4857 sayılı İş Kanunu’na tabi olarak çalışan kişi ancak deneme süresi de içinde olmak üzere en az bir yıl çalışmışsa yıllık ücretli izin hakkına sahip olabiliyor. Maalesef bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlar bu haktan yararlanamıyor. Kanuna göre yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilir. Örneğin A işverenine ait giyim mağazasında 5 ay çalışan bir işçi, sonrasında yine A işverenine ait başka mağazada 9 ay çalışmışsa, her iki hizmet süresi toplanır, ikinci mağazada 9 ay çalışmasına rağmen toplam hizmet süresi bir yılı geçtiği için yıllık izin hakkına sahip olur. Çalışan istese de yıllık ücretli izin hakkından vazgeçemiyor, işveren kanunun verdiği bu hakkı çalışanına kullandırmak zorunda.

 

 

İşçilere verilecek yıllık izin süresi, işyerindeki hizmet süresine bağlı olarak değişiyor. Bir yıl altı ay çalışan işçi ile beş yıl 3 ay çalışan işçinin kullanacakları yıllık izin süresi farklı oluyor. Kanuna göre hizmet süresi, bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara 14 günden; beş yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 günden; 15 yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden az yıllık izin verilemiyor. Yeraltı işlerinde çalışan işçilerinse yıllık izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanıyor.

 

Yani tekstil atölyesinde 5 yıl bir ay çalışmış olan işçi, yıl sonunda 20 günlük izin kullanabilirken yeraltı maden ocağında 5 yıl bir ay çalışmış işçi 24 gün yıllık izin kullanma hakkına sahip oluyor. 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamıyor. Ayrıca kanunda yer alan yıllık izin süreleri, iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabiliyor.

 

 

İşçi, hak ettiği yıllık ücretli iznini, kullanmak istediği zamandan en az bir ay önce işverene yazılı olarak bildirmesi gerekiyor. İşveren veya işveren vekilleri, bu istekleri işçi sayısı 100’den fazla olan işyerlerinde izin kuruluna; işçi sayısı 100’den az olan işyerlerinde ise işveren tarafından görevlendirilen kişilere bildirir. İzin kurulu veya işveren, işçinin istediği izin kullanma tarihine bağlı kalmayabilir. Ancak, izin sıra ve nöbetleşmesini göstermek üzere söz konusu kurulca düzenlenecek çizelgeler işçinin talebi ve iş durumu dikkate alınarak hazırlanır.

 

 

Yıllık ücretli iznin işveren tarafından bölünmesi yasak. Bu iznin kanunda belirtilen süreler içinde işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunlu. Ancak tarafların anlaşması halinde, kanunda öngörülen izin sürelerin bir bölümü 10 günden aşağı olmamak üzere bölümler halinde kullanılabiliyor. Örneğin, 26 gün yıllık izin hakkına sahip olan işçi, bunun 10 gününü topluca, geri kalanını da birer gün veya ikişer gün şeklinde bölerek kullanma hakkına sahip olabiliyor.

 

 

İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri, yıllık izinden düşülemez. Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz. Örneğin 14 günlük yıllık izne ayrılan bir işçinin, bu süreye iki gün de hafta tatili rastlayacağından, fiilen 16 gün yıllık izin kullanması gerekir. Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorunda.

 

İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorunda. Ancak yıllık izin süresi için işçiye ödenecek ücrete fazla çalışma ücretleri, primler ve sosyal yardımlar dâhil edilmez. Yıllık ücretli izin süresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri işçiye ayrıca ödenir. Yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir.