BİLİNÇLİ TÜKETİCİ BİLİNÇLİ TÜKETİM

Sevgili Tüketiciler, Artık günümüzde güçlü olan sizsiniz.

 BİLİNÇLİ TÜKETİCİ BİLİNÇLİ TÜKETİM 

• Bilinçli Tüketici, Kalite ve Verimlilik

Sevgili Tüketiciler,

Artık günümüzde güçlü olan sizsiniz. Bir yandan gelişen teknolojiyle mal ve hizmetler olağanüstü çeşitlenirken, öte yandan da küreselleşen ve gelişen pazarda yüz binlerce mal ve hizmet sizin onu seçmenizi beklemektedir. Aynı şekilde, gelişen iletişim sistemleri ise pazarı küçültüp, seçme hakkınızı kullanmanızı kolaylaştırarak sizi gerçek anlamda “velinimet” yapmış durumdadır. Artık, üretim ve tüketim arasında gelişen bir süreç olan ekonomide “nasıl bir üretim olacağını, üretimin nitelik ve niceliğini belirleyen” tüketim ve tüketicidir.

Bilinçli tüketici; haklarına saygılı, kaliteli mal ve hizmeti talep edecek, bu konuda tüm haklarını arayacaktır. Öte yandan bir şirketin ticari yaşamda başarılı olabilmesinin yolu “elindeki kaynaklardan eskisine göre daha çok üretebilmesine, yani verimliliğini artırabilmesine” bağlıdır. Oysa başarılı bir üretim için, sadece aynı girdilerle aynı sürede daha çok üretmek yetmez. Eğer üretilen mal veya hizmet kaliteli değilse, o ürünün tüketiciyi mutlu etmesi, onun beklenti ve gereksinimlerini karşılaması, dolayısıyla da piyasada tutunarak benzerleriyle rekabet edebilmesi olası değildir. Günümüzde kısaca; “Tüketicinin beklenti ve gereksinimlerini öngörücü, onun mutluluğunu sağlayıcı yönde yapılan, müşteriyi üretimin odağına alan mal ve hizmet üretimi”demek olan kaliteli üretim, verimliliğin en önemli unsurudur. Verimlilik ilkeleri doğrultusunda gerçekleştirilen kaliteli üretim, tam rekabeti, ucuzluğu ve gönenci (refahı) beraberinde getirecektir. Bu ise, tüketici için artan alım gücü, üretici için ise artan rekabet gücü, yeni yatırım olanakları ve işsizliğe çare demektir. Bu anlamda gelişmiş ekonomilerin ardında, bilinçli tüketiciler olduğu kadar, bu bilinçli çoğunluğa rağmen üretim yapılamayacağının farkında olan bilinçli ve dürüst üreticiler unutulmamalıdır.

• Bilinçli Alışveriş ve Bilinçli Tüketici

Bilinçli alışverişi ancak bilinçli tüketiciler yapabilir. Bilinçli tüketici ise kısaca; bir mal ya da hizmet satın alırken gerçek gereksinimlerini göz önünde tutarak ondan en üst düzeyde yarar sağlamayı amaçlayan, bunun için planlı alışveriş yapan, sağlıklı, güvenli , çevreye saygılı ürünü seçme özelliğini taşıyan, benzerleri arasından yerli olanı seçen, alışverişin nesnesi değil öznesi olduğunun bilincinde olan, yüksek kalitedeki mal veya hizmetleri en uygun fiyata alarak, para, zaman, enerji gibi kaynaklardan üst düzeyde yararlanabilme olgunluğuna erişmiş, bir ayıplı mal ya da hizmet satın aldığında ise hakkını arayan ve örgütlü olan tüketicidir.

• Basit Bir Alışveriş Planı

Bilinçli alışverişin ilk koşulu öncelikle bir alışveriş planı yapmaktan geçer. Bunun için:

1.      Öncelikle gerçek gereksinimlerinizi saptayınız. Çünkü sonsuz gereksinimler karşısında kaynaklarımız sınırlıdır. Dolayısıyla ilk iş olarak alışverişe çıkmadan önce gereksinimlerimiz arasında bizim için en önemlisinden başlayarak bir önem sıralamasına gitmek yapılacak ilk işimiz olmalıdır.

2.      Planınızı yaparken satın alınacak mal ve hizmetlerin; çeşit, fiyat, kalite, kullanım özellikleri, garanti, yedek parça ve servisleri hakkında bir ön piyasa araştırması yapmalıyız.

3.      Kullanabileceğimiz gelir ve diğer kaynakların miktarını belirleyip, bunların kullanımını planlamadan alışverişe çıkmamalıyız. Örneğin, bir otomobil alacaksınız, otomobilinizi mümkün olduğunca talebin en az olduğu kış aylarında almanın, evinizin kombi tesisatını ise yaz aylarında yaptırmanın uygun olacağını unutmayıp planınızı ona göre yapınız.

4.      Alışverişlerinizde mutlaka fiş veya fatura alınız. Böylece vergi kaçağına ortak olmadığınız gibi ayıplı çıkan bir mal ve hizmete karşı hakkınızı arama olanağını elde edersiniz. Unutmayınız ki satın aldığınız bir ürünü nereden, ne zaman ve kaça aldığınızı kanıtlayamazsanız hakkınızı da arayamazsınız.

5.      Alışveriş için en uygun zamanı belirleyerek, gün içerisinde en tenha saatlerde alışveriş yapınız. Alışveriş yoğunluğunuzu ayın başı yerine ayın sonuna kaydırmanın, mal ve hizmeti seç im koşulları ve fiyat açısından avantajlı olacağını unutmayınız.

6.      Mutlaka bir alışveriş listesi hazırlayın. Böylece alışveriş planınız dışında harcama yapmanızın önüne geçeceğiniz gibi , neyin hangi miktarda alınacağını gördüğünüz için, yanlış şeyi, yanlış miktarda almayı önleyerek kaynak ve zaman savurganlığını önlemiş olursunuz.

·         Alışverişte Dikkat Edilecek Konular

1. Alışverişe yorgun ve aç çıkmayınız.
2. Ürünlerin reklam ve promosyonlarından, o ürünün uluslar arası bir marka taşımasından etkilenmeden; fiyat, kalite, güvenlik, uygunluk, işlevsellik, yedek parçasının bulunması ve ucuzluğu servislerinin varlığı ve sıklığı, garanti süresi gibi faktörlerde piyasa araştırması yapınız.
3. Benzerleri arasından yerli olanı seçmenizin ülke ekonomisine katkı sağlayacağını; bunun da yeni iş ve yatırım olanakları yaratarak, yurt kaynaklarının etken bir şekilde kullanılmasına , böylece yurt ekonomisinin güçlenmesiyle refahın sağlanmasına katkı sağlanacağını unutmayınız.
4. Beyaz eşya, otomobil vb. dayanıklı tüketim mallarının Türkçe tanıtma ve kullanma kılavuzuyla satılmasına, garanti koşulları ve süresine, az yakıt ve enerji tüketmesine, TSE markasının varlığına , gıda ürünlerinin ambalajında üretim tarihi ve son kullanma tarihinin olmasına, mümkünse gıda katkı maddesi taşımayan , genetik yapısı değiştirilmemiş doğal, ekolojik ürünleri tercih etmeye, üretimi sırasında çevreye saygılı olan ürünler ile ambalajı dönüşümlü , doğayı kirletmeyen ürün almaya dikkat ediniz.
5. Tartı ölçü ve aletlerinin doğru tarttığına dikkat ediniz. Alışveriş kilo, gram kullanılan terazi ile yapılacaksa, terazinin her iki kefesinin de boş olduğu durumda dengede durduğuna, tartım sırasında ürünün terazinin kefesine hızla bırakılarak kefenin bir anda aşağıya düşürülmemesine dikkat ediniz. Diğer mekanik tartı aletlerinin ölçü ve ayarlarının yapılıp yapılmadığına ilişkin belgesini sorunuz.
6. Unutmayanız ki satıcının amacı ürünü satmaktır. Dolayısıyla satıcının söylediklerinden ziyade kendi araştırmanız sonucu edindiğiniz bilgiye itibar ederek alışveriş yapınız.

• Alışveriş Sırasında İzlenmesi Gereken Adımlar

1. Alışverişe mutlaka alışveriş listesi hazırlayıp çıkınız.
2. Alışverişinizi tekrar tekrar geriye dönmeden, hafif ürünleri önce, ağır ürünleri ise en sona bırakacak şekilde planlayınız.
3. Alışverişlerinizde kredi kartı kullanacaksanız mutlaka ayın başında harcama tutarının hepsini birden ödeyip ödeyemeyeceğinize çok dikkat ediniz.
4. Alışverişinizi makul ölçüde çeşit bulunan market, mağaza ve pazarlardan yaparak seçerek “seçme hakkınızı” rahatça kullanmaya dikkat edeniz.

• Evrensel Tüketici Hakları

1985 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda “ Uluslar arası Tüketici Birlikleri Örgütü”nün önerisi ve oybirliği ile kabul edilen, Türkiye’nin de imza atmış olduğu, Tüketicilerin Uluslar arası Anayasası niteliğindeki “ Tüketicilerin Korunması İlkeleri Rehberi” ni oluşturan ve daha sonra Uluslar arası Tüketici Birlikleri Örgütü tarafından geliştirilen evrensel kabul görmüş tüketici hakları şunlardır.

Temel İhtiyaçların Karşılanması Hakkı:

Tüketicilerin yeme, içme, giyinme, bakınma gibi biyolojik gereksinimlerinin karşılanması için alınan önlemler.

Sağlık ve Güvenlik Hakkı:

Satın alınan her çeşit mal ve hizmetin üretim, dağıtım ve kullanılması sırasında karşılaşılan risklere ve tehlikelere karşı alınan yasal, idari, teknik önlemler ve uygulamalar.

Bilgi Edinme Hakkı:

Mal ve hizmetin özellikleri, kullanım, bakım koşulları ile tehlikeleri ve risklerine ilişkin tüketicilerin doğru, eksiksiz olarak bilgilendirilmesi konusundaki düzenlemeler, uygulamalar.

Örgütlenme, Sesini Duyurma ve Temsil Edilme Hakkı:

Tüketicilerin haklarını alabilmeleri ve koruyabilmeleri için bir araya gelerek güçbirliği oluşturabilmeleri; kendilerini ilgilendiren yasal , idari, teknik , ticari, ekonomik, sosyal ve politik her konuda düşünce ve görüşlerini belirtebilmeleri, kamuoyu oluşturabilmeleri, baskı unsuru olabilmeleri.

Eğitilme Hakkı:

Tüketici bilincine sahip olmaları, hak ve sorumluluklarını öğrenebilmeleri açısından tüketicilerin eğitilmesi.

Seçme Hakkı:

Tüketicilerin çeşitli mal ve hizmetler arasında gelir düzeylerine göre kendi gereksinimlerini karşılayabilme, istedikleri mal ve hizmetleri ucuz ve kaliteli olarak alabilme, tercih edebilme ve seçeneklerin artırılması.

Tanzim Edilme Hakkı (Zararın Karşılanması Hakkı):

Satın alınan mal ve hizmetlerin ayıplı (kusurlu, özürlü) çıkması durumunda; ayıpların ve ayıpların neden olduğu her türlü maddi, manevi , hukuki, ekonomik zararın karşılanması.

Ekonomik Çıkarların Korunması Hakkı:

Reklamlar , kapıdan satışlar, kredili ve taksitli satışlar , tek taraflı sözleşmeler tüketici kredileri, satış sonrası hizmetler, fiyatlar çeşitli kamu hizmetleri gibi konularda tüketicilere daha iyi ve uygun koşullarda mal ve hizmet sunulmasının sağlanması , yukarıda belirtilen konular hakkında tüketicilerin aldatılmamaları, zarar görmemeleri ve mağduriyetlerinin önlenmesi , tüketicilerin yaşam düzeylerinin yükseltilmesine ilişkin alınan tüm yasal idari, teknik, sosyal ve ekonomik önlemeler.

Sağlıklı Bir Çevrede Yaşama Hakkı:

Temiz hava; yeterli ve temiz su; daha çok yeşil alan; temiz ve çağdaş bir kent; sağlıklı kaliteli altyapı hizmetleri gibi havası, suyu, toprağı ve yerleşme olanakları ile uygun bir yaşama ortamının sağlanması, oluşturulması ve savurganlığa karşı alınan tüm önlemler.

Almama Hakkı:

Son zamanlarda yukarıda belirtilen tüketici haklarına aykırı mal ve hizmetlere karşı tüketici örgütleri önderliğinde, o mal veya hizmeti almayarak onları üretenleri cezalandırma eylemleri çok yoğun olarak yaşanmaktadır. Batı’da büyük küçük tüm şirketlerin korkulu rüyası olan bu uygulama birçok tüketici örgütü tarafından en doğal tüketici haklarından birisi olarak kabul görmektedir.

·         Tüketici Bir Sorunla Karşılaştığında Nerelere Başvurmalıdır

1.      Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğüne, Sanayi ve Ticaret il Müdürlüklerine,

2.      175 Alo Tüketici Hattına,

3.      İlçelerde kaymakamlıklarda bulunan Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerine

4.      Tüketici Mahkemelerine

5.      Satın aldığınız bir mal ya da hizmetle ilgili olarak bir sorunla karşılaşıldığında nasıl bir yol ya da yöntem izlenmesi gerektiği konusunda tereddütleriniz varsa, Tüketici Hakları Derneği’nin merkez ve şubelerinden yararlanabilmek için Derneğin Genel Merkez telefonu olan (0312 ) 425 15 29 No’lu telefon ve faksına ya da diğer bir tüketici derneğine başvurabilirsiniz.