Türkiye’de işverenlerin genellikle bilinen TÜSİAD, MÜSİAD ve TUSKON gibi yapılanmaları dışındaki dernek örgütlenmeleri genellikle zannedildiğinden çok daha yaygın ve etkilidir.

TEKGIDA-İŞ SENDİKA AKADEMİSİ

Bunlardan, Türkiye çapında örgütlenmiş bazılarına ilişkin özet bilgiler aşağıda sunulmaktadır.

ASKON Anadolu İş Adamları Derneği

ASKON 1998 yılında İstanbul’da 14 işveren tarafından kuruldu. Derneğe, 2016 yılında “kamu yararına çalışan dernek” statüsü tanındı.

ASKON’un verdiği bilgiye göre, 8.000’in üzerinde iş insanı Türkiye’ye ve yurt dışına yayılmış ASKON şubelerinde örgütlüdür. Bu üyeler 20.000 dolayında işletmeyi yönetmekte ve yılda 10 milyar ABD Dolarının üzerinde ihracat yapmaktadır.

ASKON’un amacı şu şekilde belirtilmektedir:

“Dernek, tüccar, sanayici ve iş adamlarının toplumumuzun ekonomik ve sosyal gelişmesinde öncü ve sürükleyici bir kesim olduğu inancı ile demokrasi ve evrensel inhan hakları ilkelerinin, düşünce, inanç ve teşebbüs hürriyetlerinin tam olarak ortaya çıktığı bir toplumsal yapının gelişmesine ve toplumsal yapının güçlendirilmesine,

“Türkiye’de serbest piyasa ekonomisinin hukuki ve kurumsal alt yapısının tam olarak yerleştirilmesine,

“Haksız rekabetin engellenerek sermayenin tekelleşmesinin önüne geçilmesine,

“Ülkemiz Sanayi ve Hizmet Sektörünün ileri teknoloji ile desteklenmiş doğal ve insan kaynaklarını etkin ve verimli bir şekilde kullanarak uluslararası alanda rekabet gücünün arttırılmasına,

Türkiye’nin bütün illeriyle beraber kalkınmasının önündeki engellerin bertaraf edilmesi için çalışarak zümresel ve bölgesel gelişmişlik farklarını doğuran bütün sebepleri ortadan kaldırma yönünde atılacak adımları desteklemek ve bu amaç doğrultusunda düşünce ve hareket birliği oluşturmaktır.”

TÜGİK Türkiye Genç İş Adamları Konfederasyonu

TÜGİK’in kuruluşu şu şekilde anlatılmaktadır:

“1990’lardan günümüze genç işadamları hareketi olarak TÜGİK, 1990’lı yılların başlarında; İstanbul, Ankara ve İzmir’in yanında, Anadolu’nun ekonomik yönden sivrilmeye, adından sıkça söz ettirmeye başlayan Gaziantep, Denizli, Adana, Bursa gibi şehirlerimizdeki genç, dinamik, ülkesini seven, vatanına ve milletine sevdalı GENÇ İŞ ADAMLARIMIZ, bir araya gelerek, ‘öncelikle, arkadaşlarının, kendi şehirlerinin ve daha sonra, ülkelerinin sorunlarının çözümünde etkili olmak, aralarında işbirliğini, yardımlaşmayı, ekonomik, sosyal ve kültürel ilişkileri geliştirmek, şehrinde, ülke genelinde söz sahibi olmak, sivil toplumun doğası gereği iktidarlar üzerinde baskı unsuru olmak maksadıyla’ GENÇ İŞ ADAMLARI DERNEKLERİ’ni (GİAD’ları) kurmuşlardır.

“Zamanın yasal mevzuatı, Dernekler Kanunu birleşmeye, federasyon ve konfederasyon kurmaya imkân vermediği için, öncelikle, Ocak 1992’de dokuz genç iş adamı derneğimiz Bursa’da bir araya gelerek, TÜGİK’i oluşturmaya karar vermişlerdir.

“TÜGİK’in tarihinde, en önemli dönem hiç şüphesiz vakıf olarak teşkilatlanmaya başladığı dönemdir. Genç İş Adamları, yasalar imkân vermediği için konfederasyon kuramadıklarından, 10 Kasım 1998 tarihinde Melih Mekik, H. Cüneyt Karagülle, A. Nejat Koçer, İbrahim Demireren, H. Ethem Germiyanoğlu, Rafet Balkaroğlu ve Dr. Erhan Yaşar kuruculuğunda Türk Genç İş Adamları Vakfı’nı oluşturarak, ulusal çapta örgütlenme konusunda önemli bir olaya imza atmışlardır.

“2000’li yıllarda Türkiye’nin AB’ye üyelik müzakereleri sürecinin başlamasıyla birlikte, Medeni Kanun ve Dernekler Kanunu’na bağlı olarak yönetmeliklerde yapılan değişikliklerle, önce bölgesel federasyonları daha sonra da Sayın Erhan Özmen başkanlığında, 3 Eylül 2004 tarihinde Ankara’da Türkiye’nin ilk iş adamları konfederasyonu olan Türkiye Genç İş Adamları Konfederasyonu TÜGİK’i kurmuşlardır. Böylece, TÜGİK, halen ülkemizde faaliyet gösteren diğer iş adamı konfederasyonlarının kurulmasında da cesaretlendirici bir rol oynamıştır.”

Konfederasyonun kurucusu federasyonlar şunlardır:

Güney ve Güneydoğu Genç İş Adamları Federasyonu

Ege Genç İş Adamları Dernekleri Federasyonu

Ege-Akdeniz Bölgesi Genç İş Adamları Dernekleri Federasyonu

Güney Marmara Genç İş Adamları Federasyonu

Marmara Genç İş Adamları Dernekleri Federasyonu

TÜGİK’in amacı, örgüt tüzüğünde aşağıdaki şekilde ifade edilmektedir:

“Türkiye Genç İş İnsanları Konfederasyonu, demokrasi ve insan hakları evrensel ilkelerini, Anayasa ve Tabii hukuk kurallarına, girişim, inanç ve düşünce özgürlüklerine saygıyı esas alır. Anayasanın öngördüğü esaslara ve Atatürk ilkelerine uygun olarak genç iş adamlarının liderlik vasıflarını, sosyal ve siyasal sorumluluklarını ve dayanışma ruhunu geliştirmek, toplumun sosyal, ekonomik ve kültürel gelişmesine katkıda bulunmalarını sağlamak, yurt içinde ve dışında aynı amaçla kurulmuş olan dernek, vakıf, federasyon ve konfederasyonlarla işbirliği yapmak, kamuoyunu bu amaçlar doğrultusunda yönlendirmek ve bu amaçlar doğrultusunda yayınlar, eğitim çalışmaları, sosyal ve kültürel etkinlikler yapmak  bu tüzükte belirtilen konfederasyon kuruluş amaçlarını gerçekleştirmeye yönelik olarak;  iktisadi, sınai işletmeler ve şirketler kurmak, kurulmuş olanlarına ortak olmak konfederasyonun amacıdır. Derneğimizin amaç edindiği hizmetlerin herkesin yararına açık olması, belli bir yöre veya kitleye hizmetle sınırlı olmaması ve yıl içinde elde edilen gelirlerin en az üçte ikisinin dernek amaçlarına harcanması.

TÜGİK’e, federasyonlar aracılığıyla bağlı bulunan dernekler aşağıda belirtilmektedir:

AGİAD, Amasya Genç İş Adamları Derneği

AKGİAD, Akhisar Genç İş Adamları Derneği

ANGİAD, Ankara Genç İş Adamları Derneği

AYGİAD, Aydın Genç İşadamları Derneği

Bafra GİAD, Bafra Genç İş Adamları Derneği

BAGİAD, Balıkesir Genç İş Adamları Derneği

BANGİAD, Bandırma Genç İş Adamları Derneği

BARTIN GİAD, Bartın Genç İş Adamları Derneği

BATGİAD, Batman Genç Girişimci İşadamları Derneği

BİGİAD, Bitlis Girişimci İş İnsanları Derneği

BUGİAD, Bulancak Genç İş Adamları Derneği

ÇARGİAD, Çarşamba Genç İşadamları Derneği

ÇORUM GİAD, Çorum Genç İş Adamları Derneği

ÇUKUROVA GİAD, Çukurova Genç İşadamları Derneği

DEGİAD, Denizli Genç İş İnsanları Derneği

EGİAD, Ege Genç İş İnsanları Derneği

EGİAD, Eğirdir Genç Girişimci İşadamları Derneği

ERGİAD, Erciş Genç İş Adamları Derneği

ESGİAD, Erzurum Stratejik Girişimci İşadamları Derneği

ESGİAD, Eskişehir Genç İşadamları Derneği

FAGİAD, Fatsa Genç İş Adamları Derneği

GAGİAD, Gaziantep Genç İş İnsanları Derneği

GESİAD, Bursa Genç Sanayici İş Adamları Derneği

GİRGİAD, Giresun Girişimci Genç İşadamları Derneği

GÜNEYDOĞU GİAD, Güneydoğu Girişimci İşadamları Derneği

HAGİAD, Hatay Genç İş İnsanları Derneği

HAKKARİ GİAD, Hakkari Genç İş Adamları Derneği

IGİAD, Isparta Genç İşadamları Derneği

İGİAD, İnegöl Genç İş İnsanları Derneği

İZGİAD, İzmit Genç İş Adamları Derneği

İZGİAD, İznik Genç İşadamları Derneği

KAZAN GİAD, Kahramankazan Genç İş Adamları Derneği

KONYA GİAD, Konya Genç İş İnsanları Derneği

KUGİAD, Kuşadası Genç İşadamları Derneği

KUZEY KIBRIS GİAD, Kuzey Kıbrıs Genç İş Adamları Derneği

KÜGİAD, Kütahya Genç İş İnsanları Derneği

MAGİAD, Manisa Genç İş Adamları Derneği

MAGİAD, Marmaris Genç İş İnsanları Derneği

MARGİAD, Mardin Girişimci İşadamları Derneği

MERSİNGİAD, Mersin Girişimci İşadamları Derneği

MUSGİAD, Mustafakemalpaşa İlçesi Genç İş Adamları Derneği

NAZGİAD, Nazilli Genç İş Adamları Derneği

OGİAD, Orhangazi Genç İşadamları Derneği

ORGİAD, Ordu Genç İşadamları Derneği

OSTİMGİAD, Ostim Genç İşadamları Derneği

SAKARYA GİAD, Sakarya Genç Girişimciler ve İşadamları Derneği

SAMGİAD, Samsun Genç İş İnsanları Derneği

SİDE GİAD, Site Genç İşadamları Derneği

ŞIRNAK GİAD, Şırnak Genç İşadamları Derneği

TEGİAD, Terme Genç İş İnsanları Derneği

TGYİAD, Tekirdağ Genç Yönetici ve İş Adamları Derneği

TOGİAD, Tokat Genç İş Adamları Derneği

UGİSAD, Uluslararası Girişimci ve Sanayici İşadamları Derneği

VANGİAD, Van Girişimci Genç İşadamları Derneği

YALGİAD, Yalvaç Genç İş Adamları Derneği

YEGİAD, Yenişehir Genç İşadamları Derneği

YOMGİAD, Yomra Genç İş Adamları Derneği

ASRİAD, Asrın İşadamları Derneği

ASRİAD kendisini şu şekilde ifade etmektedir:

“ASRİAD, inancından kaynaklanan büyük bir sorumluluk anlayışı ile iş hayatında var olmak, örgütlü bir yapı oluşturmak ve sorumluluğunun gereğini hakkıyla yerine getirmek düşüncesinde olan insanların teşebbüsü ile kurulmuştur.

“Bu sorumluluğun, hayatın tüm alanlarını kapsadığına inanılmaktadır. Bireysel hayat daha fazla kişinin kendi çerçevesinde kalabilir. Ancak sosyal sorumlulukların doğal olarak çapı da veballeri de büyüktür. “Ekonomik alanda faaliyetlerini öncelemiş olan insanların sorumluluklarını yerine getirmek üzere, ülkemizden başlayarak tüm çevreye yayılan doğru anlayışları yerleştirme çabası verecektir.

“Bu süreç içerisinde her üye, öncelikli olarak kendi işlerini en güzel şekilde yapacak, sonra da insanımıza refah, huzur ve zenginlik getirecek çalışmalara katkı verecektir. ASRİAD örgütlenmesinin temel ekseni, değerlere duyarlı insanları ortak zeminlerde buluşturmaktır. Hiç şüphesiz ekonomi ile ilgili bir uğraşın içinde olmak sekülerleşmek demek değildir. Hem dünyevi işleri gereği gibi yapmak hem de manevi değerlerin yaşatılmasına özen göstermek bir arada yürütülebilir. ASRİAD bu örneklik için çaba harcamaktadır.”

“ASRİAD’a inananlardan beklenen, sadece bu iddianın sahibi olma konusunda niyetli, gayretli ve bilinçli olmaktır. İslam coğrafyası, eninde sonunda kendi inanç sistemine göre bir hayat düzenini talep edecek ve hayatına taşıyacaktır. Bu ulvi amacın gerçekleşmesi için bugünden sorumluluk hissetmek ve bu süreçte göreve gönüllü olarak katılmak çok kıymetli bir tercih anlamına gelmektedir.

“Onun için bu çalışma önemlidir ve kendi başına kıymetlidir. İnançla bu yapının bir parçası olmak hem bugün hem de gelecek zamanlardaki görevi yerine getirme huzurunun başlangıç noktası olacaktır.  ASRİAD, olabildiğince nitelikli, derinlikli ve kapsamlı işler yapma azminin adresidir.”

ASRİAD’ın aşağıdaki illerde şubeleri faaliyet göstermektedir:

Adıyaman

Balıkesir

Batman

Bolu

Burdur

Bursa

Diyarbakır

Elazığ

Gaziantep

Hakkari

Konya

Malatya

Sakarya

Samsun

Siirt

Şanlıurfa

Trabzon

Tunceli

Van

ASRİAD’ın yakın ilişki içinde olduğu bir kuruluş, Maruf Eğitim Araştırma ve Dayanışma Vakfı’dır. MARUF VAKFI’nın yönetim kurulunun 7 üyesinden 6’sı aynı zamanda ASRİAD’ın yönetim kurulu üyesidir. ASRİAD Genel Başkanı Adnan Danışman da Maruf Vakfı yönetim kurulu üyeleri arasındadır. Maruf Vakfı’nın en önemli faaliyeti, İslam Ekonomisi Enstitüsü’dür.

Maruf Vakfı İslam Ekonomisi Enstitüsü kendisini şu şekilde tanıtmaktadır:

“İslam ekonomisi kavramı, önümüzdeki dönemde çok daha fazla gündem olacak.

“İslâm toplumları, tarihsel medeniyetler deveranında kendi devirlerinin gelişini hazırlama noktasında büyük bir kendine geliş sürecine girmiş bulunuyorlar. Üzerlerindeki tüm baskı unsurlarından kurtulmak ve bu hayatı kendi değerleriyle özgürce yaşamak için irade gösteriyorlar.

“Hiç şüphesiz ekonomi, hayatın en belirleyici dinamiklerinden birsidir. Ancak onun da sadece kendi başına var oluşundan ve yaşayabilmesinden bahsedilemez. Ekonomi; siyaset, bilim, teknoloji, ahlak, hukuk gibi değerlerle bütünleşerek var olabilir ve var olmalıdır. Aksi halde ekonomi, belli zümrelerin elinde bir tahakküm aracı olacaktır.

“İslâm Ekonomisi, giderek yükselen Hakkaniyet talebini, en derinlikli temellendirmeyle gerçekleştirebilecek referanslara sahiptir.  İslâm insanının da buna eklemlenmesi zorunludur. Artık bütün cesametlerine rağmen; kapitalizm, sosyalizm gibi sistemler, yeryüzünün merkezlerinde ve köşelerinde yaşayan insanlar için umut olmaktan çıkmıştır. İnsanlar için umut olabilecek, onlara sadece insan olmaları dolayısıyla sahip olmaları gereken hakkı verecek, mevcudu ve yeni oluşanı hakkaniyet çerçevesinde bölüştürecek olan iddianın sahibi sadece İslâm’dır.

Ancak bu yüce amaç için gerekli çalışmanın yapılması elzemdir. Böyle bir birikim oluşmaya da başlamıştır ve bundan sonra da daha ileriye taşınması gerekliliği vardır. İslâm Ekonomi Enstitüsü de bu amaçla mücadelesine başlamıştır.”

HAKSİAD Hak Sanayici ve İşadamları Derneği

2013 yılında kurulan Hak Sanayici ve İşadamları Derneği HAKSİAD’ın amacı, tüzüğünde şu şekilde belirtilmektedir:

“İş adamlarının genel iş ahlakı ilkelerine bağlı kalarak bilgi ve tecrübelerini artırarak üretimde kaliteyi ve verimliliği artırıp, ülkemiz ve dünya ile rekabet gücüne ulaşmasını sağlamak ve Ülkemizin planlı bir düzen içinde kalkınıp, sınaî, ticari sosyo-ekonomik eğitim ve kültür düzeyinde gelişmesine, sermaye ve fikir alışverişi koordinasyonu sağlayarak daha ileri bir düzeye ulaşmasına katkı bulunmak ve projelerini gerçekleştirmek üzere istihdam sağlamak.”HAKSİAD’ın tüzüğünde, derneğin faaliyet alanları da şu şekilde düzenlenmiştir:

“Madde 3- Derneğin amacını gerçekleştirmek için aşağıda belirtilen faaliyetleri yapar.

“1-Derneğin amaç ve faaliyetlerini, ülke gündeminde bulunan ekonomik ve sosyal konularda oluşturulan görüşleri kamuoyuna ve ilgililere duyurmak için radyo, televizyon, gazete, dergi, kitap broşür gibi yayın araçlarından yararlanır; toplantılar, seminerler, konferanslar ve paneller düzenler.

“2- Yurtiçinde ve yurtdışında ilgili kuruluşlarla temaslar kurarak iş dünyasının görüş ve önerilerini yansıtır. İş dünyasının uluslararası platformlarda tanıtılması ve ilişkilerinin güçlendirilmesi amacı ile önemli dış pazarlarda ve ticari bloklarda şube ve temsilcilikler açar.

“3-Amacın gerçekleştirilmesi için gerekli olan her türlü bilgi, belge, doküman ve yayınları temin etmek, dokümantasyon merkezi oluşturmak, çalışmalarını duyurmak için amaçları doğrultusunda gazete, dergi, kitap ve bülten gibi yayınlar çıkarmak, (Tüzükte 4. Fıkra yoktur)

“5-Gerekli izinler alınmak şartıyla yardım toplama faaliyetlerinde bulunmak ve yurt içinden ve yurt dışından bağış kabul etmek, meslek kuruluşlarından maddi yardım kabul edebilir. Yönetim kurulu kararı ile uygun görülen kurum ve kuruluşlara maddi yardımda bulunabilir.

“6-Tüzük amaçlarının gerçekleştirilmesi için ihtiyaç duyduğu gelirleri temin etmek amacıyla iktisadi, ticari ve sanayi işletmeler kurmak ve işletmek,

“7-Öğretim ve Eğitimi kalkınmanın temel unsuru kabuk ederek, bu alanda, öğretim kurumlarının kurulmasını teşvik eder veya bizzat gerçekleştirir, burs verir, barınma sağlar, gıda ve giyim yardımı yapar, sosyo-ekonomik konularda her türlü araştırmanın yapılmasına yardımcı olur.

“8- Tüm dünya ülkelerinin üretimleri fiyat ve kalite yönünden rekabet edebilecek ürünlerin yapımı ve pazarlanması hususunda yatırımcılara Pazar temini ve üretim girdilerine yardımcı olur, yönlendirir.

“9-Dernek faaliyetleri için ihtiyaç duyulan taşınır, taşınmaz mal satın almak, satmak, kiralamak, kiraya vermek ve taşınmazlar üzerinde ayni hak tesis etmek. Dernek amacına uygun faaliyetlerle ilgili olarak; gayrimenkul tasarruf eder, gayrimenkuller üzerinde dernek leh ve aleyhine her türlü kira, şufa, ipotek gibi haklar iktisap eder veya verir, terkin ve fek eder edebilir. Bu muameleler Yönetim Kurulu kararı ile yapılır.

“10-Amacın gerçekleştirilmesi için gerek görülmesi durumunda yurt içinde ve yurt dışında vakıf kurmak, sendika, federasyon-konfederasyon kurmak veya kurulu bir federasyon – konfederasyona katılmak veya üye olmak, gerekli izin alınarak derneklerin kurabileceği tesisleri kurmak, Platformlar kurmak veya kurulan platformlara katılmak,

“11-Uluslararası faaliyette bulunmak, yurt dışındaki dernek veya kuruluşlara üye olmak ve bu kuruluşlarla ortak çalışmalar yapmak veya yardımlaşmak,

“12-Yurtiçinde ve yurtdışında herhangi bir sebeple muhtaç hale düşmüş ailelere ve çocuklara hiçbir maddi karşılık beklemeden ekonomik, sosyal, eğitsel, her türlü ayni ve nakdi yardımı yapar. Eğitim çağındaki çocukların yurt, pansiyon, dershane, etüt merkezi, okuma salonu, kütüphane ve dini eğitim kurumlarından yararlanmaları için organizasyonlar yapar ve yardımcı olur.

“13-Ülke ekonomisinin gelişmesi yolunda sınai kalkınma, ihracat, yatırım ve döviz getirici alanlarda gerekli proje çalışmaları yaparak özel ve resmi kuruluşlarla iş birliği yapar.

“14-Halen mevcut ve ileride kurulacak, yerli ve yabancı özel ve resmi kuruluşlar, ticaret ve sanayi odaları, borsalar, meslek teşekkülleri, vakıf, dernek, birlik ve benzerleri ile doğrudan doğruya veya kendisine bağlı olarak kurabileceği kuruluşlar aracılığı ile işbirliği yapar.

“15- İnsan haklarını zedeleyen sosyal, kültürel, inanç, fiili ve hukuki engellerin kaldırılması için görüş bildirir; ilmi araştırma, kamuoyu yoklamaları yaptırır; raporlar hazırlar ve bunların sonuçlarını ilgili kişi ve kuruluşlara bildirir, gerekli tedbirlerin alınmasını izler.

“16- Dernek üyelerinin hukuki haklarının tanınmasını ve korumasını korumak

“17- İşletmelere kalifiye eleman yetiştirmek amacı ile eğitici ve öğretici kurslar açmak böylece işletmelerin kalifiye eleman ihtiyacını karşılayarak istihdam sağlamak.

“18- Toplumsal değerlerin korunması ve muhtaçlar ile dayanışma ve yardım için her türlü kültürel, eğitsel sayfalar, köşeler radyolar, TV istasyonları için programlar, halka yönelik özel video, sinevizyon, multivizyon vb. programlar hazırlar, hazırlatır ve organize eder. Amacı doğrultusunda internet ortamında her türlü faaliyette bulunur.

“19- Dernek amacı doğrultusunda toplantı ve yürüyüş kanununa uygun her türlü gösteri ve toplantılar yapar, seminer, konferans, panel, açık oturum, sempozyum, ödüllü-ödülsüz yarışmalar vb. düzenler, sergiler açar, kermesler düzenler; film, video, tiyatro vb. etkinliklerde bulunur.

“20- Dünyanın her tarafındaki hak ihlallerini izler, yurt dışında faaliyet gösteren dernekler ve sivil toplum kuruluşları ile amaçları doğrultusunda birlikte hareket edebilir ve işbirliği yapabilir. Gerekli yasal prosedürün tahakkuku halinde bu ihlallerin son bulabilmesi için tüzüğündeki tüm ilke ve esaslar çerçevesinde faaliyetler gösterir.

“21- Sağlık yardımına ihtiyacı olan fakir hastaları tedavi ettirir,  doğum, hastalık ve kaza hallerinde her türlü ilaç, medikal malzeme ve tedavi masraflarına katkıda bulunur. Yurt içinde ve yurt dışında tedavilerini yaptırır. Engellilere ve engellilerle ilgili kuruluşlara cihaz ve malzeme yardımında bulunur.

“22- Aile ortamından kopmuş sokaklarda yaşayan, sorunlu, maddi manevi yardıma muhtaç olup kötü koşullarda çalıştırılan evinden kaçmış madde (tiner, esrar, eroin, alkol, vb.) bağımlısı olan çocuk ve gençleri alkollü içki, kumar, uyuşturucu madde bağımlısı ve sigara gibi zararlı olumsuz davranış ve alışkanlıklardan korumak veya arındırıp topluma ve ailelerine kazandırmak amacıyla aktiviteler düzenler. Yurt, sığınma evleri ve iyileştirme rehabilitasyon merkezleri kurar. Bu amaçla özel ve tüzel kuruluşlarla işbirliği yapar.

“23-Dernek amaç ve hedefleri doğrultusunda kollar ve komisyonlar teşkil eder.

“24- Kamu faydasına yol, köprü, su şebekesi, dinlenme yeri, oyun parkı, okul, sosyal vb. kültürel tesisler açmak veya yapımında yardımcı olmak.

“25- Engellilere ve engellilerle ilgili kuruluşlara maddi ve manevi her türlü yardımda bulunur. Engellilerin topluma kazandırılması ve sosyal faaliyetlere katılması için her türlü organizasyonları yapar, Rehabilitasyon ve fizik tedavi merkezleri açar, eğitim ve spor faaliyetleri gerçekleştirir, meslek edinme kursları düzenler. Engellilere ve engellilerle ilgili kuruluşlara nakdi, cihaz ve malzeme yardımında bulunur.

“26- Yurt içi ve yurt dışında herhangi bir sebeple mağdur ve muhtaç  duruma  düşmüş olanlara veya afet, savaş, deprem vb. gibi olağandışı zamanlarda ihtiyaç sahiplerine gıda, giyim, yakacak, kira, barınma, evlenme, aş evleri, sığınma  evleri, okullar ve kreşler kurma, yuva kurma, iş kurma, konut edindirme, sağlık ve eğitim  ve sair bütün hususlarda ayni, nakdi her türlü maddi ve manevi yardımda bulunmak ve bunlar için yardım toplama kampanyalarını başlatmak toplanan yardımların  onlara ulaştırmak  ve ulaştırılmasını koordine etmek.

“27-Uluslararası entegrasyon hedefi doğrultusunda sanayi ve hizmet kesiminin rekabet gücünün artırarak, uluslararası ekonomik sistemde belirgin ve kalıcı bir yer edinmesine yardımcı olmak.

“28-Ülkemizin insan ve doğal kaynaklarının teknolojik yeniliklerle desteklenerek en etkin biçimde kullanımını, verimlilik ve kalitesinin yükselişini sürekli kılacak ortamın oluşturulmasına katkı sağlamak.

“29-Halkımızın, ihtiyacını göz önünde bulundurarak kalıcı ve faydalı projeler üretmek ve bu projeleri uygulamak için iş yerlerinde sinerji oluşturup toplumsal kalkınmayı sağlamak.

“30-Bu çerçevede oluşan görüş ve önerileri parlamentoya, hükümete,  yabancı devletlere, uluslararası kuruluşlara ve basın aracılığı ile kamuoyuna ileterek yukarıdaki amaçlar doğrultusunda düşünce ve hareket birliği oluşturmalarına yardımcı olmaktır.

“31- Alın terinin korunması; faiz ve benzeri uygulamaların yerine helal kazancın alması için faaliyetler yapmak.

“32-Amacın gerçekleştirilmesi için ihtiyaç duyulan ve kanunların yasaklamadığı her türlü faaliyette bulunmak.

“33- İnanç ve düşünce özgürlüklerine saygılı, toplumsal yapının gelişmesi, sivil toplum ve hukuk devleti anlayışının yerleşmesine yardımcı olmak.

“34-Piyasa ekonomisinin hukuksal ve kurumsal altyapısının yerleşmesine, iş dünyasının evrensel iş ahlakı ilkelerine uygun bir biçimde faaliyette bulunmasına çalışmak.”

HAKSİAD’ın aşağıdaki illerde şubeleri vardır:

Diyarbakır

Gaziantep

Şanlıurfa

Van

Batman

Adana

Elazığ

İstanbul

HAKSİAD’ın şu illerde temsilcilikleri vardır: Ağrı, İzmir, Mardin, Siirt, Bingöl, Konya, Cizre, Bitlis, Ankara, Bursa, Antalya, Aksaray, Muş, Malatya, Osmaniye, Kayseri, Yalova, Kocaeli.

HAKSİAD’ın faizler konusunda 23 Haziran 2023 günlü açıklaması, dernekte hakim olan anlayışı yansıtmaktadır. Açıklama aşağıda sunulmaktadır:

“Faize dayalı ekonomi sisteminin global düzeyde kabul gördüğü bir gerçekle karşı karşıyayız. Bütün dünyayı etkisi altına alan faiz lobisine karşı Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘faiz sebep, enflasyon sonuçtur’ şeklinde özetlediği ve faize dayalı ekonomi sistemine karşı olduğunu deklare eden açıklamaları Yeni Ekonomi Modeli olarak tanımlanan ekonomi modelinin alternatif bir model olacağı umudu doğmuştu. Ancak ülke ekonomisi üzerinde uzun süredir dolaşan karabulutların dağılmamış olması faize dayalı ekonomi konusunda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ekonominin yeni patronuna tam yetki vermiş olduğunu görünümü vermektedir.”

“Ülke içinde ve dışarda meydana gelen siyasi gelişmeler, konjonktürel gelişmeler, hukuksal düzenlemeler, kamu ve sivil alanda yaşam kültüründe meydana gelen değişiklikler, insan hakları ve adalet temelli düzenlemeler, harici ve dahili diplomatik gelişmeler ile bunlar gibi başka etkenlerin hepsi ekonomi ibrelerinin oynamasında birer dinamik olarak durmaktadır. Bütün bu etkenlerin içinde faizin, tek başına kurtarıcı bir enstrüman olarak görülmesi talihsiz bir yaklaşımdır. Nitekim faiz artırımından sonra kur değerlerinde oluşan dalgalanma faiz artırımının piyasalarda olumlu karşılanmadığını göstermektedir. İleriye dönük olarak faizin yatırım ve üretim üzerinde oluşturacağı olumsuz baskı sebebiyle istihdamın düşmesinin yanı sıra enflasyonun tekrar baş kaldıracağı bir sonuçla karşılaşılması kaçınılmaz olacaktır.”

“Bu perspektifle değerlendirme yapıldığında faiz artırımının ülke ekonomisindeki sorunların çözümünde katkı sunmak şöyle dursun, daha büyük bir kaosa sebebiyet vereceği görülmelidir.

“Emekçinin alın terinin sermaye sahiplerince sömürülmesinin yolunu açan faiz sisteminin sosyolojik etkileri de göz önüne alınarak faize dayalı ekonomi modelini tasvip etmediğimizi ve faiz sisteminden uzak durulması gerektiği hususunda hatırlatmamızı yapıyoruz.”

Organize Sanayi Bölgeleri Yönetim Kurulları

İşverenlerin örgütlendiği alanlardan biri de, organize sanayi bölgeleri yönetim kurullarıdır.

Sanayi Bakanlığı’ndan 2021 yılı Mayıs ayında alınan verilere göre, Türkiye’deki toplam 326 organize sanayi bölgesinde toplam 2.092.209 işçi çalışıyordu.

Belirli kentlerde organize sanayi bölgelerinin sayısı fazlaydı ve bu organize sanayi bölgelerindeki toplam işçi sayısı da çok yüksekti. Örneğin, İstanbul’da Deri İhtisas OSB’de 40.000 kişi çalışıyordu. İstanbul’un diğer organize sanayi bölgeleri karmaydı. Anadolu Yakası, Tuzla Kimya Sanayicileri, İkitelli, Dudullu, Beylikdüzü, Birlik ve Tuzla organize sanayi bölgeleriyle birlikte, İstanbul’daki OSB’lerin toplam işçi sayısı 321.282 idi. 2021 yılında İstanbul İkitelli OSB’de 24.864 işyeri vardı. İstanbul Dudullu Organize Sanayi Bölgesi’nde demir-çelik, makine, plastik, oto yan sanayii gibi alanlarda faaliyet gösteren 140 şirket bulunuyordu.

2021 yılında Ankara’daki 12 OSB’de 231.001 işçi vardı. Ankara Başkent Organize Sanayi Bölgesi’nde 270 şirket faaliyet gösteriyordu. Bu işletmelerin yüzde 60’ı metalürji ve makine, yüzde 10’u savunma, yüzde 9’u kimya, yüzde 5’i gıda, yüzde 4’ü de ilaç ve medikal sektörlerindeydi. Ankara OSTİM Organize Sanayi Bölgesi’nde 17 sektörde 6200’den fazla işletme vardır.

Gaziantep ve ilçelerindeki OSB’lerde 213.277 işçi istihdam ediliyordu.  Gaziantep’te 6 tane organize sanayi bölgesi vardır. 1969 yılında kurulan Gaziantep I. Organize Sanayi Bölgesi’nde 166 şirket faaliyet göstermektedir. 1987 yılında kurulan Gaziantep II. Organize Sanayi Bölgesi’nde 277 şirket faaldir. 1994 yılında kurulma çalışmaları başlayan Gaziantep III. Organize Sanayi Bölgesi’nde 289 şirket çalışmaktadır. 2002 yılında kurulan Gaziantep IV. Organize Sanayi Bölgesi’nde 138 şirket üretim yapmaktadır. 2014 yılında yer tahsisleri yapılan Gaziantep V. Organize Sanayi Bölgesi’nde 230 şirket faaliyete geçmiştir; 50 şirketin de inşaat çalışmaları sürmektedir.

Bursa’daki 17 OSB’de 198.154;

Tekirdağ’daki 13 OSB’de 148.853 (Tekirdağ Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi’nde 41’i yabancı şirketlere ait olmak üzere toplam 306 sanayi kuruluşu vardır);

Kocaeli’deki 14 OSB’de 126.008;

Manisa’daki 8 OSB’de 84.709 (Manisa Organize Sanayi Bölgesi’nde faal durumda olan 194 işletme vardır);

İzmir’deki 13 OSB’de 82.636 (İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi’nde tekstil, hazır giyim, makine, otomotiv yan sanayi, metal, plastik, kimya, gıda, elektrik ve elektronik sektörlerinde 600 şirket faaliyet göstermektedir);

Kayseri’deki 3 OSB’de 72.962;

Konya’daki 10 OSB’de 46.788 (Konya Organize Sanayi Bölgesi’nde 40 farklı sektörde 618 şirket faaliyet göstermektedir. Şirketlerin faaliyet alanları inşaat, plastik, gıda, ambalaj, metal, damper, mobilya, ahşap ürünleri, değirmen makineleri ve hidroliktir);

Adana’daki 4 OSB’de 37.530;

Malatya’daki 3 OSB’de 29.570;

Sakarya’daki 7 OSB’de 24.196 (Sakarya I. Organize Sanayi Bölgesi’nde ağırlıklı üretim otomotiv yan sanayisidir. Ayrıca tekstil, metal işleri, makine imalatı, elektrik-elektronik, inşaat ve ilaç sektörlerinde üretim yapan işletmeler de vardır);

Mersin’deki 5 OSB’de 18.401;

Adıyaman’daki 5 OSB’de 15.296;

Kırklareli ’deki 4 OSB’de 14.811;

Balıkesir’deki 7 OSB’de 13.180;

Aydın’daki 7 OSB’de 12.422;

Afyonkarahisar’daki 9 OSB’de 11.025

işçi çalışıyordu.

İllerdeki bu yoğunlaşmanın yanı sıra, bazı organize sanayi bölgelerinde 10.000 işçinin üstünde istihdam söz konusuydu.

Sanayi Bakanlığı’nın verilerine göre, Adana Hacı Sabancı OSB’de 36.680; Adıyaman OSB’de 11.100; Aksaray OSB’de 12.500; Ankara Sanayi Odası 1 OSB’de 30.132; Ankara OSTİM OSB’de 60.000; Ankara İvedik OSB’de 120.673; Antalya OSB’de 16.331; Bursa OSB’de 63.487; Bursa Demirtaş OSB’de 43.587; Bursa Nilüfer OSB’de 20.378; Bursa Uludağ (Gürsu) OSB’de 12.700; Bursa Hasanağa OSB’de 14.973; Denizli OSB’de 24.850; Eskişehir Sanayi Odası OSB’de 43.076; Gaziantep OSB’de 210.000; İstanbul Deri OSB’de 40.000; İstanbul İkitelli OSB’de 200.000; İstanbul Dudullu OSB’de 32.638; İstanbul Beylikdüzü OSB’de 23.225; İzmir Atatürk OSB’de 40.000; İzmir Kemalpaşa OSB’de 15.356; Kahramanmaraş OSB’de 10.583; Karaman OSB’de 10.879; Kayseri OSB’de 65.000; Kırklareli Büyükkarıştıran OSB’de 10.520; Kocaeli Gebze OSB’de 26.184; Kocaeli Gebze Plastikçiler OSB’de 12.526; Kocaeli TOSB Otomotiv Tedarik Sanayi İhtisas OSB’de 25.000; Kocaeli Gebze Güzeller OSB’de 11.195; Kocaeli Gebze Dilovası OSB’de 16.288; Konya OSB’de 42.000; Malatya Merkez I OSB’de 16.095; Malatya II OSB’de 13.475; Manisa OSB’de 58.500; Mersin Tarsus OSB’de 17.271; Şanlıurfa OSB’de 25.644; Tekirdağ Çerkezköy OSB’de 76.755; Tekirdağ Velimeşe OSB’de 23.085 ve Tekirdağ Ergene 2 OSB’de 15.226 işçi istihdam ediliyordu.

12.4.2000 gün ve 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununa göre, organize sanayi bölgesi “yönetim kurulu, müteşebbis heyetin en az dördü kendi üyeleri arasından olmak üzere seçeceği beş asıl, beş yedek üyeden oluşur. Genel kurula geçen ve müteşebbis heyetin sona erdiği OSB’lerde, yönetim kurulu yönetmelikle belirlenecek kriterlere göre en fazla on bir asıl ve on bir yedek üyeden oluşur. Yönetim kurulu üyeleri dört yıl için seçilir. Yönetim kurulu üyeleri kendi aralarında bir başkan ve bir başkanvekili seçerler. Yönetim kurulu en az ayda iki defa toplanır ve toplantı salt çoğunluk ile yapılır. Geçerli bir mazereti olmadan üst üste yapılan üç toplantıya veya mazereti olsa dahi altı ay içinde yapılan toplantıların en az yarısına katılmayan üyeler üyelikten çekilmiş sayılırlar. Kararlar salt çoğunlukla verilir. Oyların eşitliği halinde başkanın oyuna itibar edilir. Yönetim kurulu; kanun, yönetmelik, kuruluş protokolü ve benzeri düzenlemeler ile müteşebbis heyetin kararları çerçevesinde OSB’nin sevk ve idaresini yürütmekle görevlidir.”

2 Şubat 2019 tarihli Resmi Gazete ’de yayımlanan Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliğinde yönetim kurulunun görev ve yetkileri daha ayrıntılı olarak ele alınmıştır.

Organize sanayi bölgelerindeki yönetim kurulları da işverenlerin önemli ve etkili örgütlenme araçlarından biridir.

Serbest bölgelerde de işverenlerin ortak çıkarlarını koruyan yapılanmalar vardır.

İşveren Vakıfları

Türkiye’de işveren örgütlenmesinin araçlarından biri de işveren vakıflarıdır.

Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne göre Türkiye’deki işveren vakıfları aşağıda sunulmaktadır:

Adana Ticaret Odası Sosyal Hizmetler ve Eğitim Vakfı (ATOSEV), Adana

Antalya Ticaret ve Sanayi Odası Eğitim, Araştırma ve Kültür Vakfı, Antalya

Bakır Sanayicileri Vakfı (BAKSAV), İstanbul

Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Eğitim Vakfı (BUTGEM), Bursa

Denizli Organize Sanayi Bölgesi Sanayicileri Vakfı (DOSAV), Denizli

Denizli Ticaret Odası Eğitim, Kültür ve Geliştirme Vakfı (DTO), Denizli

Dilovası Sanayicileri Vakfı (DİSAV), Kocaeli

Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Bilim, Eğitim Vakfı (DTSO), Diyarbakır

Dünya Türk İş adamları Vakfı, Ankara

Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası Yardım, Araştırma, Geliştirme Vakfı, Erzurum

Eskişehir Ticaret Odası Eğitim ve Sosyal Hizmet Vakfı (Eskişehir)

FBİAD Fenerbahçeli İşadamları Vakfı, İstanbul

Gebze Ticaret Odası Vakfı, Kocaeli

Isparta Halı Tüccarları Vakfı, Isparta

İskenderun Ticaret ve Sanayi Odası Eğitim ve Kalkınma Vakfı, Hatay

İstanbul Ticaret Odası Eğitim ve Sosyal Hizmetler Vakfı, İstanbul

İTO Bilgiyi Ticarileştirme ve Araştırma Vakfı, İstanbul

İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi Sanayici ve İşadamları Sağlık ve Eğitim Vakfı (İAOSB Vakfı), İzmir

İzmir Ticaret Borsası Eğitim, Kültür ve Sosyal Entegrasyon Vakfı, İzmir

İzmir Ticaret Odası Eğitim ve Sağlık Vakfı, İzmir

Kastamonulu Sanayici ve İş Adamları Vakfı, İstanbul

Kocaeli Ticaret Odası Eğitim Vakfı (KOTEV), Kocaeli

Konya Ticaret Odası Eğitim ve Sağlık Vakfı, Konya

Konya Ticaret Odası Vakfı, Konya

Kütahya Ticaret ve Sanayi Odası Eğitim Vakfı (KUTSEV), Kütahya

Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Eğitim ve Kalkınma Vakfı (MTSO), Mersin

Samsun Ticaret ve Sanayi Odası Eğitim Vakfı, Samsun

Sanayici İş Kadınları ve İş Adamları Eğitim Vakfı, İzmir

Sivas Ticaretini ve Sanayisini Kalkındırma Vakfı, Sivas

Türk Kompozit Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı (KOMSAV), İstanbul

Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı, İstanbul

Türk Sanayici ve İşadamları Vakfı (TÜSİAV), Ankara

Türkiye İş Bankası Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Vakfı, Ankara

Türkiye Odalar ve Borsalar Eğitim ve Kültür Vakfı (TOBEV), Ankara

Türkiye Tüccar ve Sanayiciler Eğitim ve Kültür Vakfı, İstanbul

Var-İs İş Adamları Sanayiciler Vakfı, Konya

Bunların dışında, bazı şirketlerin de vakıfları vardır: Vehbi Koç Vakfı, Hacı Ömer Sabancı Vakfı, Eczacıbaşı Vakfı, Anadolu Vakfı, Enka Vakfı, vb.