yaparak, bu işleri hep beraber toplumsal mutabakat şeklinde çözmemiz lazım.”